ناتوانی بانک‌ها از تزریق پول به بورس
گروه بورس علی رمضانیان
طبق قانون تجارت ایران هر شخص یا شرکتی که بالای یک درصد از سهم شرکتی را در اختیار داشته باشد سهامدار عمده تلقی می‌شود و هر شخص یا شرکتی که بین 16تا 50درصد سهم شرکتی را در اختیار داشته باشد، سهامدار مدیریتی خوانده می‌شود. سهامداران مدیریتی و عمده در بازار ایران سرمایه‌گذاران بزرگ نظیر بانک‌ها، شرکت‌های بیمه، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، حقوقی‌ها و اشخاص حقیقی هستند. طی سالیان گذشته بانک‌ها برای سودآوری و بعضا برای حمایت از بازار سهام با ابلاغیه دولت وارد بورس شده و با نقدینگی بالایی که داشتند توانستند نقش مثبتی در بازار سرمایه ایفا کنند، اما در دو سال گذشته که بازار سهام ایران روزهای خوبی را پشت سر نگذاشته این اتفاق نیفتاده و این بازار از سوی بانک‌ها به عنوان مهم‌ترین سهامدار عمده بازار بورس ایران، مورد حمایت چشمگیری قرار نگرفته‌اند علت این مساله نیز از نظر کارشناسان به کمبود نقدینگی بانک‌ها مربوط می‌شود که در واقع توان خرید سهام از بانک‌ها را به حداقل رسانده است.
سهامداران عمده پشت بازار را خالی کرده‌اند
توقع حمایت از بازار از سوی سهامداران عمده، زمانی توجیه منطقی دارد که رابطه سهامداران عمده بر وضعیت سهام و سودآوری شرکت‌ها را در نظر داشته باشیم. سهامداران عمده نسبت به سهامداران جزء دارای انگیزه بیشتری برای نظارت بر مدیرت اجرایی شرکت‌ها هستند زیرا منافع این کار برای آنان از هزینه آن بیشتر است اگر سهامداران جزء از کارایی مدیریت رضایت نداشته باشند، به راحتی می‌توانند سهام خود را فروخته و در جای دیگر سرمایه‌گذاری کنند اما وضع برای سهامداران عمده طور دیگری است. فروش بخش عمده‌یی از سهام، قیمت سهام را کاهش می‌دهد. سهامداران عمده به‌طور عام مجبورند تا یک استراتژی بلندمدت انتخاب کنند. در شرکت‌های بورسی 67 سهامداران عمده نسبت به سهامداران جزء منافع بیشتری به همراه دارد. بنابراین سهامداری آنها شرایط خاصی دارد و حمایت آنها از یک سهم می‌تواند وضعیت آن سهم را تغییر دهد. اما در شرایط فعلی اعتقاد کارشناسان براین است که سهامدار عمده و حقوقی‌ها از بازار سهام حمایت نمی‌کنند در همین رابطه طهمورث دلفانی مدیر معاملات کارگزاری بانک ملی با اشاره به وضعیت کلی اقتصاد کشور به «تعادل» گفت: در گذشته همواره حقوقی‌ها و سهامداران عمده
از بازار حمایت کرده‌اند اما دیگر موجودی برای آنها نمانده است که حمایتی داشته باشند در واقع نه دولت پولی دارد که به بازار تزریق کند و نه بانک‌ها پولی دارند که حمایت کنند توجه داشته باشید نقدینگی در دست کسی نیست بانک‌ها برای پرداخت وام‌های معوق خود بهره 34درصدی پرداخت می‌کنند در واقع بانک‌ها در گذشته تسهیلات داده‌اند، املاک و مستقلات خریده‌اند و بسیاری نیز سهام خریداری کرده‌اند و دیگر چیزی در چنته ندارند تا تزریقی انجام دهند فراموش نکنیم که در ابتدای ریزش بازار بانک‌ها از بازار حمایت خوبی برخوردار بودند. مسوول کارگزاری بانک ملی افزود: حقوقی‌ها در بازار فعلی در حال تماشای بازار هستند اینها در گذشته حمایت‌های خودشان را کردند و این روزها نیز خرید می‌کنند مثلا در سهم شبندر وقتی که چندین میلیون صف فروش بود، آمده‌اند سهم را دادند و از بازار حمایت کردند.
توجیهی برای حمایت از بازار فعلی وجود ندارد
درخصوص حمایت حقوقی‌ها از بازار سرمایه محمدمسعود غلامپور، مدیر بازاریابی شرکت تامین سرمایه با سهامداری عمده بانک اقتصاد نوین به «تعادل» گفت: حمایت از بازار تعریف خاصی دارد و بازار و شرکت‌های تولیدی باید سودآوری داشته باشند تا از آنها حمایت شود. وقتی شرکتی سودآوری ندارد جذابیتی برای سهامداران ندارد که وارد بازار شوند از طرف دیگر بانک‌ها نیز دیگر توان ندارند که ورود کنند سیاست‌های ضد تورمی دولت سبب شده است که نقدینگی در کشور و همچنین بانک‌ها کاهش پیدا کند. تزریق نقدینگی مهم‌ترین عامل عدم رشد بازار است و بانک‌ها نیز این قدرت تزریق را از دست داده است. بانک‌ها خود 35درصد از تسهیلات را مطالبات معوق دارند و از طرف دیگر شرکت‌های بزرگ بورسی نیز به دلیل مشکلات فروش و صادرات، با کمبود نقدینگی روبه‌رو هستند و نمی‌توانند کاری از پیش ببرند. همچنین مردم نیز برای کاهش ریسک خود در بانک‌ها پول خود را سپرده‌گذاری کردند وقتی بانک‌های غیر مسوول تا 28درصد سود می‌دهند برای چه سرمایه‌گذار پول خود را در بازاری بیاورد که اطمینان دارد، ضرر خواهد کرد بنابراین می‌برد. بانک‌ها در کشور 83هزار میلیارد تومان نقدینگی دارند که 15درصد نزد
بانک مرکزی است و 40درصد نزد بانک‌ها و بقیه در بازارهای غیر مولد مصرف شده است و 40درصد سهم بانک هم قبلا پیش‌خور شده است در خریدهای گذشته که الان نمی‌تواند آنها را نقد کند. بنابراین مشکل نقدینگی در کل اقتصاد دامنگیر شده است و دولت تنها چشم امید به سرمایه‌گذاری خارجی دارد، اعتقادی به چاپ پول ندارد و به همین دلیل تمام هم و غم دولت این است که بتواند سریع‌تر سرمایه‌گذار خارجی را وارد عرصه‌های اقتصادی کشور کند تا بتواند نقدینگی لازم را از این طریق جبران کند. بهترین پیشنهاد این است که دولت از شرکت‌های تولیدکننده بزرگ حمایت کند تا سودآوری آنها را افزایش دهد مثلا هزینه‌های آنها را کم کند یا یارانه بدهد و به هر نحوی کمک کند تا هزینه‌های آنها کمتر شود.
این بازار جایی برای حمایت نگذاشته است
عزت‌ا... صیادنیا‌طیبی، مدیر صندوق سرمایه‌گذاری بانک کارآفرین، در گفت‌وگو با «تعادل» در خصوص عدم حمایت ارز بازار سرمایه اظهار کرد: سهامدار عمده که یک سهم را می‌خرد دغدغه‌های مالی هم دارد و کلیت بازار را نگاه می‌کند و وقتی کل بازار در حال افت است او چقدر می‌تواند از بازار حمایت کند او پرتفوی خودش را دارد و هر روز بازار را پایش می‌کند و وقتی اقتصاد کشور دچار رکود است و سهام رشدی نمی‌کند او نیز نمی‌تواند دارایی خود را در محل کم بازده سرمایه‌گذاری کند، بنابراین برای او نیز سود وزیان مطرح است. طیبی افزود: سهامدار عمده و حقوقی‌ها زمانی از یک سهم حمایت می‌کنند که آن سهم در بازار جامانده باشد و مثلا همه سهم‌های گروه رشد کرده باشند و آن سهم رشدی نداشته باشد در آن صورت سهامدار حقوقی ورود می‌کند و از سهم حمایت می‌کند اما زمانی که کل بازار نزولی است، نمی‌تواند کاری از پیش ببرد. این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به مشکلات حقوقی‌ها گفت: از طرف دیگر سهامدار عمده دو مشکل اساسی دارد که نمی‌تواند بازار را جمع کند یکی اینکه اگر سهامدار عمده همه بازار را جمع کند مشکل سهام شناور به وجود می‌آید و آن موقع موضوع خشک شدن سهام پیش
می‌آید که خود مشکل اساسی برای بازار سرمایه است از طرف دیگر برای سهامدار عمده بحث مالیاتی نیز مطرح است و دست آخر اینکه بسیاری از سهامداران عمده و حقوقی‌ها و مسائل مالی در بسیاری از مواقع نیاز به نقدینگی دارند و باید سهام خود را بفروشند تا کی باید منتظر بمانند تا سهام مثبت شود و آن موقع بفروشند مثلا الان چند هفته است که بازار منفی است و سهامدار عمده نیاز به پول دارد و مثلا سهم بانک صادرات را می‌فروشد آن موقع نمی‌توان قضاوت کرد که او تصمیم دارد به سهم لطمه بزند البته اگر تعداد سهمی که می‌خواهد واگذار بالا باشد ناظر بازار برایش بلوک می‌زند. مدیر صندوق سرمایه‌گذاری بانک کارآفرین معتقد است که در گذشته این بانک‌ها بودند که به کمک بازار می‌آمدند ولی این روزها بانک‌ها خود نیاز به حمایت دارند تا کمبود نقدینگی خود را جبران کنند و توان حمایت از بازار سرمایه را ندارند.
