سیر معکوس بازدهی در بورس و فرابورس
گروه بورس
بورس تهران در حال گذران دوران پرفراز و نشیبی است. در برهه کنونی تحولات سیاسی، نوسان بازارهای جهانی، نارسایی‌های نهادی و ساختاری در بورس، دست به دست هم داد تا بازار سهام وارد مدار تازه‌یی شود.
به گزارش «تعادل» یکی از رخدادهای مهم در بازار سرمایه، صدارت شاپور محمدی بر سازمان بورس و آغاز سیاست‌های نوین سازمان بورس مبنی بر رشد و بهبود بازار اوراق بدهی بود. به گونه‌یی که بازدهی بورس تهران در 6ماه گذشته با 2.2 درصد افت همراه بوده و در عوض فرابورس ایران که بیشترین اوراق بازار بدهی در آن دادوستد می‌شود با بازدهی 2.3 درصدی روبه‌رو شده است. همچنین طی روزهای گذشته ارزش معاملات فرابورس با اختلاف 30 میلیارد تومانی از ارزش معاملات بورس تهران پیشی گرفت. هرچند رشد شاخص کل فرابورس ایران در دورههای اخیر اندکی تنزل یافته اما شیب نزولی آن بسیار کمتر از بورس تهران بوده به‌طوری که نرخ بازدهی فرابورس در هفته گذشته 0.93درصد افت کرد که این مقدار برای بورس تهران بیش از 1.4درصد اعلام شده است. علاوه بر این باید درصد نرخ موثر 26.6درصدی اسناد خزانه را نیز به این شرایط افزود که خود عاملی برای بی‌رغبتی سرمایه‌گذاران به اوراق بهادار شده است.
با این حال شاخص‌های بورس تهران ویترین بازار سرمایه ایران تلقی می‌شود و هنوز پیش‌‌داوری‌ها از عملکرد مدیران بازار سرمایه بیشتر معطوف به صعود و سقوط شاخص‌های بازار سهام است. از این رو بررسی بازدهی صنایع بورسی در 6 ماه گذشته نشان می‌دهد بیشتر گروه‌های بزرگ این بازار مانند صنایع خودروسازی، بانکی، معدنی، فلزی و ساختمان‌سازی نقش درخور توجهی در افزایش نرخ بازدهی بازار نداشته‌اند و به تعبیری می‌توان ادعا کرد که در برهه کنونی بازار سهام فاقد لیدر و صنعت پیش‌برنده است.
کاهش بازدهی به دلیل توقف‌های طولانی مدت
نرخ بازدهی گروه بانکی در 6ماهه گذشته سال جاری، حدود 18.8درصد افت کرده است. بی‌تردید در این دوره توقف طولانی مدت نمادهای مهمی نظیر «وتجارت»، «وبصادر» و «وبملت» موجب شد تا افت‌وخیزهای نمادهای بانکی در بازار سهام فروکش کند. هر چند دو نماد مهم بانک تجارت و ملت در روزهای اخیر به تالار معاملاتی بازار بازگشتند اما توقف طولانی مدت دیگر نمادهای این گروه، تب و تاب معاملات سهام این گروه را به کلی فرونشانده است. نمادهای بانک صادرات، پاسارگاد، نوین اقتصاد، پست بانک، سرمایه و دیگر بانک‌ها هنوز به تالار معاملاتی بازنگشته‌اند و به انضمام آنکه نقدینگی‌های بسیاری از سهامداران این بانک‌ها منجمد شده، ریسک خرید سهام آنها را نیز افزایش داده است. از جمله انتقاداتی که همواره از سوی کارشناسان بازار سرمایه به مدیریت بازار سرمایه مطرح می‌شود، زمانبر شدن توقف نمادهای بانکی در دورههای اخیر است. این در حالی است که مطابق با استانداردهای جهانی، توقف نمادها بیش از چند روز نباید به طول بینجامد که متاسفانه در ایران این قاعده چندان مورد توجه مسوولان نیست. بر همین اساس توقف طولانی مدت بانک‌ها مهم‌ترین عامل کاهش نرخ بازدهی شاخص بانکی‌ها در 6
ماهه گذشته عنوان می‌شود.
ذی‌نفعان ریزش‌های سهام
نرخ بازدهی شاخص قندوشکر در 6 ماه گذشته در مقایسه با بسیاری از صنایع مهم بازار سهام، به رقم 18.33درصد رسیده است. به نظر می‌رسد در روزهای گذشته و تحمیل ریسک‌های غیرسیستماتیک بر بازار سهام، قندی‌ها بیشترین استفاده را از این موقعیت داشته‌اند. در روزهایی که رویدادهای مهم سیاسی به سایه‌یی خوف‌انگیز برای سهامداران تبدیل شده بود، فعالان بازار کوشیدند تا با خرید سهام قندی، ریسک حاکم بر دارایی‌های خود را کاهش دهند. به‌طور مثال در روز قبل از تحلیف ریاست‌جمهوری جدید امریکا، سرمایه‌گذاران کوشیدند تا ریسک تحمیلی نشات گرفته از مواضع غیر شفاف ترامپ را با خرید سهام قندی‌ها جبران کنند. عواملی از این قبیل موجب شد تا سهام قندی‌ها در دورههای اخیر با استقبال بیشتر سهامداران روبه‌رو باشد. از سوی دیگر می‌توان رشد نرخ بازدهی گروه قندوشکر در دوره 6 ماهه گذشته را به افزایش تعداد روزهای قرمزپوش بازار تعبیر کرد. به عبارت دیگر افزایش نرخ بازدهی شاخص قندوشکر در این دوره نشان از کثرت روزهای منفی بازار دارد.
خودرویی‌ها بر مدار نزول
صنعت خودروسازی در ماه‌های اخیر کارنامه چندان درخشانی نداشته است. خودرویی‌ها که روزگاری به عنوان نورچشمی بازار سهام شناخته می‌شدند در سال جاری آنچنان ناموفق عمل کردند که حتی از سطوح حمایتی خود عبور کرده و تنزل یافتند. پس از اعلام برجام و خبر قراردادهای جدید خودروسازی، موجب شد تا با غلبه هیجان روانی بر تحلیل‌های بنیادی، خودروسازها با جهش ارزش سهام روبه‌رو شوند اما عملکرد شرکت‌های خودروساز در دورههای اخیر، سرنوشت دیگری برای گروه خودروسازی رقم زد. هم‌اکنون ارزش سهام خودروسازی بین بازه‌های نه چندان چشمگیر در حال نوسان است و مدام با رشد ارزش سهام و اصلاح قیمتی روبه‌روست. از این رو نرخ بازدهی گروه خودرویی برای سهامداران آن، منفی 8.5درصد گزارش شده است. این در حالی است که خودرویی‌ها به عنوان لیدرهای بازار شناخته می‌شدند اما هم‌اکنون در وضعیت نامناسب و اشباع خرید قرار گرفته است.
معدنی‌ها در کنار نوسانات جدید
به نظر می‌رسد در برهه‌های اخیر شاخص کل بازار سهام بیش از هر صنعت دیگری از نمادهای معدنی و فلزی تاثیر پذیرفته است. نوسانات مثبت بازارهای معدنی و فلزی جهانی که منبعث از سیاست‌گذاری‌های جدید چین و امریکا بود، موجب شد تا سطح تقاضای کانی‌های فلزی و مواد معدنی از جمله زغال‌سنگ نسبت به سال‌های قبل افزایش یابد. سیاست‌های اصلاح زیرساخت‌های امریکا که جزو برنامه‌های اصلی رییس‌جمهور جدید امریکا قلمداد می‌شود به همراه برنامه‌های مسکن در چین، شرایط صعود ارزش سهام معدنی‌ها را هموار کرد. از سوی دیگر نوسانات قیمت ارز نیز به کمک صنایع معدنی و فلزی آمد تا از آنها برای افزایش بیشتر شاخص این گروه حمایت کند. بر همین اساس نرخ بازدهی فلزات اساسی 12.2درصد؛ کانی‌های فلزی 8.5درصد و زغال‌سنگ 22.67درصد رشد داشته باشند. همچنین مطابق با آمار ارائه شده از سوی شرکت مدیریت فناوری بورس تهران در 6ماهه گذشته نرخ بازدهی گروه سایر معادن که تنها نماد کماسه در آن فعال است، نرخ بازدهی 106درصدی را برای خود رقم زده است. این شرکت با انتشار اخباری مبنی بر تعدیل مثبت رشد خوبی را تجربه کرد.
