تعاون ضعفهای اقتصاد در بازار را پوشش میدهد
سوال مهم این است که جایگاه تعاون در کشور ما بهویژه در تفکر فعالان اقتصادی چگونه است؟ اگر نگاه دقیقی به تعاون داشته باشیم به این نتیجه میرسیم که هرجا اقتصاد کلاسیک یا نئوکلاسیک با مشکل برخورد کرده و نمیتواند آن را بهخوبی حل کند، دنبال جایگزین و راهحل میگردد.
در این شرایط ضعف، حملههای زیادی هم به اقتصاد نئوکلاسیک شده است. یکی از راهحلهای بسیار خوب که در این شرایط میتواند به اقتصاد کمک کند، تعاون است. دیدگاهها در ایران نئوکلاسیکتر از نئوکلاسیکهاست. یعنی تفکر اقتصادی مبتنی بر بازار است.
آن تفکراتی که بر پایه دیدگاههای سوسیالیستی مطرح شده درحال حاضر بین اقتصاددانهای کشور جایگاه قوی ندارد ولی تفکر مبتنی بر بازار در بعضی از حالتها شدید است. کسانی که تفکر اقتصادی نئوکلاسیک دارند اینقدر اعتقادشان قوی است که راهحلهای کمکی را نمیتوانند پذیرا باشند. تعجب میکنیم که چرا تعاونیها در دانشکدههای اقتصادی جایگاهی ندارند و در مقابل پیشنهاد پذیرش دانشجو میگویند که تعاونی در بخش اجتماعی جای میگیرد. وجود سابقه تعاونیها در دانشکده اجتماعی باعث شده که تعاون در کشورمان به لحاظ اقتصادی جایگاهی پیدا نکند و متاسفانه این تفکر از دانشکدههای اقتصاد به وزارت اقتصاد، وزارت بازرگانی، وزارتخانه صنعت و معدن، وزارت بازرگانی و... نیز رسوخ کرده است.
باوجود اینکه بحث تعاونی مطرح میشود اما آن را بهعنوان یک بخش اقتصادی پذیرا نیستند.
یک تفکر جدیدی هم مطرح است بهنام اقتصاد نهادگرا که بیشتر بر نقاط ضعف بازار و اقتصاد نئوکلاسیک تمرکز دارد که نقد و حملات زیادی را مطرح میکند. این تفکر جدید به وجوه اجتماعی اقتصاد بیشتر توجه دارد ولی همین تفکر هم در مدیریت اقتصادی کشور هنوز جایگاهی ندارد. در کشورهایی مانند آلمان و امریکا به این جایگاه رسیدهاند که بازار دارای ضعف و مشکلاتی است و نقاط ضعف را با تعاون میپوشانند. درحال حاضر در بخش کشاورزی مشکلات زیادی داریم که بازار نمیتواند جوابگوی آن باشد. به همین سبب حمایت از تعاونیهای کشاورزی هم خیلی زیاد است. چون کشاورزی در اقتصاد بازار جایگاه خود را پیدا نمیکند و نیازمند حمایت است و تعاونیها هم در این بخش گسترش زیادی پیدا کردند.
اما تعاونیها را در کجا توسعه دهیم؟بهتر است بررسی کنیم که سیستم اقتصاد در کجای بازار عملکرد خوبی ندارد، روی آن بخشها تمرکز کرده و تعاونیها را در آن قسمتها توسعه دهیم. نمونه مهم آن بازاررسانی محصولات کشاورزی یا همان اقتصاد سلامت است که مشکلات زیادی دارد. اقتصاد کلاسیک برای منابع طبیعی حرف زیادی ندارد و دچار شکست میشود. اگر راهکاری ارایه ندهیم، منابع طبیعی نابود میشوند. در ایران آبهای زیرزمینی و سفرههای آب بهدلیل مصرف بیش از حد و آلودگی نابوده شدهاند. گزینهها بسیار است. میتوان بخش تعاون را بررسی و این قسمتها را شناسایی و تعاونیهای خاص را تعریف کرد و آنها را با حمایت توسعه داد.