نخستین صادرات «نفتا» به ژاپن پس از 6 سال
گروه انرژی| نادی صبوری|
28 دی ماه امسال، رویترز در خبری اختصاصی که 2 منبع آگاه آن را تایید کرده بودند، از یافتن راه‌حلی از سوی کلوب بیمه P&I برای بیمه کردن محموله‌های نفتی ایران بدون اتکا به بیمه‌گران امریکایی عضو این کلوب خبر داد. در متن این خبر عنوان شده بود که 2 منبع خبری مختلف در گفت‌وگو با رویترز تایید کردند از 20 فوریه، راهکاری که بدون دخالت امریکایی‌ها، محموله‌های نفتی ایران را بیمه خواهد کرد، عملی می‌شود. در زمان انتشار این خبر، «تعادل» در گفت‌وگو با کارشناسان تاثیر این مساله بر روند فروش نفت خام و فرآورده‌های نفتی از سوی ایران به دیگر کشورها را بسیار مهم ارزیابی کرد. حالا 20 فوریه فرا رسیده و خبرگزاری پلتس در خبری اختصاصی عنوان کرده است ژاپن نخستین محموله نفتای خود از سال 2011 تاکنون را در ماه جاری از ایران وارد خواهد کرد؛ وارداتی که تاکنون به دلیل عدم امکان پوشش محموله‌های نفتا از طریق کلوب P&I انجام نمی‌شد.
پلتس روز 19 فوریه در خبری اختصاصی نوشت که ژاپن با اشتیاق به دنبال از سر‌گیری واردات «نفتا» از ایران است. این خبری است که یک منبع آگاه آن را اعلام کرده و در صورت تحقق، نخستین واردات ژاپن از ایران از سال 2011 تاکنون به حساب می‌آید. این منبع آگاه عنوان کرده که شرکت میتسوبیشی به دنبال وارد کردن یک محموله نفتا از ایران است.
میتسوبیشی گروهی از کارخانجات بسیار بزرگ ژاپن است که از 147 سال پیش تاکنون در شاخه‌های مختلفی ازجمله نفت و گاز و معدن فعالیت می‌کند. خبرگزاری پلتس در ادامه عنوان کرد که این محموله پس از آخرین محموله 47 هزار و 212 تنی که ژاپن در سال 2011 از ایران وارد کرد، نخستین واردات چند سال گذشته به حساب می‌آید.
البته انتشار این خبر در پلتس در حالی صورت گرفت که چندی پیش احمد ادیب، مدیرعامل پالایشگاه ستاره خلیج فارس عنوان کرده بود پس از صادرات نخستین محموله نفتای این پالایشگاه به امارات، محموله دوم در هفته آخر ژانویه راهی ژاپن شده است. پلتس در متن خبر خود مشخص نکرده که آیا این محموله همان محموله‌یی است که پس از 6 سال راهی ژاپن می‌شود یا میان این دو تفاوت وجود دارد.
تجارتخانه‌ها و پالایشگاه‌های ژاپنی از زمان وضع تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه ایران در اواسط سال 2012 به دلیل منع شدن بیمه‌های اتکایی P&I از پوشش دادن محموله‌های ایران، واردات نفتا از این کشور را متوقف کرده بودند.
با به وجود آمدن مشکل در زمینه پوشش بیمه‌یی محموله‌های وارداتی از ایران از طریق P&I عملا واردات هرگونه فرآورده نفتی با مشکل مواجه شد. هرچند پالایشگاه‌های داخلی ژاپن با استفاده از پوشش بیمه‌یی دولت این کشور که فقط به VLCCها (محموله‌های بسیار بزرگ) تعلق داشت، واردات نفت خام و میعانات گازی از ایران را ادامه دادند.
به گزارش «تعادل»، بیمه P&I (Protection and Indemity) یا همان بیمه حمایت و غرامت مخصوص تحت پوشش قرار دادن تمام اجزای کشتی‌ها، مسوولیت کشتی‌ها در برابر آلودگی آب‌ها با مواد سوختی و نفت، خسارت به کالاها و جرح پرسنل روی کشتی است، با اعمال تحریم‌ها اما این کلوب پوشش بیمه‌یی خود از کشتی‌ها و نفتکش‌های ایرانی را قطع کرد؛ چالشی که برخی از بیمه‌گران ایرانی راهکارهایی برای حل آن ابداع کردند اما هیچ‌وقت نتوانستند به‌طور 100درصدی کارآمد واقع شوند.
رویترز 17 ژانویه با اعلام این خبر که مدیران کلوب P&I توانستند راهکاری را برای بیمه کردن محموله‌های ایرانی پیدا کنند، نوشت: ««بی‌میلی بیمه‌گران امریکایی از رسیدگی به کالاهای ایرانی، تعداد بیمه‌گران اتکایی که می‌توانستند وارد پوشش ریسک ایران شوند را به‌شدت محدود کرده بود. ترتیبات جدید که اجازه می‌دهد بیمه کشتی بدون دخالت ایالات متحده انجام شود، تعداد محموله‌های واجد شرایط برای قرار گرفتن تحت پوشش بیمه‌یی P&I را افزایش خواهد داد».
این خبرگزاری در ادامه تشریح کرد که این اتفاق مزیتی برای ایران به حساب می‌آید که به دنبال افزایش صادرات نفت خام خود در پی لغو بسیاری از تحریم‌هاست. هرچند محدودیت‌های بانکی همچنان می‌تواند برای ایران در زمینه صادرات مشکل ایجاد کند.
مشکلات صادراتی گذشته
تا پیش از اینکه کلوب P&I بتواند راه‌حلی برای این مشکل پیدا کند، اوضاع پیچیدگی زیادی داشت. فوریه سال 2016 میلادی و حدودا یک سال پیش وال‌استریت ژورنال در گزارشی به چالش عدم بیمه محموله‌های نفتی ایران
پرداخت.
این روزنامه در این گزارش نوشت: «عدم شفافیت در مورد برخی از قوانین ایالات متحده، چالش‌هایی در رابطه با بیمه محموله‌های ایرانی به وجود آورده است. اگرچه واشنگتن تحریم‌های خود علیه تهران را لغو کرده است اما همچنان موانعی برای تجارت با ایران وجود دارد. همین مساله سبب شده که شرکت‌های بیمه‌یی از اطمینان کافی برای امن بودن ورود به پوشش بیمه ایران برخوردار نباشند».
بر طبق بخشی از تحریم‌های امریکا که مرتبط با برنامه هسته‌یی نبوده و هنوز باقی مانده است، شرکت‌های بیمه‌یی در صورتی که در بیمه‌های مشارکتی برای محموله‌های نفت خام ایران از دلار امریکا استفاده می‌کردند، تحریم‌ها را نقض کرده بودند.
یک سال مذاکره برای حل چالش بیمه‌ای
وال‌استریت ژورنال در آن زمان نوشت که به دلیل اینکه انجمن متقابل حمایت و پرداخت خسارت صاحبان کشتی‌های بخار امریکا یکی از 13 عضو گروه بین‌المللی کلوپ‌های P&I (بیمه حمایت و غرامت کشتی‌ها) است، چنین وضعیتی کار را برای دیگر کمپانی‌های بیمه‌یی عضو P&I در انجام بیمه‌های مشارکتی محموله‌های نفتی ایران، پیچیده می‌کند.
در این مدت هرچند روند فروش نفت ایران به بسیاری از مشتریان خود پابرجا بود، اما پیچیده بودن مسیر بیمه‌یی و همچنین بی‌اطمینانی سبب می‌شد برخی از مشتریان نیز دور ایران را خط بکشند. برای مثال بازوی تجاری شرکت لوک اویل به نام لیتاسو مستقر در سوییس، یک محموله نفت که قرار بود از ایران راهی ایتالیا شود را به دلیل مشکلات بیمه‌یی کنسل کرد.
مشتریان دیگری نیز از راه‌هایی نامرسوم برای بیمه محموله‌های دریافتی از ایران بهره بردند، برای مثال پارلمان ژاپن در سال 2012 قبول کرد که تضمین دولت را برای محموله‌های نفتی ایران بپذیرد؛ اما همانطور که عنوان شد دولت ژاپن فقط محموله‌های بسیار بزرگ را تحت پوشش خود قرار می‌داد و به همین واسطه واردات فرآورده‌های نفتی اعم از نفتا از ایران با مسائلی روبه‌رو بود.
درحالی اخبار از اشتیاق ژاپن برای واردات نفتا از ایران حکایت دارد که سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام در تازه‌ترین گزارش خود که حدود یک هفته پیش منتشر شد با استناد به داده‌های اولیه از سوی وزارت اقتصاد، صنعت و تجارت ژاپن عنوان کرده بود، تقاضای نفت خام این کشور در دسامبر 2016 با کاهش روزانه 70 هزار بشکه‌یی نسبت به مدت مشابه در سال 2015 روبه‌رو بوده است. کاهشی که از دیدگاه کارشناسان اوپک نتیجه سقوط تقاضای ژاپن برای سوخت‌هایی همچون «نفتا» و «گازوئیل» است.
طبق این گزارش اوپک، قیمت نفتا نیز در سال جدید میلادی نسبت به سال 2016 با افزایش روبه‌رو شده است که متاثر از کاهش تولید اعضای اوپک و درنتیجه بالا رفتن قیمت جهانی نفت خام به حساب می‌آید.
در مورد نفتا
نفتا به طبقه‌یی از سوخت‌های مایع هیدروکربنی با فراریت و اشتعال‌پذیری بالا گفته می‌شود که در برج تقطیر پالایش نفت خام بین گازهای سبک (مثل ال‌پی‌جی) و نفت سفید قرار می‌گیرد. بخش عمده میعانات گازی یعنی نفتی که از چاه گاز برداشت می‌شود نیز از نفتا تشکیل شده است. این سوخت مایع از قطران زغال سنگ نیز قابل استحصال است. این محصول در تقسیم‌بندی به دو نوع سبک و سنگین تقسیم می‌شود.
به گزارش «تعادل» به نقل از وبورس، نفتا کاربردهای متنوعی دارد. صنایع شیمیایی و پتروشیمی خریدار اصلی نفتا هستند که از آن به عنوان خوراک تولید فرآورده‌های مختلف پتروشیمی ازجمله حلال‌ها و رقیق‌کننده‌ها، مواد اولیه انواع پلاستیک، الیاف مصنوعی و الکل‌های صنعتی استفاده می‌کنند. برای مثال بخش عمده تینرهای رنگرزی از نفتا تشکیل می‌شود و بیشتر ترکیب‌های پلاستیکی اتیلنی با نفتا ساخته می‌شوند.
در ایران نفتا 3محل مصرف دارد؛ واحد آروماتیک و کوره الفین در پتروشیمی‌ها و واحد ریفرمینگ در پالایشگاه‌ها. به عنوان مثال، نفتا به عنوان خوراک واحد الفین جهت تبدیل به اتیلن و پروپیلن در پتروشیمی تبریز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
