طرح آموزش نیروهای ماهر، مسوولیتی فراموش شده
رفعت فرزادفر کارشناس صنایع پتروشیمی
یک سنت ارزشمند در فرهنگ ما ایرانیان تقدیر از زحمات افراد یا اقدامهای بزرگی است که انجام گرفته است.
آنچه وزیر نفت در همایش مسوولیت اجتماعی صنعت نفت، پیرامون لزوم آموزش مهارتهای «فنی - تخصصی» به جای جذب فارغالتحصیلان دارای مدرک و بدون تجربه به عنوان یک الزام برای عمل به مسوولیت اجتماعی شرکتهای بزرگ نفت، گاز و پتروشیمی مطرح کرد نه یک الزام یا آرزو بلکه اقدامی است که سالها قبل و بر اساس چشماندازی کلان و واقع بینانه به شکلی کارآمد در پتروشیمی به اجرا درآمده بود.
این تصور کمی غیرمنطقی است که گمان کنیم کسی این اقدام بزرگ و ارزشمند صورت گرفته در پتروشیمی را به یاد ندارد تا در پاسخ به انتظار منطقی وزیر نفت اشارهیی به برنامه ارزشمندی نماید که دو دهه قبل به خوبی در پتروشیمی اجرا شد و کارآموزان آن دورهها چنان کارآمد بودند که علاوه بر طرحهای پتروشیمی در دیگر صنایع نیز مشغول به کار شده و برخی آنان با اتکا به اعتبار گواهی ممهور به مهر پتروشیمی توانستند در دیگر کشورها نیز مشغول به کار شوند.
برگزاری دومین همایش بینالمللی مسوولیت اجتماعی در صنعت نفت موجب شد وزیر نفت با اشاره به لزوم توانمندسازی جوامع محلی در حوزه مسوولیت اجتماعی تاکید کند توجه به این مساله سبب میشود تا مشکلات بعدی نفت در جوامع محلی که واحدهای عملیاتی در آنجا مستقر هستند حل شود.
لزوم توجه به توسعه هنرستانها و مراکز آموزش فنی و حرفهای
مهندس زنگنه نخستین گام در این زمینه را آموزش اعلام کرد و افزود: از زمانی که صنعت نفت در ایران آغاز به کار کرد، به مساله آموزش نیز توجه شده است؛ من نیز همیشه تاکید کردهام که به هنرستانها و مراکز آموزش فنی و حرفهیی توجه ویژهیی شود.
وزیر نفت توسعه هنرستانها و مراکز آموزش فنی و حرفهیی را اثرگذارتر از دانشگاهها دانست و افزود: توسعه این مراکز علاوه بر اینکه سبب اشتغالزایی ساکنان محلی مناطق میشود، سبب میشود تا نیروهای حرفهیی آموزش دهیم که این موضوع سرانجام به نفع صنعت نفت تمام میشود.
وی ادامه داد: نخستین کاری که مراکز فنی و حرفهیی انجام میدهند، استفاده از نیروهای بومی است نه اینکه در مناطق نفتی از نیروهایی غیربومی استفاده کنیم. (شانا سهشنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۵)
سابقه طرح تربیت نیروهای ماهر در صنعت نفت:
طرح آموزش نیروهای ماهر مورد نیاز صنعت نفت برنامه گستردهیی بود که بر اساس فرآیندی طراحی شده برای دوران توسعه نفت و پتروشیمی در چشمانداز ایران 1400 به اجرا درآمده بود. این برنامه توسط مدیرعامل وقت شرکت مدیریت توسعه پتروشیمی با هدف آموزش داوطلبان دارای مدرک تحصیلی دیپلم در دوره های زمانی حدودا چهار ماهه در چندین رشته تخصصی مورد نیاز طرحهای این صنعت از جمله جوشکاری، برق و ابزار دقیق، لوله کشی صنعتی و... در سراسر استانهای کشور به اجرا درآمد. افراد پذیرفته شده در این دورهها از امکاناتی شامل خوابگاه، تغذیه و کمک هزینه برخوردار بوده و در پایان دوره و قبولی گواهی معتبر با مهر سازمان آموزش فنی و حرفهیی و پتروشیمی را دریافت میکردند.
طی چند سال اجرای این طرح که از سال 1381 شروع شده بود بیش از 60 هزار نفر در دورههای مختلف تخصصی، آموزشهای مورد نیاز برای حضور در پروژههای در دست اجرای مناطقی چون عسلویه را گذرانده و بر اساس نیاز طرحهای مختلف جذب آنها شدند. شاید یک ارزیابی یا تحقیق محیطی بتواند نشان دهد هریک از آنان هماکنون در محل اشتغال خود به لحاظ کارایی از چه جایگاهی برخوردار هستند. این طرح در زمان وزارت مهندس زنگنه در دولت هشتم نیز همچنان ادامه داشت ولی عملا در دولت دهم به شکلی مورد بیمهری قرار گرفته و از برنامههای کاری نفت و پتروشیمی خارج شد.
طرح تربیت نیروهای ماهر صنعت نفت در آن زمان با سرمایهگذاری سالانه 30 تا 40 میلیارد تومان به وسیله شرکت مدیریت توسعه صنایع پتروشیمی در حال اجرا بود، و این هزینه به وسیله وزارت نفت از طریق شرکت ملی صنایع پتروشیمی تامین میشد.
در همان سالها مسوولان پتروشیمی در اطلاعرسانی پیرامون این طرح اعلام کرده بودند: طرح فوق بر اساس برنامههای توسعه صنعت نفت و پیشبینی توسعه میدان گازی پارس جنوبی با 100 میلیارد دلار سرمایهگذاری و نیاز این پروژه بزرگ به 550 هزار کارگر فنی و ماهر از سال 1381 آغاز شده و تاکنون 48 هزار نفر (در زمان اعلام خبر) در این دورهها آموزش دیدهاند. از جمله ویژگیهای عنوان شده در رابطه با این دوره این بوده که طرح تربیت نیروهای ماهر مورد نیاز صنعت نفت با 17 مرکز در مناطق نفت خیز جنوب آغاز و سپس با 260 مرکز در مناطق جنوب کشور و با ظرفیت30 هزار نفر در حال اجرا بود و افراد پس از گذراندن دورههای 5/4 ماهه و موفقیت در این دورهها، به وسیله شرکتهای آزمون بینالمللی که وابسته به کشورهای فرانسه، ایتالیا، آلمان و اتریش بود مورد ارزیابی قرار گرفته و به آنها گواهینامه بینالمللی اعطا شده، میتوانستند در پروژههای صنعت نفت ایران و حتی پروژههای نفتی خاور میانه نیز مشغول به کار شوند. همچنین افراد آموزش دیده در رشتههای جوشکاری، ابزار دقیق، برق صنعتی و لولهکشی از طریق دفاتری که آموزش میدیدند به پیمانکاران پروژههای مختلف نفتی
معرفی میشدند. (شانا سهشنبه ۵ اردیبهشت ۱۳۸۵) نکته قابل ذکر این است که بیژن زنگنه نظر خود در مورد اهمیت آموزش نیروهای فنی و ماهر را مهر ماه سال 93 نیز مطرح کرده بود. وی در آن زمان و به هنگام حضور در نشست بررسی وضعیت میادین نفتی آذر مهران با توصیه به فراگیری آموزشهای فنی و حرفهیی مرتبط با صنعت نفت و گاز گفت: بهترین کار برای جذب نیروهای بومی تربیت افراد ماهر فنی و کارشناسان نفتی است.
مهندس زنگنه این مطالب را در پاسخ به درخواست نمایندگان و مسوولان استان در مورد به کارگیری نیروهای بومی مطرح کرده و تاکید کرده بود: اگر کارجویان بومی از تخصصهای عملی مانند جوشکاری، برقکاری، مکانیک و سایر تخصصهای فنی برخوردار باشند دلیلی ندارد نیروی کار از جای دیگر آورده شود و گفته بود مسوولان از این فرصت استفاده کنند و نیروهای ماهر و تکنیسین تربیت کنند.
(خبرگزاری ایرنا ایلام تاریخ خبر: 18/07/1393|ساعت: 13: 9)
همانطور که ذکر شد گذراندن دورههای آموزش طرح تربیت نیروهای ماهر در پتروشیمی رایگان بوده، افراد دارای مدرک دیپلم با گذراندن 600 ساعت آموزش که شامل 100 ساعت تئوری و 500 ساعت عملی بود، آماده فعالیت در پروژههای صنعت نفت شده و با ورود به داخل سایتها و انجام فعالیتهای تخصصی به تدریج تبدیل به یک کارگر ماهر و متخصص میشدند. در همان زمان بر این موضوع تاکید میشد که در عین حالی که تلاش شده برای تمامی افراد آموزش دیده فضای اشتغال باز شود، اما در هر حال شرکت در دورههای آموزشی تعهدی مبنی بر استخدام یا اشتغال برای وزارت نفت یا پتروشیمی ایجاد نمیکرد ولی تا همان زمان بررسیها نشان میداد حدود 70درصد از افراد آموزش دیده در پروژههای مختلف مشغول به کار شده بودند، همچنین در صورتی که نیروها مازاد نیاز صنعت نفت میبودند، میتوانستند در صنایع دیگر مشغول به کار شوند. (شانا سهشنبه ۵ اردیبهشت ۱۳۸۵)
گزارشهایی که در وبسایت یکی از شرکتهای پتروشیمی ثبت شده بود حاکی از آن است که تا آن زمان در این دورهها در سال 1386 تعداد 30 هزار نفر، تا سال 1387 تعداد 4 هزار نفر و تا سال 1388 تعداد بیش از 64 هزار نفر فارغالتحصیل داشته است. رقمی که تحقق اجرای آن این روزها بیشتر به یک رویا شبیه است. گزارش مذکور بیانگر این است که در دوره نصب مکانیکی 145 نفر، برق صنعتی، 9321 نفر، ابزار دقیق، 1178 نفر، لوله کشی 21543 نفر، جوشکاری آلومینیوم 268 نفر، جوش برق گازی 8316 نفر و جوش گازی آرگون 22895 نفر و جوشکاری استیل 580 نفر فارغالتحصیل شده بودند. (وبسایت رسمی شرکت مدیریت توسعه پتروشیمی)
ختم کلام:
یک رسم ماندگار در تقدیر از اقدامهای ارزشمند، یادآوری آن و اشاره به نام افرادی است که در انجام آن نقش داشتهاند.
طرح آموزش نیروهای ماهر از سوی وزیر نفت از چنان جایگاهی برخوردار است که هر از چندگاهی به لزوم اجرای آن اشاره میکند. اگر اجرای این برنامه یکی از راهکارهای موثر برای ایجاد اشتغال در مناطق مختلف کشور است. لازم است دستاندرکاران چنین طرح ارزشمند و موفقی در سالهای نه چندان دور پتروشیمی مورد تقدیر قرار گیرند. شاید الگوئی شوند برای ادامه این راه بزرگ و درسهای لازم از اجرای موفق آن به مجددا به کار گرفته شود.
انجام کارهای بزرگ نیازمند داشتن مدیرانی است که جرات، توان و دل بزرگ داشته باشند. شاید حضور یک خانم در راس مدیریت پتروشیمی، درایت ایشان موجب شود پتروشیمی متولی آن شده، در راهاندازی مجدد این طرح ارزشمند و مورد تاکید و حمایت وزیر نفت بتواند در راستای مسوولیت اجتماعی، با ایجاد اشتغال یکی از دغدغههای بزرگ دولت را برطرف کند.