آیا طرح منطقه‌ای کردن تشکل‌ها موفق خواهد شد؟
گروه تشکل‌ها
طرح منطقه‌یی کردن تشکل‌های اقتصادی در اتاق بازرگانی کلید خورده است و روز یکشنبه در جلسه شورای روسای اتاق‌های بازرگانی به تصویب رسید. با این طرح قرار است که اتاق بازرگانی در کنار اتاق اصناف و تعاون ساختار منطقه‌یی را ایجاد کند. تا پیش از این، این طرح قرار بود به شکل یک دبیرخانه مشترک میان اتاق‌هایی باشد که از نظر استانی به یکدیگر نزدیک هستند اما با مصوبه اخیر شورای روسا عملا هیات نمایندگان اتاق‌ها نیز در این شوراهای بین استانی و به اصطلاح منطقه‌یی حضور پیدا خواهند کرد. حال باید دید آیا اتاق اصناف و اتاق تعاون حاضر به پذیرش این موضوع خواهد شد یا خیر. به‌ویژه آنکه اتاق تعاون در حال حاضر چنین طرحی را به شکلی متفاوت اجرایی کرده است.
طبقه‌بندی براساس وزارت کشور
روسای اتاق‌های سراسر کشور تازه‌ترین نشست خود را با محوریت موضوع منطقه‌بندی اتاق‌ها بر اساس تقسیم‌بندی وزارت کشور در اتاق ایران برگزار کردند. رییس اتاق ایران در مورد طرح منطقه‌بندی اتاق‌های سراسر کشور گفت: وزارت کشور استان‌ها را به پنج منطقه تقسیم کرد، بر همین اساس این ایده در مورد اتاق‌های سراسر کشور هم مطرح شده است. همچنین پیشنهاد شده روسای مجمع نمایندگان مناطق هم در جلسات حضور داشته باشند. روسای اتاق‌های اصناف و تعاون هم از پیوستن به این طرح استقبال کرده‌اند.
غلامحسین شافعی، توسعه متوازن کشور و برنامه‌ریزی منطقه‌یی و پیوند به برنامه‌های ملی و همچنین سرعت بخشیدن به روند تصمیم‌گیری‌های استانداران را از اهداف اولیه و مهم وزارت کشور از اجرای طرح منطقه‌بندی استان‌های سراسر کشور عنوان کرد.
شافعی افزود: اجرایی کردن طرح منطقه‌بندی اتاق‌های سراسر کشور بر اساس منطقه‌بندی وزارت کشور همگرایی میان روسای اتاق‌ها و استانداران و مجمع نمایندگان مناطق را افزایش می‌دهد و با تبادل اطلاعات منطقه، اتاق‌ها را از تجربیات یکدیگر مطلع می‌کند. وی گفت: منطقه‌بندی اتاق‌های سراسر کشور اگر بر اساس اصول صحیح پیش رود در توسعه منطقه‌یی بسیار موثر خواهد بود و می‌تواند روابط خوبی در قوای سه‌گانه در مناطق مختلف ایجاد کند.
در ادامه این نشست برخی روسای اتاق‌ها به بیان نظرات خود در رابطه با طرح منطقه‌بندی اتاق‌های سراسر کشور پرداختند.
رییس اتاق همدان در مخالفت با این طرح گفت: روسای اتاق‌ها برای انجام امور اتاق خود نیاز به‌صرف وقت بیشتر دارند و باید در استان حضورداشته باشند در حالی که انجام منطقه‌بندی روسا را درگیرتر کرده و زمان حضور آنها را در اتاق و استان خود به دلیل انجام امور در دبیرخانه مشترک یا استانی دیگر کم می‌کند.
علی‌اصغر زبردست همچنین با تاکید بر تامل و بررسی بیشتر روی طرح منطقه‌بندی اتاق‌های سراسر کشور گفت: اجرای منطقه‌بندی هنگام آمایش سرزمین و طرح‌های این‌چنینی ضرورت دارد و در حال حاضر انجام این طرح ضرورتی ندارد.
محمود تولایی، رییس اتاق کاشان به عنوان موافق طرح منطقه‌بندی بابیان اینکه حل مسائل اقتصادی در شرایط امروز کشور نیاز به پیگیری امور از طریق رایزنی و مذاکره دارد، گفت: با منطقه‌بندی اتاق‌های سراسر کشور همگام با وزارت کشور و حضور در جلسات با حضور استانداران و مجمع نمایندگان، ظرفیتی برای تبادل اطلاعات و طرح مشکلات بخش خصوصی ایجاد می‌شود که باید به‌خوبی از این ظرفیت استفاده کنیم.
در ادامه با رای‌گیری از روسای اتاق‌ها، طرح منطقه‌بندی اتاق‌های سراسر کشور همگام با تقسیم‌بندی وزارت کشور با اکثریت آرا تصویب و مقرر شد مقدمات اجرای آن انجام شود.
این موضوع پیش از این در جلسه شهریور ماه شورای روسا نیز پیگیری شده بود. در این جلسه شافعی پیشنهاد منطقه‌بندی اتاق‌های سراسر کشور، همگام و همراه با تقسیم‌بندی وزارت کشور را مطرح کرده بود و گفته بود: وزارت کشور کار خوبی انجام داده و کشور را به پنج منطقه تقسیم کرده است؛ من پیشنهاد می‌کنم که این منطقه‌بندی را در اتاق‌های سراسر کشور هم داشته باشیم. وی افزوده بود: منطقه‌بندی همگام با وزارت کشور و قرار دادن استان‌هایی که ظرفیت‌های مشابه دارند در یک گروه، موجب پیوند ما با استانداران مناطق مختلف شده و علاوه بر اینکه هم‌افزایی و توسعه منطقه‌یی را در پی دارد، موجب همگرایی در موضوعات مختلف می‌شود. شافعی عنوان کرد: این موضوع را باید مطالعه و بررسی کرده و در جلسه بعد شورای روسا با حضور روسای اتاق‌ها مورد بحث قرار دهیم.
منطقه‌ای کردن از کجا آغاز شد؟
بحث منطقه‌یی کردن استان‌ها برای هماهنگی بیشتر بین شهرستان‌ها و استان‌های نزدیک به هم در دولت تدبیر و امید کلید خورد. از تیر 93 وزارت کشور اقدام به تقسیمات 5 گانه وزارت کشور کرد.
هدف از این طرح هم‌افزایی و تبادل تجربیات برای ارائه برنامه توسعه‌یی مناطق، هم‌اندیشی درخصوص مسائل منطقه‌یی، ایجاد وحدت رویه، ایجاد هماهنگی در اجرای سیاست‌های عمومی دولت همچنین ایجاد تعامل و هماهنگی در ستاد وزارت کشور بوده است اما این تقسیم‌بندی با تقسیمات کشوری که توسط مجلس شورای اسلامی صورت گرفته، تفاوت دارد.
در همین خصوص معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی وزیر کشور اعلام کرد: خیلی از موضوعات استان‌ها در یک حوزه خاص مشترک است مانند بحث آب؛ لذا برای هم‌افزایی و تبادل تجربیات برای ارائه برنامه توسعه‌یی مناطق استان‌های همجوار که فاصله طولانی با یکدیگر نداشته باشند و موضوعات مشترک داشته باشند، نشست‌های آنان به صورت مشترک برگزار خواهد شد.
براساس این تقسیم‌بندی منطقه 1 شامل استان‌های تهران، قزوین، گلستان، مازندران، سمنان، البرز و قم، منطقه 2 اصفهان، فارس، بوشهر، چهارمحال و بختیاری، هرمزگان و کهگیلویه و بویراحمد، منطقه 3 آذربایجان‌شرقی، آذربایجان‌غربی، اردبیل، زنجان، گیلان و کردستان، منطقه 4 کرمانشاه، ایلام، لرستان، همدان، مرکزی و خوزستان و منطقه 5 خراسان رضوی، جنوبی و شمالی، کرمان و یزد و سیستان و بلوچستان است.
هزینه‌های سنگین منطقه‌ای کردن
در حال حاضر ماهی یک جلسه هیات نمایندگان هزینه‌های زیادی برای اتاق بازرگانی در پی دارد. گذشته از هزینه مالی حضور افراد از جمله هزینه اسکان و سفر، اتاق بازرگانی با این واقعیت روبرو است که نمایندگان وقت کافی برای حضور در این جلسات را ندارند و به همین دلیل هیات نمایندگان با کمی بیش از نیمی از اعضا برگزار می‌شود. حال با این طرح عملا شاهد شکل‌گیری جلساتی شبیه به هیات نمایندگان با مقیاسی کوچک‌تر و شامل اعضای هیات نمایندگان استان‌ها هستیم. به عبارت ساده‌تر اگر یک منطقه شامل 7 اتاق باشد بیش از 100 عضو قرار است در جلسات منطقه‌یی حضور داشته باشند.
در طرح اولیه این موضوع بحث‌ها به شکل برگزاری جلسات به شکل دبیرخانه بود اما در مدلی که در جلسه اخیر شورای روسا تبیین شد عملا شاهد هستیم که هیات نمایندگان قرار است به شکل کوچک‌تری در استان‌ها برگزار شود و این موضوع وقت، انرژی و هزینه‌های زیادی برای اتاق به وجود می‌آورد.
ایراد دوم این مساله وضعیت تشکل‌هاست. آیا تشکل‌ها نیز دارای ساختار منطقه‌یی در اتاق بازرگانی خواهند شد و در کنار تشکل‌های ملی و استانی، شاهد تشکل‌های منطقه‌یی نیز خواهیم بود یا خیر؟
اما مساله سوم همراهی اتاق اصناف و اتاق تعاون با این طرح است. اکثریت تشکل‌ها و فعالان اقتصادی هر استان در اتاق اصناف عضویت دارند که خود آنها دارای چالش‌های فراوانی هستند. در مقابل اتاق تعاون نیز دارای ساختاری مجزا و مخصوص خود است و جلسات اتاق‌های استانی آنها در حال حاضر در حال برگزاری هستند. با این وجود باید دید آیا اتاق بازرگانی می‌تواند اتاق‌های تعاون و اصناف را در این مسیر با خود همراه کند یا خیر؟
مطمئنا ایجاد ساختار اتاق‌های منطقه‌یی می‌تواند باعث فواید بسیاری باشد. بهره‌گیری از ظرفیت‌های مشترک اتاق‌های استان‌های همسایه، همکاری میان این اتاق‌ها و توسعه روابط تجاری و اقتصادی، هم‌افزایی فعالیت‌های فعالان بخش‌های مختلف اقتصادی در استان‌های همجوار و همسایه، حضور مشترک در نمایشگاه‌های خارجی و داخلی و برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی در کشورهای هدف همچنین برگزاری سمینارها و همایش‌های مشترک و شناسایی نیازها و مطالبات بخش تعاون و ارجاع آن به مسوولان تصمیم‌گیر کشور و شناسایی فرصت‌های افزایش سهم بخش خصوصی در اقتصاد استان‌ها و تجمیع ظرفیت‌ها و قابلیت‌های بخش‌های دولتی و غیردولتی در توسعه و ترویج فرهنگ بخش خصوصی استان‌ها را از جمله وظایف شورای مناطق می‌توان نام برد. همچنین این موضوع می‌تواند در کنار بحث آمایش سرزمین به اقتصاد کشور بسیار کمک کند. با این وجود هنوز چالش‌های زیادی در این مسیر وجود دارد و باید دید که اصولا چنین طرحی با هزینه‌های آن همخوانی دارد یا خیر؟
