نبض فرونشست در تهران و ايران
نتايج بررسي‌هاي بين‌المللي نشان مي‌دهد، ايران دومين كشور دنيا از نظر نرخ و سومين كشور از نظر مساحت فرونشست در جهان است! فرونشست زمين پديده‌اي مخرب است كه در سراسر جهان رخ مي‌دهد و باعث آسيب به زيرساخت‌ها، افزايش خطر سيل، فرسايش خاك و كاهش ذخيره آبخوان‌ها مي‌شود.
گروه راه و شهرسازي|
نتايج بررسي‌هاي بين‌المللي نشان مي‌دهد، ايران دومين كشور دنيا از نظر نرخ و سومين كشور از نظر مساحت فرونشست در جهان است! فرونشست زمين پديده‌اي مخرب است كه در سراسر جهان رخ مي‌دهد و باعث آسيب به زيرساخت‌ها، افزايش خطر سيل، فرسايش خاك و كاهش ذخيره آبخوان‌ها مي‌شود. وضعيت بحراني ايران از نظر فرونشست زمين، منجر به اين شده است تا مسوولان به‌طور متناوب تازه‌ترين دست يافته‌هاي خود از بررسي سرزمين ايران را در اختيار اصحاب رسانه قرار دهند. ديروز نيز تازه‌ترين اطلاعات درباره ميزان فرونشست در استان‌ها و همچنين وضعيت فرونشست در مناطق شهر تهران و مناطق اطراف پايتخت اعلام شود. بر اين اساس، بزرگ‌ترين نرخ فرونشست كشور با سالانه ۳۵سانتي‌متر مربوط به كرمان و منطقه بهرمان است. مناطق ۱۷، ۱۸ و ۱۹ تهران نيز داراي بالاترين نرخ فرونشست در پايتخت به شمار مي‌روند.
فرونشست 35 سانتي‌متري در كرمان
آنگونه كه ديروز علي بيت الهي، رييس بخش زلزله‌شناسي مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي، گفت: بزرگ‌ترين نرخ فرونشست كشور با سالانه ۳۵سانتي‌متر مربوط به كرمان و منطقه بهرمان است. بيت‌اللهي در گفت‌وگو با تسنيم، در خصوص آخرين روند از بررسي‌ها از فرونشست زمين در كشور اظهار كرد: به‌لحاظ عددي بزرگ‌ترين نرخ فرونشست با سالانه 35 سانتي‌متر مربوط به استان كرمان و منطقه بهرمان است.
البرز پس از كرمان
وي ادامه داد: پس از استان كرمان، البرز قرار دارد. در جنوب اين استان حوالي دشت جنوب هشتگرد يعني از سمت شهريار به‌سمت غرب، سالانه 32 سانتي‌متر فرونشست زمين رخ مي‌دهد. رييس بخش زلزله‌شناسي مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي بيان كرد: به‌لحاظ وسعت و پراكندگي، خراسان رضوي 5 برابر بيشتر از مساحت ساير استان‌ها فرونشست زمين دارد. بيت‌اللهي تصريح كرد: در زمان حاضر بيشترين فرونشست به‌لحاظ وسعت، مربوط به استان‌هاي فارس، اصفهان، كرمان و تهران است. وي ادامه داد: بيشترين فرونشست زمين در تهران مربوط به ورامين است كه سالانه حدود 17 سانتي‌متر است. شكاف فرونشست كم‌نظيري در دنيا در اين منطقه وجود دارد كه حدود 3 كيلومتر از معينآباد تا جاده گرمسار به قم است.
بالاترين نرخ در مناطق ۱۷، ۱۸ و ۱۹ تهران
در تحولي ديگر، رييس بخش زلزله مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي مناطق ۱۷، ۱۸ و ۱۹ را داراي بيشترين نرخ فرونشست دانست و گفت: در اطراف تهران، دشت ورامين داراي فرونشست‌هاي وسيع است. به گزارش ايسنا، بيت‌اللهي در يك نشست خبري، با اشاره به مناطق فرونشست در تهران و پيرامون آن، گفت: زون‌هاي فرونشست زمين در تهران بيشتر در جنوب و جنوب غربي شهر تهران تا شهريار است. وي نرخ فرونشست زمين در تهران را ۱۵ تا ۲۲ سانتي‌متر در سال دانست و اظهار كرد: علاوه بر آن لكه‌هايي در فرونشست در دشت ورامين، شهريار به سمت پيشوا مشاهده مي‌شود كه نرخ ۱۷ سانتي‌متر در سال را نشان مي‌دهد. بيت‌اللهي با بيان اينكه در دشت ورامين شكاف‌هايي نمايان شده كه در دنيا بي‌نظير است، يادآور شد: اين منطقه فرونشست شامل معينآباد به سمت جاده گرمسار به قم مي‌شود. رييس مركز زلزله مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي با اشاره به فرونشست زمين در تهران، اظهار كرد: مناطق ۱۷، ۱۸ و ۱۹ از پهنه‌هاي فرونشست در تهران به شمار مي‌روند كه داراي نرخ فرونشست ۲۲ سانتي‌متري در سال هستند.
قرار گرفتن ۱۰۰ برج پايتخت روي گسل
رييس مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي نيز در اين نشست خبري اعلام كرد: در تهران ۱۰۰ ساختمان بالاي ۱۲ طبقه روي گسل قرار داشتند كه تحقيقات لازم از لحاظ ساخت و شيوه آنها انجام شد. حيدري با اشاره به چهار وظيفه پژوهش‌هاي كاربردي، گفت: ۱۵۰ اراضي الحاق شده براي پروژه‌هاي نهضت ملي مسكن در منطقه فرونشست و ۱۰۰ ساختمان بالاي ۱۲ طبقه روي گسل قرار داشتند كه تحقيقات لازم از لحاظ ساخت و شيوه آنها انجام شد. رييس مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي در پاسخ به سوال يكي از خبرنگاران گفت: در حوزه الحاق زمين‌هاي نهضت ملي مسكن مقرر شده، بعد از آنكه اراضي مصوبه شوراي عالي شهرسازي را دريافت كنند، در صورتي كه در زون فرونشست قرار داشته باشند، توسط مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي بررسي شوند. معاون وزير راه و شهرسازي افزود: مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي به بيش از ۱۵۰ نقطه مكاني ورود كرده و مباحث آن را مورد بررسي قرار داده است و در سه تا ۴ نقطه به صورت موردي و ميداني ورود كرده و مطالعات ميداني و فني را انجام داديم و بر اساس دستور و الزاماتي كه وجود داشته، ساخت واحدهاي مسكوني در آنها مشكلي ندارد. حيدري بيان كرد: طبق پيوستي كه شوراي عالي شهرسازي ارايه كرده، ساخت واحدهاي مسكوني اگر در حريم گسل باشند، با رعايت الزامات و قوانين فني امكان پذير است. در بحث بيمارستان و برخي از پلاك‌ها هم مسكوني و هم انواع ساختمان‌ها روي حريم و گسل‌ها ساخته شده و بايد اقدامات لازم براي افزايش تاب‌آوري آنها صورت گيرد. وي با بيان اينكه بايد سامانه پايش مصرف انرژي را در راستاي ناترازي انرژي راه‌اندازي كنيم، گفت: ۳۰ تا ۴۰ درصد از انرژي در حوزه ساختمان مصرف مي‌شود. طبق برنامه‌ريزي كه صورت گرفته سامانه پايش مصرف انرژي راه‌اندازي مي‌شود تا از طريق مصالح ساختماني استاندارد بتوانيم آن را كنترل كنيم.
210 ساختمان ناايمن تهران
بايد تخريب شوند
به گفته رييس مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي، ۱۴۰۰ ساختمان بلندمرتبه را در ۲۲ منطقه تهران شناسايي كرده‌ايم كه تقريبا درمورد ۲۵ درصد از ساختمان‌ها نياز است مقاوم‌سازي صورت گيرد و حدود ۱۵ درصد (210 ساختمان) نياز به تخريب دارند. او در پاسخ به پرسش تسنيم مبني بر اينكه آيا بين اين 210 ساختمان، بيمارستان نيز وجود دارد؟ گفت: اطلاعات تفصيلي مربوط به اين ساختمان‌ها را در اختيار ندارم و آنها را به شهرداري‌ها ارسال كرده‌ايم، شهرداري نيز با همكاري دادستاني مراحل قانوني اين پروسه را دنبال مي‌كند.
تلاش براي توسعه سيستم هشدار زلزله
در اين حال، سازمان نقشه‌برداري تلاش دارد تا با توسعه شبكه‌هاي دايمي GNSS يا همان سيستم هشدار زلزله در اطراف بعضي از گسل‌هاي فعال تاب‌آوري كشور در برابر رخدادهاي لرزه‌اي را ارتقاء دهد. در حال حاضر با هم‌افزايي دو سامانه «هدي» و «شميم» و توسعه شبكه‌هاي استاني از طريق سازمان مديريت و برنامه‌ريزي استان‌ها گام مهمي در زمينه توسعه شبكه ايستگاه‌هاي دايمي و سامانه ملي تعيين موقعيت آني در كشور برداشته شده و پوششي متراكم‌تري در سطح كشور براي كاربردهاي علمي و اجرايي ايجاد شده است. از طرف ديگر و بر مبناي وظايف محوله به سازمان نقشه‌برداري كشور در راستاي برنامه ملي كاهش خطر حوادث و سوانح مصوب ۱۴۰۰/۰۹/۲۴ شوراي عالي مديريت بحران كشور نياز به تراكم شبكه‌هاي دايمي GNSS در اطراف بعضي از گسل‌هاي فعال كه داراي نرخ استرين كم و همچنين داراي زمين‌لرزه‌هاي تاريخي و دستگاهي بزرگ هستند و پارينه لرزه‌شناسي روي آنها انجام شده باشد نيز احساس مي‌شود تا اينكه با بهره‌گيري از اين سيستم به عنوان يكي از پيش‌نشانگرهاي كوتاه‌مدت و سيستم هشدار زلزله احتمالا بتوان در جهت جلوگيري از خسارات جاني و مالي بهره برد. از اين رو، با توجه به دو زيرساخت مهم ايجاد شده توسط سازمان نقشه‌برداري كشور كه شامل مشخص بودن نرخ تغيير شكل و مدل حركت فلات ايران و نرخ لغزش گسل‌هاي اصلي و متراكم‌سازي شبكه GNSS در كشور است و با وجود نرم‌افزارهاي مديريت و كنترل ارسال تصحيحات ايستگاه‌هاي دايمي پياده‌سازي الگوريتم محاسبه سري زماني TEC مبتني بر هوش مصنوعي و در محدوده Realtime مي‌توان گام مهمي در زمينه يكي از پيش‌نشانگرهاي كوتاه‌مدت براي زمين‌لرزه‌هاي با بزرگاي بيشتر از ۵.۵ ريشتر-سونامي و آتش‌فشان برداشت. به گزارش ايسنا، با پيشرفت فناوري و شناخت از زلزله، اميد به صدور هشدارهاي پيش از وقوع زلزله كه نجات‌دهنده جان بسياري از افراد خواهد بود، ممكن است روزي به واقعيت تبديل شود. در حال حاضر، آمادگي و تاب‌آوري بهترين دفاع در برابر اين بلاي طبيعي تاكنون غيرقابل پيش‌بيني است.
