ژوئن 2017؛ آبستن تغییر مسیر نفت خام
گروه انرژی نادی صبوری
ادبیات‌شان با بقیه فعالان صنعت نفت متفاوت است؛ آنها نه تولید‌کننده هستند و نه مصرف‌کننده، سودشان نه در گرو قیمت پایین و نه درگرو قیمت بالاست، چیزی که آنها از آن سود می‌برند «نوسانات قیمت» است. آنها غول‌های تجارت نفت جهان هستند که ویتول سردمدار آنهاست. خو هوی منگ، رییس سنگاپوری شاخه آسیایی شرکت ویتول که به تازگی قراردادی یک میلیارد دلاری با شرکت ملی نفت ایران نیز به امضا رسانده، دیروز در گفت‌وگویی که در بلومبرگ منتشر شده است با همین ادبیات و دیدگاه متفاوت، وضعیت بازار نفت خام در سال 2017 را تحلیل کرده است. تحلیلی که شباهتی به دیگر پیش‌بینی‌ها ندارد و بیش از هر چیز از تفاوت قیمت در بازارهای مختلف و از نوساناتی که می‌تواند پاداش‌های میلیاردی برای ویتول به همراه داشته باشد، صحبت می‌کند. منگ از برآشفته بودن بازار نفت به دنبال سیاست‌های تند دونالد ترامپ علیه ایران سخن گفته و معتقد است که بازار نفت خام اکنون پتانسیل این را دارد که در 3ماهه سوم سال 2017 وارد وضعیت «بک واردیشن» شود؛ وضعیتی که در آن قیمت محموله‌های معاملاتی روز نفت بالاتر از قیمت محموله‌های تحویل در آینده است. به این ترتیب ماه ژوئن سال جاری می‌تواند
آغازگر وضعیتی متفاوت برای مسیر پر دست‌انداز نفت خام در شرایط فعلی باشد. مشروح تحلیل جذاب و خواندنی خو هوی منگ که این روزها در آستانه بازنشستگی قرار دارد را در ادامه می‌خوانید.
دونالد ترامپ و تولیدکنندگان جهانی نفت خام؛ امسال جاده‌یی پر از دست‌انداز برای نفت خام ترسیم کرده‌اند. در حالی که سرمایه‌گذاران با ابهام، تشویش و تعلیق به سیاست‌های امریکا نگاه می‌کنند و با وجود آنکه تولیدکنندگان اوپک و غیر اوپک در حال کاهش عرضه خود مبتنی بر تعهد قبلی هستند، قیمت شاخص نفت خام برنت ممکن است بین 52 تا 65 دلار در هر بشکه در نوسان باشد. این پیش‌بینی خو هوی منگ، رییس بخش آسیایی شرکت ویتول از بزرگ‌ترین شرکت‌های تجارت نفت در دنیا از روند بازار در سال جاری است.
او همچنین اعتقاد دارد، پتانسیل ایجاد یک تغییر در بازار نفت خام در 3ماهه سوم سال 2017 وجود دارد، وضعیتی که طی آن محموله‌های نفتی برای تحویل در کوتاه‌مدت، قیمتی بالاتر نسبت به محموله‌های آتی پیدا خواهند کرد.
خو می‌گوید: «من فکر می‌کنم این بازار به سوی نوسان شدید در حرکت است. مردم نگران سیاست‌های ایالات‌متحده هستند. با سیاست‌گذاری جدید، بسیاری از چیزها به سمت سفته‌بازی حرکت خواهد کرد. بنابراین ما نمی‌توانیم آینده را پیش‌بینی کنیم. ما فقط باید منتظر باشیم.»
نمای کلی نشانگر این است که عدم قطعیت بازار نفت خام را احاطه کرده است؛ عدم قطعیتی که از بلندپروازی‌های ترامپ ناشی شده است. در این وضعیت معامله‌گران در بازارهای مختلف از ارز گرفته تا فلزات و سهام، در حال تلاش برای تفسیر معانی اقدامات رهبر بزرگ‌ترین اقتصاد جهان هستند.
بازار نفت خام، به واسطه مواضع تند دونالد ترامپ علیه ایران به عنوان یکی از تولیدکنندگان اصلی نفت خام، برآشفته شده است. ترامپ همچنین ایده وضع مالیات مرزی را نیز در سر دارد که گلدمن ساکس با وجود قائل شدن شانسی پایین برای اجرایی شدن آن، عنوان کرده است که در صورت عملی شدن می‌تواند نفت خام را به سوی قیمت‌های پایین‌تری بکشاند.
این وضعیت متلاطم و پر نوسان اما می‌تواند پاداش و سودهایی بزرگ برای کمپانی‌های تجاری همچون ویتول یا رقبای آن مانند گروه ترافیگورا و گروه گلنکور به همراه داشته باشد. عایدی 1.6 میلیارد دلاری شرکت ویتول در سال 2015 از همین نوسانات قیمتی تقویت شده و به این حد رسیده بود. ویتول اما کاهشی 42 درصدی در سود خود برای نیمه نخست سال 2016 اعلام کرد. کاهشی که از فرصت‌های کمتر تغییرات قیمت که به نفع این غول تجارت نفتی جهان تمام می‌شود، ناشی شده بود.
این شرکت که کار خود را از روتردام آغاز کرد اما اکنون در نقاط مختلفی از جهان ازجمله جنوا، لندن، سنگاپور و هوستن فعالیت می‌کند، در طول 20 سال گذشته رشدی قوی را در پی گسترش تجارت نفت خام، نوسانات بزرگ قیمت و اخیرا سرمایه‌گذاری در در ذخیره‌سازی و پالایش نفت خام تجربه کرده است.
تاجران نفت خام عموما به دنبال کسب سود از وضعیت کنتانگو در بازار هستند؛ وضعیتی که در آن قیمت‌های آتی بالاتر از قیمت‌های فعلی است. این وضعیت به معامله‌گران اجازه می‌دهد نفت خام ارزان را خریداری کرده، در انبارها ذخیره کنند و در نهایت با قیمت بالاتری در آینده به فروش برسانند. اما با کاهش عرضه نفت خام تولیدکنندگان جهانی، بازار نفت خام ممکن است آماده ورود به وضعیت «بک واردیشن» باشد؛ وضعیتی که در آن قیمت نفت خام روز از قیمت آتی بالاتر است.
رییس بخش آسیایی شرکت ویتول در این باره می‌گوید: «ساختار فعلی بازار نفت از منظر تجاری، در وضعیتی غیرفعال قرار دارد بنابراین همه در حال نظاره و تماشا هستند. اما اگر وضعیت بک واردیشن که اکنون در آن نیستیم، پیش بیاید، نگاه مردم به قابلیت عملیاتی ذخایر شناور نفت خام منعطف خواهد شد و درنهایت این ذخایر بیرون خواهند آمد.»
احساس خطر از تولیدات امریکا
بهای نفت خام پس از توافق ماه دسامبر میان تولیدکنندگان اوپک و غیر اوپک، در سطح بالای 50 دلار در نوسان است. در حالی که کشورهایی مانند عربستان سعودی و روسیه، در حال عمل به بخش بزرگی از تعهدات خود در زمینه کاهش تولید هستند، معامله‌گران چندان به وضعیت فعلی اعتماد نداشته و از احتمال تولید بیشتر نفت خام امریکا، احساس خطر می‌کنند. تقویت دکل‌های حفاری تولیدکنندگان نفت امریکا در این ماه به 9 دکل رسید که در 4 سال گذشته بزرگ‌ترین افزایش در تعداد به‌شمار می‌رود.
قیمت نفت خام برنت در بورس لندن برای تحویل در ماه آوریل 11 سنت معادل 0.2درصد افزایش را تجربه کرده و در ساعت 16:14 دقیقه به وقت سنگاپور به 56 دلار و 92 سنت رسید. دبلیو تی‌ای نیز در بورس نیویورک با 16 سنت افزایش معادل 53 دلار و 99 سنت معامله شد.
خو در این باره اظهار می‌کند: «مردم تشخیص می‌دهند که درنهایت خروجی روند رو به رشد قیمت نفت خام، تولیدات نفت شیل بیشتر است. ما نیز نشانه‌هایی از این مساله می‌بینیم اما این نشانه‌ها آنقدر بزرگ یا تاثیرگذار نیستند.»
در حالی که اغلب فعالان صنعت نفت به بالا و پایین شدن قیمت‌ها چشم دارند، رییس آسیایی ویتول به تفاوت شاخص‌های مختلف نفت خام در نقاط مختلف دنیا چشم دوخته است. بلومبرگ در این باره می‌نویسد، از آنجایی که بخش عظیمی از کاهش عرضه نفت خام از سوی کشورهای خاورمیانه انجام شده، نسبت قیمت نفت خام دوبی به دو شاخص غربی یعنی برنت و دبلیوتی‌ای تغییر کرده است. در نتیجه این کاهش تولید، نفت خام برنت نسبت به WTI گران‌تر شده و نسبت به برنت نیز تقویت شده است. این موقعیت دریچه کسب سود از اختلاف قیمت دو بازار مختلف یا آربیتراژ را باز کرده و سبب می‌شود محموله‌های نفتی از مناطقی همچون دریای شمال و غرب آفریقا به سوی آسیا شناور شوند.
خو می‌گوید: «در حالی که جریان نفت خام از ایالات متحده و اروپا به سوی آسیا به خودی خود یک هنجار به حساب نمی‌آید، این مساله به عنوان یک فرصت تجاری در 2017 ادامه خواهد یافت. نفت خام تولیدی در خاورمیانه همچنان نفت خام پایه پالایشگاه‌های آسیا را شامل خواهد شد اما محموله‌های غرب آفریقا نیز به این معادله اضافه می‌شوند.»
کشتی‌های نفت خام امریکا و اروپا اما ممکن است نتوانند پا به پای باز و بسته شدن دریچه آربیتاژ به واسطه نوسانات قیمت، جلو بروند.
رییس سنگاپوری شرکت ویتول می‌گوید: «در جهانی وابسته به سوخت، خلأ ناشی از عدم سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بزرگ پالایشی ممکن است در کوتاه‌مدت بازار فرآورده‌های نفت خام را تحت فشار بگذارد، این مساله به ویژه در مورد دیزل که بزرگ‌ترین خروجی واحدهای پالایشی است، صدق می‌کند.»
دیزل بر اثر چند سال سخت کنار رفته، اما حالا ممکن است که دوباره شاهد بازگشت آن باشیم. این مساله می‌تواند پیش از اجرایی کردن استانداردهای سازمان جهانی دریانوردی درباره استفاده کشتی‌های حامل دیزل از محصولات پاک‌تر مانند نوع فوق‌العاده کم گوگرد دیزل، تفاوت قیمت میان دیزل و نفت کوره را تقویت کند.
در نهایت اما وضعیت فعلی به واسطه تقاضای بالای زمستان، موقعیتی شیرین برای محصولات پالایشی و فرآورده‌های نفتی است. مسیر بازار نفت خام اما ممکن است منوط به سیاست‌های حاکمیتی دونالد ترامپ باشد. معامله‌گران و سرمایه‌گذاران به دنبال یک علامت از سوی امریکا هستند؛ چرا که این تنها معامله نامشخص است. خو می‌گوید: «مساله تابع اقتصاد جهان است، اگر هیچ تغییری در معادله امریکا رخ ندهد، این تابع سال بسیار خوبی را پیش رو خواهد داشت.»
