بازی باخت - باخت در زمین شهرستانها
گروه تشکلها فراز جبلی
درحالی که تنها 10روز به انتخابات رییس اتاق بازرگانی ایران باقی مانده است شاهد افزایش اختلافات درون شهرستانها و تحقق برنامه تهرانیها برای جذب آرای شهرستانها از طریق اختلاف ایجاد شده در میان شهرستانها هستیم. شورای روسا با وجود اینکه روی گزینه غلامحسین شافعی به توافق رسیده است شاهد شکسته شدن آرای شهرستانهاست و به نظر میرسد اختلافات ایجاد شده تنها به سود گروه تهرانیها خواهد بود تا در عمل شهرستانها بعد از 2 رییس کرسی را به گزینه تهرانیها واگذار کنند.
کاهش چشمگیر کاندیداها و روشن شدن فضا
یکی از ایرادات آییننامه انتخابات اتاق بازرگانی ایران این است که کاندیداها در روز رایگیری کاندیدا بودن خود را اعلام میکنند و نیازی به ثبتنام قبل از انتخابات نیست. بههمین دلیل بارها شاهد کاندیدا شدن و در ادامه انصراف افراد پیش از نامزدی رسمی هستیم. با نزدیک شدن به روز انتخابات گزینههای متعددی که رسانهها دایما مطرح میکردند رو به کاهش گذاشت. در ابتدا علامیرمحمد صادقی در جلسه پیشکسوتان اجازه نداد بحث کاندیدا شدن وی مطرح شود و اعلام کرد اگر کاندیدا شود احتمالا برای نایبرییسی خواهد بود. با این بحث عملا یکی از کاندیداهای مورد پیشبینی کاهش پیدا کرد. میرمحمد صادقی پیش از این در جلسه مجمع فعالان توسعه کاندیدا شده بود و رای اول سنتیهای اتاق بازرگانی را کسب کرده بود. انصرافی بعدی محمود اسلامیان بود. اسلامیان در جلسه آخر هیات نمایندگان ایران حضور داشت ولی در برابر کسانی که از وی درباره کاندیدا شدن سوال میکردند پاسخ منفی داد و چند دقیقه پس از اتمام سخنرانی جلال پور بدون هیچ رایزنی درباره انتخابات جلسه را ترک کرد تا عملا پرونده وی نیز بسته محسوب شود.
روز گذشته کاندیدای دیگر انتخابات یعنی مجتبی خسروتاج نیز با پذیرفتن سکان هدایت سازمان توسعه تجارت و بازگشت به سمت سابق خود بعد از حدود 14سال عملا از انتخابات کنار رفت. با توجه به استعفای خسروتاج از سمت قبلی خود حدود 3 هفته بود که همه انتظار ریاست وی بر سازمان توسعه تجارت را میکشیدند اما به نظر میرسد به دلیل انتخابات اتاق ایران این موضوع اندکی به تعویق افتاده اما با روشن شدن فضای انتخاباتی تا حد زیادی شانس خسروتاج کاهش پیدا کرد و شاهد کنار رفتن وی از گردونه انتخابات هستیم. از بسیاری از کاندیداهای دیگر نیز خبری در دست نیست.
جلسات رسمی و غیررسمی شورای روسا
اما در شورای روسا بعد از چند جلسه باز هم گزینه مورد نظر غلامحسین شافعی است. پیرموذن میگوید شافعی با وی توافق کرده است اما شورای روسا بدون در نظر گرفتن این بحث گزینه نهایی خود را شافعی اعلام کرده است. در هفته گذشته جلسهیی در این رابطه در هتل آزادی تهران برگزار شد اما باز در جلسه بعدی شورای روسا همه چیز به حالت قبلی بازگشت و کماکان شافعی کاندیدای ریاست است.
این درحالی است که حسین پیرموذن نیز به دنبال ریاست است اما تصمیم ندارد اتحاد شورای روسا را به هم بزند. مشکل اساسی این است که اختلافات میان این دو فرد عملا شورای روسا را نیز به دوگانگی کشیده است و از طرفی رایگیری در شورای روسا در 48ساعت آخر صورت میپذیرد که زمان اندکی برای جمع شدن آرا زیر یک پرچم است.
از سوی دیگر برخی شهرستانها نیز در حال اعلام عدم پذیرش رای شورای روسا هستند. این موضوع پیش از این نیز در شورای روسا مطرح شده بود و در جلسه هیات نمایندگان بعضی از اعضای شهرستانی در گفتوگو با «تعادل» اعلام کردند که حاضر به پذیرش آرای شورای روسا نیستند تا در عمل بخش اساسی رای که در اختیار شهرستانهاست، شکسته شود.
معمای زندانی
کسانی که با اصول اولیه تئوری بازیها آشنا هستند به خوبی معمای زندانی یا تئوری دو راهی زندانی را میشناسند. در گونه رایج این بازی چنین گفته میشود که دو مظنون توسط پلیس دستگیر شدهاند پلیس باید شواهد کافی برای محکومیت مظنونان جمعآوری کند و برای این کار به صورت جداگانه از مظنونان بازجویی میکند. اگر یکی از مظنونان علیه دیگری شهادت دهد و مظنون دیگر سکوت را ترجیح دهد در این حالت مظنون اول آزاد و دیگری به یک سال حبس محکوم میشود. اگر هر دو سکوت در بازجویی را انتخاب کنند هر دو زندانی در زندان تنها برای یک ماه حبس خواهند کشید و اما اگر هر دو علیه دیگری شهادت دهند باید به مدت ۳ماه هر زندانی حبس بکشد. هر زندانی باید بین خیانت و سکوت یکی را انتخاب کند و هر کدام از آنها نمیداند که دیگری کدام راه را انتخاب میکند. نتیجه این بازی چه خواهد بود؟ با وجود آنکه منفعت این دو در سکوت کردن است اما احتمالا هر دو اعتراف کرده و هر کدام 3برابر حد نیاز حبس خواهد کشید. مفهوم معمای زندانی توسط دو تن از دانشمندان شرکت رند (RAND) با نامهای مریل فلاد و ملوین درشر شکل گرفت و توسط آلبرت تاکر، ریاضیدان دانشگاه پرینستون رسمیت یافت. هر
چند این داستان به نظر ساده میآید ولی بسیاری از الگوهای اقتصادی و اجتماعی توسط همین داستان ساده قابل بحث است. اصول علمی تبانی در بازارهای انحصاری از همین الگو آغاز شد.
براساس این تئوری در انتخابات اخیر اگر هر یک از دو گزینه ریاست شهرستانی به نفع دیگری از رقابت کنار بکشد فرد دیگر احتمالا رییس خواهد شد ولی مساله این است که هیچ کدام به نفع دیگری کنار نخواهد کشید و نتیجه این خواهد شد که هر دو شکست میخورند.
تلاش قدیمیها برای تجمیع آرا
در مقابل قدیمیهای اتاق در روزهای اخیر بهشدت به فکر حل اختلافات میان شورای روسا و راضی کردن یکی از دو کاندیدا به سود دیگری افتادهاند. سیدحمید حسینی در روزنوشت آخر خود به جلساتی در این خصوص اشاره کرد. در حقیقت قدیمیهای اتاق بازرگانی به خوبی متوجه شدهاند که نتیجه این اختلاف چیزی جز شکست هر دو طرف درگیر در انتخابات نخواهد بود و این بازی به باخت- باخت بدل میشود. در روزهای آینده تلاشهایی برای حل اختلافات انجام خواهد شد اما مشکل این است که تنها انصراف یکی از طرفین مشکل را حل نخواهد کرد بلکه فرد انصرافدهنده باید آرای در اختیار خود را نیز در اختیار طرف دیگر قرار دهد. این درحالی است که هر دو طرف برای نشان دادن بر حق بودن خود احتمالا در زمان انتخابات از کمک به رقیب درون گروهی اجتناب میکنند و این موضوع باز باعث شکسته شدن آرا میشود.
فروش یک صندلی به 5 نفر
اما در تهران وضعیت بسیار متفاوت است. برآورد رای در اختیار تهرانیها حدود 150رای بود اما در روزهای اخیر با استراتژی جدید تهران این رای در حال افزایش است. نخستین استراتژی تهرانیها عدم اعلام حضور کاندیدای آنهاست. مسعود خوانساری به عنوان جدیترین گزینه ائتلاف فردا کاملا سکوت کرده است هر چند تماسهای نزدیکان وی با شهرستانها خبر از علاقه وی به حضور در انتخابات میدهد.
از سوی تهرانیها با چندین نفر برای صندلی نایبرییسی خوانساری بحث و گفتوگو صورت گرفته است. صحبت با یک کاندیدای خوزستانی، مذاکره با نایبرییس اتاق ارومیه، مذاکره با رییس اتاق بازرگانی همدان، مذاکره با علامیرمحمد صادقی و مذاکره با یک کاندیدا از اتاق ساری که نتوانست به مجلس شورای اسلامی راه پیدا کند تنها بخشی از مذاکراتی است که از سوی ائتلاف فرداییها با استانهای مختلف صورت گرفته است. هر چند فروش یک صندلی به بیش از یک نفر ممکن نیست اما همین موضوع شروعی بر افزایش اختلافات در شهرستانهای مختلف بوده است. در این میان حرکت تشکلها هم آغاز شده است و احتمالا در صورت مشخص شدن فرد پیروز تشکلها نیز به نفع فرد پیروز وارد میدان میشود.
بازی دو سر باخت
در ابتدای شروع بحث انتخابات «تعادل» نسبت به خطر ایجاد اختلاف در شهرستانها هشدار داده بود. پیروزی شهرستانها تنها در صورتی ممکن بود که اختلافی بین آنها وجود نداشته باشد و همگی یک بحث را مطرح کنند وگرنه در صورت وجود اختلاف و عهدشکنی تهران درباره توافق اول دوره شاهد ایجاد اختلافات شدید بین این دو خواهیم بود.
اکنون نیز اختلافات در شهرستانها به اوج خود رسیده است. این موضوع میتواند شروعی بر شکست اتحاد شهرستانها که اغلب از فعالان بخش خصوصی واقعی هستند، باشد. حال باید دید در 10روز باقی مانده شهرستانها حاضر به کنار گذاشتن اختلافات میشوند یا خیر.