بورس در جستوجوي روزهاي سبز
چند روزي ميشود كه شاخص كل بورس مجددا سرخ پوش شده و هيچ اخبار مثبتي روي آن تأثير ندارد. روز يكشنبه بورس تهران تعطيلي و تنفیذ رييس دولت چهاردهم را پشت سر گذاشت و بسياري از كارشناسان پيشبيني ميكردند كه به واسطه اين روند شاخص بتواند تا حدودي مثبت شود؛ اما اين پيشبيني هم اشتباه از آب درآمد و شاخص كل بورس ميل بيشتري به سرخ پوشي داشت و توانست بيشترين ريزش را طي دو ماه اخير كسب كند.
چند روزي ميشود كه شاخص كل بورس مجددا سرخ پوش شده و هيچ اخبار مثبتي روي آن تأثير ندارد. روز يكشنبه بورس تهران تعطيلي و تنفیذ رييس دولت چهاردهم را پشت سر گذاشت و بسياري از كارشناسان پيشبيني ميكردند كه به واسطه اين روند شاخص بتواند تا حدودي مثبت شود؛ اما اين پيشبيني هم اشتباه از آب درآمد و شاخص كل بورس ميل بيشتري به سرخ پوشي داشت و توانست بيشترين ريزش را طي دو ماه اخير كسب كند.
دومين روز كاري هفته نيز با قرمز شدن تمامي شاخصهاي بازار سرمايه روبرو و مجددا خروج نقدينگي بيشتري را تجربه كرد. اين قرمزپوشي بازار را ميتوان سنگينترين ريزش طي ماه اخير دانست و اين اين درحالي است كه دولت چهاردهم رسما كار خود را شروع كرده و انتظار ميرود كه به همين زوديها افراد پيشنهادي كابينه خود را معرفي كند تا بازارها بتوانند يك روند قابل توجه و جديدي را تجربه كنند.
تابستان سال ۹۹ بود كه بورس تهران سقوط سنگيني را تجربه كرد و تا به امروز كه حدود سه و سال نيم از آن ريزش ميگذرد تالار شيشهاي معاملات نتوانسته روز خوشي و سبزي را تجربه كند؛ چراكه در روزي كه بازار توان روند گرفتن داشت دولت سيزدهم با دخالت و دستكاري خود باعث ميشد كه بازار مجدد سرخ پوش شود.
بورس تهران در دوران دولت سيزدهم بارها در آستانه صعود بسيار خوب و قابل توجه قرار گرفت؛ اما دولت سيزدهم با دستكاري و دخالت اجازه صعود را به اين بازار نداد. براي نمونه بهار سال گذشته كه بازار سهام يك روند بسيار قابل توجه صعودي به خود گرفته بود و هر روز سودهاي بيشتري را اذعان سهامداران ميكرد؛ ولي در ارديبهشت ماه سال گذشته بود كه معاون اول رييسجمهور وقت با نامهاي محرمانه نرخ خوراك پتروشيمي را تصويب كرد و تنها افرادي خاص از اين موضوع خبر داشتند (افراد داراي رانت از اين خبر با خبر بودند.) كه در نهايت اين موضوع باعث شد شاخص سقوط سنگيني را تجربه كند. در اصل افرادي كه از نرخ خوراك پتروشيميها خبردار بودند از بازار خارج شدند و سقوط شاخص را رقم زدند؛ قرار بود اين افراد محاكمه شوند و نقدينگي به بازار بازگردد اما تا به امروز خبري از بازگشت نقدينگي به بازار نبوده است.
اين موضوع تنها يك نمونه از شرايط بازار سرمايه در دولت اخير بوده است. يك موضوع قابل توجه براي سهامداران مربوط به وعدهها ميشود؛ متأسفانه دولت سيزدهم وعده و مصوبههاي زيادي درخصوص حمايت از بورس داد اما يك هيچ بهطور كامل به ثمر نشست و باعث شد كهاميد و اعتماد سهامداران از بازار خارج شود. اصل ماجرا اينجاست كه اگر دولت يا مسوولي وعدهاي ميدهد بايد به آن عمل كند ولي در دولت سيزدهم به جاي عمل به تمامي وعدهها شاهد اين موضوع بوديم كه هر چند ماه يكبار يك مصوبه يا وعده جديد داده ميشد و ديگر خبري از اجرايي شدن كامل آن وعده نبود. ميانگين حاشيه سود خالص شركتهاي بورسي از ۳۰. ۶ درصد در دوره قبل از دولت سيزدهم، به ۲۰. ۷ درصد رسيده است. حاشيه سود ناخالص نيز در اين مدت نزولي بوده است. حتي شركتهايي كه سودآوري آنها، در گرو بورس بوده نيز در اين مدت بيشترين زيان را متحمل شدهاند.
اكنون از دولت چهاردهم انتظار ميرود كه روند جديدي داشته باشد همانند دولت سيزدهم تنها وعده حمايت از بازار سرمايه را ندهد. مسعود پزشكيان تنها نامزد رياستجمهوري بود كه در زمان مناظرات به صورت دقيق در خصوص بورس سخن گفت و انتظار ميرود كه پس از انتخاب كابينه خود اين بازار را جزو اولويتها قرار دهد.
البته همانند نهمين رييسجمهور كشور كه گفت نبايد انتظار داشت كه بورس سه روزه درمان شود و حداقل يك سال زمان لازم است كه بازار روند جديدي به خود بگيرد؛ چراكه بورس بيش از سه و سال نيم نزولي بوده و رشد آن در يك روز رشد واقعي نخواهد بود و واقعيتر شدن رشد بازار سرمايه نياز به فرصت بيشتري است.
سقوط سود شركتها
داود محمدي ورجوشاني، كارشناس پيشكسوت بازار سرمايه، وضعيت فعلي در بازار سرمايه را همراه با بيم واميد توصيف كرد و درباره ارزش ذاتي بازار بورس صرف نظر از افت و خيزها، اظهارداشت: بازار در حالي افت سنگيني را در بهار تجربه كرد، كه با مشكل برق صنايع انتشار عملكرد بهتري در تابستان ندارد. در اين مدت بازده دارايي شركتهاي بورسي در اين مدت با كاهش شديدي روبرو شده؛ بهطوري كه اين بازده از ۱۷ درصد در ابتداي دولت سيزدهم به ۱۳ درصد در مقطع كنوني تقليل يافته است. يعني شركتها نسبت به دارايي ثبت شده خود با كاهش سودآوري روبرو شدهاند. اين كارشناس بازار سرمايه با بيان اينكه از سال ۹۹ بياعتمادي شديدي نسبت به بازار سرمايه شكل گرفته است، خاطرنشان كرد: حتي عليرغم حمايتهاي صورت گرفته از بازار سرمايه، همچنان شاهد ركود و كاهش ارزش معاملات در بورس هستيم و بازار از نبود نقدينگي رنج ميبرد. از طرفي در اين سه سال دولت سيزدهم، ناترازيها در حوزههاي مختلف آثار خود را در بازار سرمايه و شركتها نشان داده است. از جمله اين ناترازيها، ناترازي بانكها و صندوقهاي بازنشستگي است و به دليل نبود توان مالي لازم، بانكها و صندوقهاي بازنشستگي، نميتوانند از شركتهاي زيرمجموعه خود حمايت كنند. بهطوري كه، رقابت در بين بانكها در جهت جذب نقدينگي افزايش يافته، كه همين اقدامات موجب افزايش نرخ بهره در بازار و افزايش هزينه توليد شده، تورم و ايجاد ركود در اقتصاد شده است. به نوعي بانكها با اين اقدام رقيبي براي بازار سرمايه به حساب ميآيند.
محمدي با بيان اينكه برخي تصميمات غيركارشناسي، در سالهاي اخير به بازار سرمايه آسيبزده است، به جماران گفت: تورم موجود سبب شده تا توليد و سودآوري شركتهاي بورسي نزولي شود. در كنار آن، متأسفانه ثبات در تصميمگيريها وجود ندارد و تصميمات لحظهاي گرفته ميشود. به عنوان مثال: تصميم بانك مركزي در اسفندماه سال گذشته براي انتشار اوراق گواهي ۳۰ درصدي باعث شد نرخ بهره در بازار تا ۴۰ درصد رشد كند. اينگونه اقدامات هيجاني در اقتصاد همهچيز را به هم ميزند و تا شرايط بازار سرمايه بخواهد به تعادل برسد، زمان خواهد برد و اعتماد عمومي خدشهدار شده است.
اين كارشناس بازار سرمايه يادآورشد: در سال ۱۳۹۹ و در شرايط اوج بازار، چندين بار به متوليان بازار سرمايه و نهادهاي امنيتي هشدار لازم داده شد، كه نبايد اجازه داد قيمت سهام با اين شيب تند رشد كند، چرا كه قيمت شركتها با ارزش ذاتي فاصله زيادي گرفته بود، بهطوري كه ارزش بازاري شركت فولاد مباركه تا ۴۸۰ هزار ميليارد تومان رشد كرده بود ولي گوش كسي بدهكار نبود و به كارگزاري فشار وارد ميشد كه به ثبت نام خود ادامه دهيد. البته تعلل نهادهاي ناظر، سوءاستفادههاي خاصي نيز در بازار شكل داد و مديريت عرضه حقوقيها در جهت منافع گروهي با تأخير انجام شد كه سرانجام به زيان بازار سرمايه بود و بياعتمادي عميقي را در بازار سرمايه شكل داد كه رهايي از آن به راحتي امكانپذير نيست.
به گفته اين كارشناس بازار سرمايه، اندازه اقتصاد كشور مشخص است؛ به عنوان مثال در دولت سيزدهم، جناب آقاي خاندوزي جهت افزايش سرمايه دو بانك ملي و سپه اقدام به انتشار اوراق جهت افزايش سرمايه و خروج از ماده ۱۴۱ قانون تجارت كردهاند و سررسيد اين اوراق سال ۱۴۰۳ است! اين چه كاري است كه انجام دادهايم! ما در اين ۴۵سال بلد نبودهايم يا مهارت كشورداري را نداشتهايم و با سوء مديريت و سوءاستفاده در بخشهاي مختلف، بحران خلق كردهايم.
بازار از دريچه معاملات
در سومين روز كاري هفته يعني دوشنبه، شاخص كل بورس تهران 29 هزار و 151 واحد - معادل 1.35 درصد- نسبت به روز كاري گذشته پايينتر ايستاد و به سطح 2 ميليون و 131 هزار و 812 واحد رسيد. شاخص كل هموزن بورس نيز با ريزش 8 هزار و 388 واحدي در رقم 683 هزار و 211 واحدي ايستاد. شاخص كل فرابورس 190 واحد افت كرد و به رقم 22 هزار و 74 واحد رسيد. همچنين شاخص هم وزن فرابورس با كاهش هزار و 608 واحد به سطح 121 هزار و 129 واحد رسيد.
ارزش معاملات كل بازار سهام به 51 هزار و 51 ميليارد تومان رسيد. ارزش معاملات اوراق بدهي در بازار ثانويه 41 هزار و 358 ميليارد تومان بود كه 81 درصد از ارزش كل معاملات بازار را در اين روز تشكيل ميدهد. ارزش معاملات خرد نيز با افزايش 31 درصدي به نسبت روز معاملاتي قبل به رقم 3 هزار و 390 ميليارد تومان رسيد. در معاملات دوشنبه، 28 نماد صف خريد داشتند و 119 نماد با صف فروش مواجه بودند. مجموع ارزش صفهاي خريد با افت 1.5 درصدي نسبت به روز كاري قبل به 136 ميليارد تومان كاهش يافت و مجموع ارزش صفهاي فروش نيز با كاهش 9 درصدي به رقم 255 ميليارد تومان رسيد.
