محور چابهار - هرات، زمینه‌ساز توسعه افغانستان
گروه جهان
«ایران خواستار حضور در مذاکرات صلح افغانستان شده است و پاکستانی‌ها تمام تلاش خود را به کار خواهند بست تا مانع همکاری‌های تهران و کابل در بندر چابهار شوند.» اینها ازجمله تیترهای نخست رسانه‌های افغانستانی با اشاره به سفر عبدالله عبدالله، رییس اجرایی دولت افغانستان به ایران است. روزنامه افغانستانی ماندگار نوشته است، با راه یافتن افغانستان به بندر چابهار، ایران از نقطه نظر تجاری اهمیتی هم‌سنگ اسلام‌آباد برای کابل پیدا می‌کند و در درازمدت در تمامی عرصه‌ها از پاکستان پیشی خواهد گرفت. در این گزارش آمده است، با فعال شدن بندر چاربهار که در صدر گفت‌وگوهای عبدالله عبدالله با مقام‌های ایرانی قرار دارد، کابل بدیلی برای بندر کراچی می‌یابد و پاکستانی‌ها نمی‌خواهند بازار خوبی مثل افغانستان را از دست بدهند. بخش عمده‌یی از کالاهای وارداتی افغانستان هم‌اکنون از بندر کراچی در پاکستان به افغانستان ترانزیت می‌شوند. افغانستان در سال‌های اخیر به‌خصوص به‌دلیل کارشکنی پاکستانی‌ها و شکایات بازرگانان به‌دنبال بدیلی برای پهلوگیری کشتی‌ها و انتقال زمینی اموال تجارتی به کشور بوده است.
حضور در مذاکرات صلح افغانستان
ماندگار در شرایطی از تمایل ایران برای حضور در مذاکرات صلح افغانستان خبر داده که روزنامه هشت صبح افغانستان نیز در گزارشی با اشاره به دیدار عبدالله عبدالله و محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران نوشته که ظریف در این دیدار خواستار حضور تهران در مذاکرات صلح افغانستان شده است. هشت صبح افغانستان نوشته است: «وزیر امور خارجه ایران در دیدار با عبدالله عبدالله خواستار حضور پررنگ ایران در مذاکرات صلح چهارجانبه‌یی شده که قرار است در آینده نزدیک میان افغانستان، چین، پاکستان و امریکا برگزار شود. به‌گفته آقای ظریف، ایران از تهدیدات موجود در منطقه به‌خصوص افغانستان در سال‌های اخیر متاثر شده و به همین دلیل خواستار حضور پررنگ در این مذاکرات است.» به‌نوشته هشت صبح افغانستان، در سفر اخیر راحیل شریف، رییس ستاد ارتش پاکستان به کابل در مورد برگزاری این نشست چهارجانبه تصمیم گرفته شده بود. به گزارش رسانه‌های افغانستان، عبدالله عبدالله با سخنان محمدجواد ظریف موافقت کرده و گفته که کابل این مساله را بررسی خواهد کرد. برای افغانستان حل مساله طالبان همچنان در اولویت قرار دارد؛ بنابراین آمادگی ایران برای شرکت در گفت‌وگوهای صلح چهارجانبه میان
افغانستان، امریکا، چین و پاکستان می‌تواند به جریان صلح و ثبات در افغانستان کمک کند. از همین‌رو، روزنامه‌های افغانستان از آمادگی ایران برای شرکت در این گفت‌وگوها استقبال کردند. در یادداشت روزنامه ماندگار با اشاره به روابط ایران و پاکستان آمده است که «ایرانی‌ها توانایی و متغیرهای زیادی برای ایجاد رابطه بهتر با پاکستان دارند و افغانستان می‌تواند در کنار چین، از ایران به عنوان یک همسایه قدرتمند به‌عنوان اهرم فشار بر پاکستان استفاده کند». این روزنامه افغانستانی نوشته است که ایران باید با پاکستانی‌ها صحبت کند و بر آن کشور تاثیر بگذارد. روزنامه ماندگار افغانستان نوشته است: «ایران برای بخش قابل توجهی از مردم افغانستان، خانه دوم است و برای برخی‌ها هم به‌دلیل سال‌ها مهاجرت و اقامت در آن، اهمیتی قریب به خانه اول را یافته است. حضور نزدیک به 3میلیون مهاجر قانونی و غیرقانونی در ایران، فرصتی را برای کار و آموزش این جمعیت انبوه فراهم کرده است. بنابراین، عمیق بودن رابطه با ایران برای افغانستان اهمیت خاصی دارد؛ چنانکه داشتن رابطه با هند، چین و روسیه در منطقه، در فراهم‌سازی زمینه‌های مثبت برای افغانستان بسیار مهم و
تاثیرگذار است.» این روزنامه افزوده است: «اما هرگاه از همکاری‌های ایران در افغانستان سخن گفته می‌شود، مانعی به نام پاکستان در برابر ما قد علم می‌کند. ایران از زمان برکناری طالبان از قدرت در 14سال پیش، همکار خوبی برای افغانستان بوده است و امریکایی‌ها هم هیچگاه در برابر همکاری‌های ایران قرار نگرفتند و در آینده هم به نظر نمی‌رسد که میان این دو قدرت رقیب، دشمنی خاصی در میدان افغانستان بروز کند. اینکه افغانستان می‌تواند به‌عنوان یک نقطه تعامل میان این دو کشور مدعی قرار گیرد، فرصت دیگری برای کابل است؛ اما تا زمانی که ایران برای ایجاد ثبات در افغانستان، پاکستان را وادار به همکاری نکند و افغانستان از این قدرت منطقه‌یی در راستای رسیدن به صلح بهره لازم را نبرد، هیچ همکاری کلان اقتصادی میان ایران و افغانستان نمی‌تواند به قوام برسد.»
اهمیت اقتصادی برای افغانستان
این تنها روزنامه هشت صبح و ماندگار افغانستان نیستند که با استقبال از سفر عبدالله عبدالله به تهران از لزوم نقش‌آفرینی پررنگ‌تر ایران به‌عنوان یک قدرت منطقه‌یی در این کشور استقبال کرده و بر لزوم آن تاکید می‌کنند؛ اغلب رسانه‌های افغانستانی در چند روز گذشته تیتر نخست خود را به این سفر اختصاص داده‌اند. واقعیت این است که گذشته از حمایت‌های سیاسی و امنیتی ایران از ثبات در افغانستان، کابل برای استقلال از وابستگی اقتصادی خود به اسلام‌آباد شدیدا به ایران نیاز دارد؛ نکته‌یی که از نگاه اسلام‌آباد دور نمانده است.
افغانستان راه به دریا ندارد و از آن گذشته به دلیل سال‌های طولانی جنگ که زیربناهای اقتصاد و تولید را در این کشور از بین برده، وابسته به واردات است؛ بنابراین انتقال اموال تجاری با استفاده از راه آبی و دریا، می‌تواند هزینه انتقال کالاها را برای این کشور کاهش دهد و زمینه سرمایه‌گذاری در کشور را نیز افزایش دهد. از این رو، چابهار به دلیل نزدیکی با افغانستان و نقطه اتصال کشور به آبهای آزاد و تعرفه پایین هزینه‌های بارگیری، نگهداری، صادرات و واردات کالاها مورد توجه مقامات، تجار و بازرگانان داخلی و خارجی قرار گرفته است. از سویی هم این بندر، به‌دلیل شرایط آب و هوایی‌اش قادر است در تمامی طول سال امکان انتقال کالا به آسیای‌میانه را فراهم کند. در کنار آن، یک شاهراه عمده که چابهار را به شاهراه قندهار ـ هرات متصل می‌کند، دو طرح ریلی نیز در دست اجرا قرار دارد که نخستین خط آهن که هندی‌ها ساخت آن را برعهده دارند بندر چابهار را به منطقه حاجیگک متصل خواهد کرد. خط دوم که ایرانی‌ها سرگرم ساخت آن هستند، شهر هرات را به مشهد ایران متصل و از آنجا به سمت ترکیه ادامه خواهد یافت. علاوه براین، استفاده از بندر چابهار سبب گسترش روابط بازرگانی میان هند و افغانستان نیز می‌شود،؛ چراکه این کشور نیز به‌زودی استفاده از بندر چابهار را در مراودات تجاری‌اش با افغانستان آغاز خواهد کرد.
