قدمي رو به جلو در نحوه فعاليت اينترنت ماهواره‌اي در ايران

همزمان با شتاب يافتن فعاليت اينترنت ماهواره‌اي در جهان و مورد توجه قرار گرفتن آن، چندي پيش خبرهاي جديدي درباره فراهم شدن مقدمات فعاليت قانوني نخستين ارايه‌كننده اينترنت ماهواره‌اي در كشور، منتشر شد. به گزارش ايسنا، موضوع فعاليت اينترنت ماهواره‌اي در ايران از مدت‌ها پيش مطرح شده بود اما به صورت جدي و همزمان با اعمال محدوديت براي برخي از پيام‌رسان‌هاي خارجي بود كه مسوولان مربوطه از جمله وزير ارتباطات درباره شرايط فعاليت قانوني آن در كشور اظهارنظر كردند. در تعريف اين نوع از اينترنت گفته شد كه امواج از طريق ماهواره ارسال مي‌شود و كاربر براي دريافت آن بايد از تجهيزات مخصوص آن يعني ديش و دريافت‌كننده امواج استفاده كند. همچنين گفته شد كه با توجه به گران بودن تجهيزات مورد نياز، اگر اين نوع از اينترنت فراگير شود، احتمال توليد تجهيزات آن با قيمت كمتر هم ممكن خواهد بود يا حتي سيم كارت‌هايي مانند آنچه در تلفن ماهواره‌اي استفاده مي‌شود، توليد مي‌شود اما هنوز براي رسيدن به اين مراحل زود است. منظومه‌هاي ماهواره‌اي‌ مي‌توانند با توجه به ويژگي‌هاي ذاتي خود همچون پايداري، انعطاف‌پذيري، تأخير كم و تأمين ظرفيت قابل ملاحظه و ارزان‌قيمت، كمك شاياني در كاهش شكاف ديجيتال در كشور و سيگنال‌رساني به مناطق محروم و دورافتاده داشته و به عنوان بخش مهمي در لايه زيرساخت و خدمات پايه معماري شبكه ملي اطلاعات نقش‌آفرين است. در اين راستا شركت فضايي اسپيس‌ايكس پروژه اينترنت ماهواره‌اي «استارلينك» را در سال ۲۰۱۵ با هدف فراهم كردن پوشش گسترده اينترنت آغاز كرد. اين پروژه ايده اصلي ايلان ماسك، ميلياردر علاقه‌مند به فضاست. شركت فضايي اسپيس‌ايكس در آن زمان اعلام كرده بود كه قصد دارد با ارسال هزاران ماهواره به مدار زمين، اينترنت را در سراسر دنيا در دسترس قرار دهد. در اين راستا همزمان با آغاز فعاليت اينترنت ماهواره‌اي در برخي كشورها، موضوع فعاليت آن در ايران هم مطرح و البته تاكيد شد تنها در صورتي كه اين فناوري به صورت قانوني در كشور بخواهد فعاليت كند، از آن استقبال مي‌شود. در نهايت پس از پيگيري‌هاي انجام شده ابتداي تابستان سال جاري اتحاديه جهاني مخابرات (ITU) اعلام كرد كه ارايه خدمات از سوي استارلينك در مرزهاي جمهوري اسلامي ايران به دليل عدم رعايت قوانين سرزميني، غيرمجاز است. مطابق يكي از قطعنامه‌هاي ‌ITU، ارايه خدمات از سوي يك شركت خارجي در چارچوب مرزهاي كشور ديگر منوط به دريافت مجوز از سوي آن كشور است كه در بررسي‌هاي به عمل آمده مشخص شد استارلينك براي ارايه اينترنت ماهواره‌اي هيچ مجوزي را تاكنون از جمهوري اسلامي ايران دريافت نكرده است. چندي پيش در آخرين جلسه «هيات مقررات راديويي اتحاديه بين‌المللي مخابرات» يا همان ‌RRB، شركت اسپيس ايكس مكلف به همكاري با جمهوري اسلامي ايران براي ارايه خدمات اينترنت ماهواره‌اي خود شد. در اين جلسه مدارك و مستندات تكميلي ايران در خصوص فعاليت بدون مجوز منظومه ماهواره‌اي استارلينك در ايران مورد بررسي قرار گرفت و جلسه به اتفاق آرا خدمات اينترنت ماهواره‌اي ارايه شده توسط اين شركت را خلاف مقررات بين‌المللي شناخت و از شركت اسپيس ايكس (مالك اينترنت ماهواره‌اي استارلينك) و كشورهاي مسوول خواست كه به قيد فوريت اقدامات خود را منطبق بر قواعد سرزميني ايران كند و براي اخذ مجوز فعاليت خود در ايران از طريق رگولاتوري اين كشور اقدام كند. بنابراين به اين ترتيب گام مهمي براي قانون‌مند كردن فعاليت استارلينك در كشورمان برداشته شد تا امكان بهره‌برداري قانوني هموطنان از اين سرويس فراهم شود. خبرهاي جديدي در اين باره مطرح نبود تا اينكه اخيرا اعلام شد كه مقدمات فعاليت قانوني نخستين ارائه‌کننده اینترنت ماهواره‌ای در ايران فراهم شده است. درباره جزييات اين موضوع مي‌توان گفت با توجه به سياست وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات كه تعامل با شركت‌هاي بين‌المللي ارايه‌دهنده خدمات ارتباطي كه قواعد سرزميني كشورمان را به رسميت مي‌شناسند را در اولويت ديپلماسي خود قرار داده است و پس از ماه‌ها مذاكره با اپراتور خدمات اينترنت ماهواره‌اي ياه كليك (YahClick) وابسته به شركت ياهست‌ (YahSAT)، اين شركت جمعه ۲۴ آذر در محل سركنسولگري ايران در شهر دبي و با حضور قائم مقام وزير ارتباطات و رييس سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي، سركنسول ايران، مشاور وزير ارتباطات در امور بين‌الملل، معاون راهبردي و توسعه بازار رگولاتوري و تعدادي از مديران ارشد سازمان، رسما قواعد سرزميني (Landing Right) مصوب كميسيون تنظيم مقررات ارتباطات كشور را پذيرفت. با امضاي اين سند توسط اپراتور ياه ست و پس از طي مراحل اداري مربوطه، پروانه فعاليت در ايران براي ارايه خدمات اينترنت ماهواره‌اي به اين شركت اعطا خواهد شد.