تلاش بانك مركزي براي حباب‌كشي!

«رييس كل بانك مركزي از آغاز ضرب و عرضه سكه‌هاي جديد و بدون تاريخ بانك مركزي خبر داد.» اين خبر مهمي است كه روز گذشته از سوي بانك مركزي منتشر شد، خبري كه به نظر مي‌رسد تلاشي است براي كاهش التهابات روزهاي گذشته بازار ارز و طلا و دولت به دنبال آن است كه با يك شوك مثبت به بازار، بار ديگر ثباتي نسبي كه در اين ماه‌ها حاكم بوده را به اين عرصه بازگرداند.
در بازار خبرهايي كه روز گذشته مخابره مي‌شد، بسيار ضد و نقيض بودند. از سويي رسانه‌هاي نزديك به دولت اعلام مي‌كردند كه طرح جديد ساختمان ميرداماد كار را ساخته و نسخه تلاطم‌ها را پيچيده است و از سوي ديگر برخي ديگر از گزارش‌ها از اين حكايت داشت كه تلاطم‌ها بازار را به مكث رسانده و چه خريداران و چه فروشندگان منتظر هستند تا اوضاع بهبود پيدا كند.
در بازار غيررسمي ارز، نرخ دلار روز گذشته حتي به مرز 53 هزار تومان نيز رسيد اما با اعلام ورود بانك مركزي بار ديگر قيمت‌ها مديريت شد و در ساعات پاياني كار بازار، نرخ به حدود 52 هزار تومان بازگشت. در بازار طلا نيز سايت‌هاي نزديك به دولت از همين كاهش ناگهاني صحبت مي‌كردند. به گزارش ايسنا، بازار سكه و طلا نسبت به روز گذشته (شنبه ٢٣ دي ماه)، ريزش داشته است. در مقايسه اين دو روز، تا اين لحظه‌، هر قطعه سكه تمام طرح جديد از ٣٣ ميليون و ٢۵٠ هزار تومان با كاهش يك ميليون و ۵٠٠ هزار كاهش يافته و به ٣١ ميليون و ٧۵٠ هزار تومان رسيده است. سكه تمام طرح قديم با ۵٠٠ هزار تومان كاهش از ٢٩ ميليون و ٣٠٠ هزار تومان به ٢٨ ميليون و ٨٠٠ هزار تومان رسيده‌ است. نيم سكه از ١٨ ميليون و ۶٠٠ هزار تومان به ١٨ ميليون و ١٠٠ هزار تومان رسيده كه نشان از ريزش ۵٠٠ توماني بهاي اين قطعه سكه دارد. ربع سكه نيز با ۶٠٠ هزار تومان كاهش نيز در بازار امروز ١١ ميليون و ٣٠٠ هزار تومان معامله شد. روز گذشته هر قطعه ربع سكه ١١ ميليون و ٩٠٠ هزار تومان قيمت داشت.
سكه‌هاي يك گرمي بانك مركزي نيز كه در بازار روز شنبه، شش ميليون و ٣٠٠ هزار تومان تعيين قيمت شد، در بازار امروز شش ميليون و ١٠٠ هزار تومان معامله شد كه نشان از ريزش ٢٠٠ هزار توماني اين قطعه كوچك سكه دارد. هر گرم طلاي ١٨ عيار نيز نسبت به روز گذشته ١۴ هزار و ١٠٠ تومان ارزان شده و از دو ميليون و ۶٨٠ هزار و ٢٠٠ تومان به دو ميليون و ۶۶۶ هزار و ١٠٠ تومان به ازاي هر گرم رسيده است. به نظر مي‌رسد خبر رييس كل بانك مركزي از آغاز ضرب و عرضه سكه جديد و بدون تاريخ بانك مركزي در كاهشي شدن قيمت‌ها بي‌تاثير نبوده و بايد منتظر ماند و ديد طي روزهاي آينده وضعيت بازار سكه و طلا به چه صورت خواهد بود.
اشاره به صحبت‌هايي است كه روز گذشته از قول رييس كل بانك مركزي منتشر شد. محمدرضا فرزين با اشاره به اقدامات بانك مركزي براي تسهيل قوانين و مقررات و قواعد مربوط به واردات طلا به گفت: هدف از اين اقدامات افزايش ذخاير طلاي كشور بود. همچنين در اين راستا به صادركنندگان اجازه داديم رفع تعهد ارزي با واردات طلا انجام شود. رييس كل بانك مركزي افزود: براساس قانون طلاي واردشده به منظور رفع تعهد ارزي بايد در مركز مبادله ارز و طلاي ايران عرضه و در اختيار متقاضيان قرار گيرد. وي تصريح كرد: با اقدامات انجام شده ذخاير طلاي كشور به ميزان قابل توجهي افزايش يافت و بر اين اساس بانك مركزي تصميم گرفت از چهارشنبه (۲۷ دي ماه) شمش طلا در مركز مبادله عرضه خواهد شد. 
فرزين با اشاره به ضرب سكه جديد تمام بهار آزادي بانك مركزي گفت: سكه جديد بدون تاريخ ضرب و با طرح جديد در بازار عرضه خواهد شد و تلاش ما اين است كه عرضه طلا به بازار هم از طريق ضرب و عرضه سكه جديد و سكه‌هاي موجود و هم ظرفيت مركز مبادله ارز و طلا از محل افزايش ذخاير طلا در سال جاري افزايش يابد. وي افزود: بانك مركزي به عنوان بازارگردان در مركز مبادله ارز و طلا فعاليت خواهد كرد و هم در طرف عرضه و هم تقاضا براي مديريت بازار حضور خواهد داشت. سكه جديد و ارتقا يافته بانك مركزي پس از پنج سال بدون تاريخ ضرب و با طرح جديد و استفاده از تكنولوژي‌هاي نوين، ضرب مي‌شود.
به اين ترتيب دولت تلاش كرد تا با يك ورود جدي به بازار و اعلام انتشار تعداد قابل توجهي سكه، اجازه افزايش قيمت بيشتر را ندهد. از سوي ديگر رسانه‌هاي نزديك به دولت نيز به دنبال آن هستند كه تلاطم‌هاي روز اخير را يك موضوع كوتاه‌مدت و بدون پشتوانه اعلام كنند. مسعود توكلي اظهار كرد: گاهي يك كشور وارد جنگ با ساير كشورها مي‌شود، در اين شرايط نرخ برابري ارز آن كشور در مقايسه با نرخ برابري ارز ساير كشورها دچار تلاطم مي‌شود و در نتيجه ارزش پول ملي آن كاهش پيدا مي‌كند و نرخ طلا نيز افزايشي مي‌شود، اما هم‌اكنون ايران با هيچ كشوري وارد جنگ نشده؛ بنابراين دليلي براي افزايش قيمت دلار وجود ندارد. اين تحليل‌گر مسائل ارزي با بيان اينكه مشكلات منطقه به صورت مستقيم به اقتصاد و بازار ارز ايران ربطي ندارد، گفت: سفته بازان و دلالان اتفاقاتي كه در نقاط مختلف دنيا رخ مي‌دهد را با هدف منفعت جويي به اقتصاد و بازار ارز ايران ربط مي‌دهند.
 وي اضافه كرد: سودجويان در زمستان سال گذشته نيز با تهييج انتظارات تورمي به‌دليل اخبار سياسي منفي، مهرماه امسال به بهانه جنگ غزه و دو هفته قبل به بهانه حادثه تروريستي كرمان، نرخ ارز بازار غيررسمي را افزايش دادند اما ديديم كه با تسلط بازارساز و فروكش كردن هيجانات، نرخ‌ها به سرعت به سطوح قبلي خود بازگشتند.
توكلي با اشاره به اين موضوع كه نرخ ارز به متغيرهاي كلان اقتصادي كشور خودمان يا متغيرهاي اقتصادي كشور مبدا يعني امريكا وابسته است، بيان كرد: در ايران تغييري در پارامترهاي اقتصادي رخ نداده بلكه هر چه جلوتر مي‌رويم و با تكيه بر آمار اقتصادي و نظريه كارشناسان به اين نتيجه مي‌رسيم كه نرخ رشد نقدينگي با شدت بيشتري كاهش پيدا مي‌كند يعني جهت تغيير متغيرهاي اقتصادي مثبت است.
 وي افزود: در فدرال رزرو هيچ اتفاق و سياست خاصي ابلاغ نشده تا نرخ برابري دلار را تحت الشعاع قرار دهد؛ بنابراين موضوع كشور يمن و درگيري‌هاي سياسي نمي‌تواند دليل منطقي براي ايجاد تلاطم در بازار ارز باشد.
 كارشناس مسائل ارزي در پايان تاكيد كرد: تعدادي از دلالان قصد دارند با ايجاد نوسان از مردمي كه دانش اقتصادي ندارند سواستفاده كنند؛ بنابراين افزايش نرخ دلار دليل اقتصادي ندارد و موقتي است.
 قيمت هر گرم طلاي ۱۸ عيار در بازار ۲ ميليون و ۶۹۶ هزار تومان شد، حتي در آغاز جنگ غزه كه بسياري از كارشناسان احتمال مي‌دادند قيمت طلا براي مدتي افزايش داشته باشد؛ اما هرگز در آن روزها نيز به اين نرخ نرسيد. ابراهيم محمدولي، فعال بازار طلا معتقد است: اين افزايش قيمت‌ها ناشي از تحولات منطقه بوده است. وي مي‌گويد: هر زماني كه اتفاقي در اين كره خاكي مي‌افتد بلافاصله در قيمت اونس جهاني اثر مي‌گذارد، بازار ما نيز مستثني از اين اتفاقات نيست. رخدادهاي منطقه در روزهاي اخير باعث افزايش قيمت طلا شد. محمدولي اين شرايط را به نفع بازار نمي‌داند و اظهار داشت: اين افزايش قيمت روند كسب و كار را كند مي‌كند و نوسانات التهاب‌آور باعث مي‌شود متقاضي كمتر به بازار ورود كند. 
وي اضافه مي‌كند: اثر اتفاقات مختلف ميان دولت‌ها سريعا در قيمت اونس جهاني اثر مي‌گذارد كه قيمت اونس با قيمت نرخ ارز باعث تغييرات قيمت طلا مي‌شود كه اين تغييرات ممكن است مثبت يا منفي باشد.
همانطور كه ذكر شد حباب سكه كه در بيشتر روزهاي امسال در محدوده ۵ ميليون تومان در نوسان بود به يك‌باره ۸ ميليون تومان شد با توجه به اينكه از طرف رييس اتحاديه طلا و جواهر نيز اعلام شد تقاضا كاهش يافته است سوالي مهمي كه پيش مي‌آيد چرا حباب به اين نقطه رسيد. محمدولي در اين باره مي‌‎گويد: ممكن است متقاضي سكه بيشتر باشد يا عرضه همين تقاضاي كنوني را نتواند تامين كند كه باعث رشد حباب مي‌شود. اين فعال بازار طلا در پاسخ به اين سوال كه ممكن است اين قيمت‌ها دوباره كاهش يابد نيز مي‌گويد: زماني كه قيمت‌ها به اين صورت افزايش دارند حتما برگشتي نيز خواهند داشت و اين رشد ادامه‌دار نيست ممكن است چند روزي قيمت‌ها افزايش داشته باشد؛ اما اگر در اين مدت به‌طور مثال ۳۰ درصد قيمت‌ها رشد كنند با بازگشت آرامش ممكن است ۱۰ تا ۲۰ درصد قيمت‌ها از سطوح فعلي كاهش يابند. به گفته وي، مهم‌ترين اقدام براي جلوگيري از رشد قيمت‌ها كنترل نرخ ارز است همچنين براي كاهش حباب سكه نيز بايد عرضه بيشتر شود.   محمد كشتي آراي، فعال قديمي بازار سكه و طلا در گفت‌وگو با اقتصادآنلاين گفت: اقدام بانك مركزي در عرضه سكه‌هاي جديد تنها حباب شكل گرفته در قيمت‌ها را كاهش خواهد داد. وي افزود: قيمت سكه طلا به صورت جهاني محاسبه مي‌شود و با افزايش عرضه سكه به بازار قيمت كاهش پيدا نخواهد كرد، اما اينكه در روزهاي اخير حباب سكه بالا رفته با اين حركت انتظار مي‌رود وضعيت بهبود پيدا كند.
كشتي آراي همچنين درباره حذف سال ضرب سكه و تاثير آن بر روي قيمت‌ها، گفت: اين اقدام بانك مركزي سفته‌بازي بر روي خريد و فروش سكه را كاهش مي‌دهد؛ چون براي مثال سكه زير سال ۸۶ با سكه سال ۸۶ اختلاف قيمتي بالايي دارد كه البته توجيهي هم ندارد؛ چون در وزن و عيار تفاوتي نيست؛ بنابراين در آينده اختلاف قيمتي بين سال‌هاي ضرب مختلف كاهش پيدا خواهد كرد. وي تاكيد كرد: واگذاري سكه‌هاي جديد اقدام مثبتي است اما تنها حباب كاهش پيدا مي‌كند و قيمت‌ها تابع نرخ ارز و اونس جهاني است.
همچنين، برزو حق شناس، تحليلگر بازارهاي مالي درباره پيامدهاي عرضه سكه جديد به بازار، بيان كرد: حرف‌درماني تا يكجايي و بصورت كوتاه‌مدت مي‌تواند نرخ را كنترل كند. وقتي سياست حرف‌درماني اثر خود را از دست بدهد بازار ديگر اهميتي نمي‌دهد و بي‌اعتمادي ايجاد مي‌شود. براي مثال در بحث واردات خودرو با اعلام اخبار مثبت بازار كاهشي شد اما وقتي مشخص شد خبري از واردات بصورت واقعي نيست، قيمت‌ها دوباره به شكل حبابي افزايشي شد. اين تحليلگر بازارهاي مالي ادامه داد: سال ۹۱ محمود بهمني رييس كل وقت بانك مركزي اعلام كرد حساب ارزي ديگر وجود ندارد و فقط بر مبناي ريال سپرده مردم تسويه مي‌شود، همين يك‌نمونه سياست كاري كرده كه ديگر كسي اعتماد نكند و ميبينيم سپرده‌گذاري ارزي متقاضي ندارد.
حق‌شناس افزود: با بازي كردن با آمارها و كلمات نمي‌شود بازار طلا و ارز را كنترل كرد. در همين آمارهاي مربوط به ميران نقدينگي و پايه پولي با آمارها بازي مي‌شود و البته بسيار دير هم آمار منتشر مي‌شود. برخلاف بازي با آمار، به شكل واضح بدهي شركت‌هاي دولتي به بانك‌ها افزايش چشمگيري پيدا كرده كه همين يك بمب ساعتي است. رشد نقدينگي به شكل مطلوب مهار نشده و در نهايت بانك مركزي مجبور مي‌شود پول پرقدرت چاپ كند و پايه پولي افزايش مي‌يابد. حق شناس با بيان اينكه نمي‌توان واقعيت‌هاي بنيادين اقتصاد را تغيير داد، گفت: بي‌انضباطي مالي دولت و كنترل نكردن ترازنامه بانك‌ها اين وضعيت را رقم زده است. دركوتاه‌مدت شايد حرف درماني جواب بدهد اما در بلندمدت اينطور نيست. از اسفندماه گذشته تا شهريور امسال ۱۹۵ همت از ميزان ذخاير خارجي بانك مركزي كم شده و همين نشان‌دهنده ارز پاشي است و در شرايط تحريمي چنين حركتي خيانت به كشور محسوب مي‌شود. فراموش نكنيم سيف رييس كل اسبق بانك‌مركزي هم در سال ۹۷ و با افزايش حجم تقاضاي خريد طلا، دست به حراج ذخاير ارزشمند طلا زد و حالا در مراجع قضايي پاسخگوي عملكرد خود است.
به نظر مي‌رسد شوك حاصل از افزايش ناگهاني قيمت‌ها در روزهاي گذشته، همچنان سهمي محوري در فضا دارد و هرچند دولت تلاش كرده با اقدامات جدي، اجازه افزايش شديدتر قيمت‌ها را ندهد اما احتمالا بايد چند روزي صبر كرد تا مشخص شود كه در نهايت بازار به كدام سمت حركت خواهد كرد.