كابينه دولت چهاردهم از خوان اول مجلس عبور مي‌كند؟
با ارايه فهرست كابينه پيشنهادي رييس‌جمهور به مجلس، در ميان اصلاح‌طلب‌ها و حاميان اصلي دولت، يك نگاه دوگانه شكل گرفته، از سويي برخي معتقدند كه امكان آن وجود داشت تا در ميان نامهاي اعلامي به مجلس، وزن بيشتري به احزاب و نامزدهاي اصلاح‌طلب داده شود و از سوي ديگر گروهي مي‌گويند كه بايد با درك واقعيت‌ها و آنچه رييس‌جمهور در فضاي سياسي ايران با آن مواجه است، قبول كرد كه كابينه پيشنهادي نقاط قوت زيادي داشته و بايد در ادامه از دولت حمايت كرد.
با ارايه فهرست كابينه پيشنهادي رييس‌جمهور به مجلس، در ميان اصلاح‌طلب‌ها و حاميان اصلي دولت، يك نگاه دوگانه شكل گرفته، از سويي برخي معتقدند كه امكان آن وجود داشت تا در ميان نامهاي اعلامي به مجلس، وزن بيشتري به احزاب و نامزدهاي اصلاح‌طلب داده شود و از سوي ديگر گروهي مي‌گويند كه بايد با درك واقعيت‌ها و آنچه رييس‌جمهور در فضاي سياسي ايران با آن مواجه است، قبول كرد كه كابينه پيشنهادي نقاط قوت زيادي داشته و بايد در ادامه از دولت حمايت كرد.
نخستين پس لرزه از اعلام نام كابينه، خداحافظي جواد ظريف با دولت بود. او كه در ايام انتخابات به عنوان يكي از اصلي‌ترين حاميان پزشكيان در بسياري از برنامه‌ها حضور داشت، چند روز قبل به عنوان معاون راهبردي رييس‌جمهور انتخاب و كار خود را آغاز كرد، با اين وجود اما ظريف يكشنبه شب با انتشار متني اعلام كرد كه در دولت حضور نخواهد داشت.
او نوشت: سلام بر مردم بزرگوار و خطاپوش ايران
امروز جناب دكتر پزشكيان وزراي دولت چهاردهم را به مجلس معرفي فرمودند كه براي همگي آرزوي موفقيت دارم. از نوزده وزيري كه امروز معرفي شدند، سه نفر نامزد نخست، ۶ نفر نامزد دوم يا سوم و يك نفر نامزد پنجم كميته‌ها يا شوراي راهبري بودند. بارها گفته بودم كه انتخاب اعضاي دولت حق رييس‌جمهور است و شوراي راهبري و كميته‌ها نهاد مشورتي هستند. از ايشان سپاسگزارم كه اين افتخار را به بنده دادند كه در اين تجربه جديد و ابتكار شجاعانه، مشاركتي داشته باشم.
از دوستانم در كميته‌ها و شوراي راهبري نيز سپاسگزارم كه چهار هفته شبانه روز كوشيدند و بيش از هزار نامزد را بررسي كردند تا نتيجه را به رييس‌جمهور محترم ارايه نماييم. البته از نتيجه كار خود رضايت ندارم و از اينكه نتوانستم به شكل شايسته‌اي نظر كارشناسي كميته‌ها و حضور بانوان، جوانان و اقوام را آن‌گونه كه وعده داده‌بودم به نتيجه برسانم، شرمنده‌ام. البته هنوز برخي معاونت‌هاي رييس‌جمهور باقي مانده كه اميد است اين كاستي كمي جبران شود. به هر حال، اين اولين تجربه و پر از كاستي بود و بي‌گمان در آينده بهبود خواهد يافت. ولي در كنار مشكلات ديگر، براي بنده ادامه راه در دانشگاه را رقم زد. در پيشگاه مردم بزرگ ايران براي ناتواني خود در پيگيري امور در دالان‌هاي سياست داخلي پوزش مي‌خواهم. برخي بنده را زودرنج دانسته‌اند. گمان مي‌كنم در دوازده سال گذشته در برابر هجمه‌هاي بي‌سابقه، بيش از بسياري از مدعيان، صبر و مقاومت نشان داده‌باشم، ولي نسبت به نگرش و نگراني مردم حساسيت فراوان دارم.
به دنبال انتشار اين خبر، برخي مخالفان دولت بر طبل اختلاف و فاصله كوبيدند و همين موضوع باعث شد تا ظريف در توضيحاتي جديد، شايعات اختلاف نظر را كنار بزند. وزير سابقه خارجه نوشت: سلام بر مردم بزرگوار ايران. پيام ديشب بنده به‌معناي پشيماني يا نااميدي از دكتر پزشكيان عزيز يا مخالفت با واقع‌گرايي نيست؛ بلكه به معناي ترديد در مفيد بودن خودم در معاونت راهبردي است. البته برخي مردودين از جانب مردم، با تفسير عجيبي از قانون مصوب ۱۴۰۱، اشتغال بنده در مشاغل حساس را به بهانه‌اي براي فشار بر دولت چهاردهم تبديل كرده‌بودند. بنده نيز براي جلوگيري از هرگونه شائبه يا بهانه براي كارشكني در كار دولت دكتر پزشكيان عزيز، هفته گذشته طي نامهاي از معاونت راهبردي رييس‌جمهور انصراف داده بودم.
با توجه به برخي فضاسازي‌ها لازم است يادآوري كنم كه
۱) به‌رغم تولد فرزندانم حدود ۴۰ سال قبل و در دوران تحصيل (و نه ماموريت) در امريكا و قوانين خاك محور امريكا براي تابعيت قهري، به لطف خدا بنده، همسر و فرزندانم ساكن ايران عزيز هستيم و يك متر مسكن در خارج از ايران در تملك يا حتي اجاره خود نداريم. خودم هم تحت دو تحريم امريكا (ذيل تحريم رهبري) و يك تحريم كانادا قرار دارم و خود و همسرم حتي امكان سفر توريستي به ايالات متحده، كانادا و برخي كشورهاي ديگر را نداريم.
۲) هيچ نهاد نظارتي مخالفتي با معاونت بنده اعلام نكرده است.
۳) دكتر پزشكيان بزرگوار با شجاعت و صراحت اصرار بر ادامه كار بنده داشته‌اند.
۴) اين بهانه براي ديگران كه فرزندانشان تابعيت مضاعف اكتسابي (ونه قهري) همراه با اقامت در خارج از كشور دارند، بيش از بنده قابل بهره‌برداري است.
آنچه باعث گزارش ديشب شد، ترديد در مفيد بودنم در معاونت راهبردي بود و آن بهانه سياسي، دليل بازگشت به دانشگاه نبود و تنها مزيد بر علت بود. هنوز به تمام آنچه در مورد ايشان در دوران انتخابات گفتم باور دارم. با تمام توان از دانشگاه براي ايران در خدمت شما و ايشان خواهم بود و از همه ايرانيان ميهن پرست و توسعه‌خواه تقاضا دارم كه بر پشتيباني خود از ايشان بيفزايند و ايشان و دولتشان را تنها نگذارند. شرمنده بزرگواري همه شما هستم.
به اين ترتيب ظريف در توضيحات جديد خود از سويي اعلام كرد كه شايعات مبني بر مخالفت براي عضويتش در كابينه صحت نداشته و از سوي ديگر او همچنان خود را به عنوان يك حامي در كنار دولت خواهد ديد.
به دنبال انتشار فهرست و برخي شايعات اما روز گذشته رييس‌جمهور اولين واكنش نسبت به اسامي مطرح شده را انجام داد و تاكيد كرد كه كارآمدي اصلي‌ترين هدف در اين زمينه بوده است. رييس‌جمهور تلاش براي تشكيل كابينه فراجناحي و تمركز بر ملاك‌هاي توانمندي، تخصص و سوابق مرتبط افراد را از ويژگي‌هاي فهرست كابينه پيشنهادي به مجلس دانست و از همه نمايندگان مجلس و نخبگان كشور خواست دولت را در ادامه مسير انتصاب مديران و مسوولان دستگاه‌هاي اجرايي بر اساس ويژگي‌هاي بيان شده ياري كنند.مسعود پزشكيان عصر يكشنبه در ديدارهاي جداگانه با مجمع نمايندگان استان‌هاي فارس، سيستان و بلوچستان و كرمان، برگزاري نشست‌هاي كاري با نمايندگان مجلس شوراي اسلامي قبل از تشكيل رسمي كابينه را گواه اراده دولت چهاردهم در همكاري و هم‌افزايي قواي مجريه و مقننه براي رفع مشكلات و آباداني كشور دانست.
وي با اشاره به فرآيند چينش وزراي پيشنهادي دولت چهاردهم در قالب شوراي راهبري، تلاش براي تشكيل كابينه فراجناحي و تمركز بر ملاك‌هاي اصلي توانمندي، تخصص و سوابق مرتبط افراد را از ويژگي‌ها فهرست كابينه پيشنهادي به مجلس دانست و از همه نمايندگان مجلس و نخبگان كشور خواست دولت را در ادامه مسير انتصاب مديران و مسوولان دستگاه‌هاي اجرايي بر اساس ويژگي‌هاي بيان شده و همچنين تعهد آنها به اجراي اسناد و سياست‌هاي كلان كشور ياري كنند. وي در واكنش به مسائل و مشكلات مطرح شده از سوي نمايندگان نيز با بيان اينكه «دولت چهاردهم با وسواس و دقت منابع كشور را با لحاظ اولويت‌ها و محروميت‌ها در راستاي اجراي عدالت و حق، توزيع خواهد كرد»، افزود: توجه به استان‌ها و مناطق محروم كشور از اصول اساسي اين دولت است. رييس‌جمهور وفاق ملي و كنار گذاشتن اختلافات را رمز پيشبرد امور و موفقيت كشور دانست و تاكيد كرد: در دولت چهاردهم محور عمل، قوانين و اسناد و سياست‌هاي كلان كشور است؛ در صورت وجود اشكال در اين اسناد و سياست‌ها هم براي اصلاح آن اقدام خواهد شد. در اين جلسات نمايندگان استان‌هاي فارس، سيستان و بلوچستان و كرمان نيز به تشريح مهم‌ترين مسائل و مشكلات حوزه‌هاي انتخابيه خود پرداختند. رفع مشكلات مرتبط با كم‌آبي، ارتقاي زيرساخت‌هاي جاده‌اي و ريلي با توجه به وسعت اين سه استان و پراكندگي جمعيت به خصوص در سيستان و بلوچستان و كرمان، رفع مشكلات تامين سوخت و ضرورت بهره‌گيري بهينه از ظرفيت‌هاي كشاورزي، معدني، صنعتي، گردشگري و انساني از مهم‌ترين مطالبات و مطالب مطرح شده از سوي نمايندگان در اين جلسات بود.
با وجود مطرح شدن برخي انتقادها، به نظر مي‌رسد كه رويكرد كلي مجلس به كابينه پيشنهادي مثبت بوده و آنها شانس زيادي براي دريافت راي اعتماد دارند. عضو كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس گفت: كابينه پيشنهادي خيلي خوب و فراجناحي بوده و در وضعيت كنوني به نظر مي‌رسد ۸۰ درصد وزراي پيشنهادي در مجلس راي اعتماد بگيرند و حداكثر به احتمال سه يا چهار نفر نيز نتوانند راي اعتماد نمايندگان را جلب كنند.
ابوالحسن مصطفوي با اشاره به فهرست ۱۹ نفره وزراي پيشنهادي رييس‌جمهور دولت چهاردهم افزود: نمايندگان به سن، عملكرد منفي يا بي‌عملكردي برخي وزراي پيشنهادي در مسووليت‌هاي پيشين انتقاداتي دارند، برخي وزراي پيشنهادي از اين حيث ممكن است در مجلس مشكل پيدا كنند البته همين افراد نيز اگر برنامه‌هاي‌شان را در مجلس ارايه كنند، شايد نظر نمايندگان جلب شود. وي با بيان اينكه «برخي وزراي پيشنهادي عملكرد اجرايي قابل سنجشي در گذشته نداشته‌اند و مجلس حساسيت بيشتري روي آنان دارد»، تصريح كرد: درباره كل تركيب وزراي پيشنهادي به مجلس بايد قبول كنيم كه گرايش ديگري آمده است و بايد تغييراتي ايجاد شود، آقاي پزشكيان فهرست خيلي آرامي ارايه كرده و زياد حزبي نيست، چهره‌هايي كه معرفي شده‌اند تندرو نبوده و بين آنها چهره متخصص زياد است. نماينده مردم شهرستان‌هاي رزن و درگزين در مجلس شوراي اسلامي تاكيد كرد: فهرست ارايه شده از سوي جرياني كه اداره امور اجرايي كشور را در دست گرفته، خيلي خوب است و فراجناحي بودن در آن رعايت شده است.
مصطفوي درباره برخي نقاط منفي فهرست پيشنهادي يادآور شد: نمايندگان مجلس هيچ مصاحبه‌اي با وزراي پيشنهادي نداشته‌اند و برنامه‌اي هم از آنان نديده‌اند، ما برخي وزراي پيشنهادي را اصلا نمي‌شناسيم اين دسته از وزرا بايد تا روز پنجشنبه برنامه‌هاي‌شان را به مجلس بدهند تا نمايندگان تصميم بگيرند كه حضور آنها به نفع مردم خواهد بود يا خير؟ وي درباره انتقادات مطرح شده نسبت به محقق نشدن جوانگرايي و سهم اقوام و اقليت‌ها در كابينه تصريح كرد: هر رييس‌جمهوري بهترين افرادي كه در اطراف خودش وجود دارد يا نزديك به او محسوب مي‌شوند را انتخاب مي‌كند، نمي‌توان الزاما به قوميت‌ها سهميه داد، چون كشور ۳۰ استان دارد و تنها ۱۹ وزارتخانه داريم. مصطفوي افزود: اين يك واقعيتي است كه نمي‌توانيم به همه قوميت‌ها وزارتخانه بدهيم مثلا آيا درست بود كه ما هم توقع داشتيم از ترك‌ها در كابينه زياد باشد؟ در صورتي‌كه چنين نيست و ملاك انتخاب، استاني نبوده است.
همچنين يكي از نمايندگان مجلس شوراي اسلامي با بيان اينكه «آقاي رييس‌جمهور هوشمندانه عمل كرد و به پاس اين هوشمندي مجلس قطعا حمايت خود را از وزراي پيشنهادي انجام خواهد داد»، اظهار كرد: فكر مي‌كنم حدود ۹۰ درصد كابينه پيشنهادي موفق به اخذ راي اعتماد از مجلس مي‌شوند.
محمدمهدي فروردين با اشاره به معرفي وزراي پيشنهادي مسعود پزشكيان رييس‌جمهوري براي كابينه دولت چهاردهم اظهار كرد: به نظرم آقاي رييس‌جمهور در جهت تحقق وعده‌هايي كه داده بود در معرفي كابينه خيلي خوب و صادقانه عمل كرد؛ چراكه كابينه پيشنهادي فراجناحي است و تمام ظرفيت‌ها، سلايق، جناح‌ها و ديدگاه‌ها را در كابينه خود لحاظ كردند. وي همچنين درباره پيش‌بيني خود از نتيجه بررسي صلاحيت‌هاي وزراي پيشنهادي از سوي مجلس تاكيد كرد: به نظرم مجلس نسبت به كابينه پيشنهادي واكنش مثبت داشته است. از جهت تعامل با كابينه نيز معتقدم بعد از بررسي تخصصي برنامه وزراي پيشنهادي جمع‌بندي قابل دفاعي صورت خواهد گرفت و فكر مي‌كنم حدود ۹۰ درصد كابينه پيشنهادي موفق به اخذ راي اعتماد از مجلس مي‌شوند. اين نماينده مجلس تاكيد كرد: اگر گزينه‌اي واقعا توان اجراي برنامه‌هايي را كه شخص رييس‌جمهوري وعده انتخاباتي داد و پس از انتخابات نيز درباره آن صحبت كرد، نداشته باشد، تعارف نخواهيم كرد. معتقدم كه آقاي رييس‌جمهور هوشمندانه عمل كرد و به پاس اين هوشمندي مجلس قطعا حمايت خود را از وزراي پيشنهادي انجام خواهد داد.
به اين ترتيب با وجود برخي ابهامات، دولت جديد بايد خود را آماده نخستين آزمون و آن تلاش براي عبور از مجلس در راي اعتماد كند، موضوعي كه بايد ديد آيا با اين ديدگاه‌هاي مثبت محقق خواهد شد يا اما و اگرها ادامه خواهد داشت.
