«داووس» تا چه اندازه مقصر است؟
گروه جهان طلا تسلیمی
کنت روگوف، کارشناس اقتصادی از دانشگاه هاروارد می‌تواند دقیقا به لحظه‌یی که ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ را پیش‌بینی و نگران این اتفاق شده است، اشاره کند: وقتی بود که دیگر همراهان روگوف در نشست سالانه مجمع جهانی اقتصاد در ژانویه سال گذشته گفته بودند«چنین اتفاقی هرگز روی نخواهد داد». این استاد دانشگاه هاروارد و کارشناس اقتصادی ارشد پیشین صندوق بین‌المللی پول گفت:«جوکی که از زمان ترک داووس برای هزاران نفر تعریف کردم این بود که خرد متعارف داووس همواره اشتباه است. مهم نیست که یک اتفاق تا چه اندازه‌یی غیرمحتمل به نظر برسد اما آن اتفاق عموما بر خلاف نظر عمومی داووس به وقوع می‌پیوندد.»
بلومبرگ در گزارشی به قلم متیو کمپبل و سیمون کندی نوشت، شکست مداوم شخصیت‌های برجسته سیاسی و اقتصادی در پیش‌بینی آنچه که به وقوع می‌پیوندد ازجمله در زمینه همه‌پرسی در بریتانیا در مورد خروج این کشور از اتحادیه اروپا، این مرتبه دیگر برای آنها که قرار است در همین ماه در کوه‌های آلپ در سوییس در نشست داووس شرکت کنند چندان جالب و خنده‌آور به نظر نمی‌رسد. پس از سالی که در آن ناآرامی‌های سیاسی بازارهای مالی را به لرزه درآورد، امسال نگرانی شرکت‌کنندگان در داووس تنها اشتباه بودن پیش‌بینی‌هایشان نیست؛ بلکه به نظر می‌رسد آنها به کلی دیدگاه اشتباهی در مورد جهان و اتفاقات درحال وقوع دارند.
مجمع جهانی اقتصاد که 40سال از آغاز به کار می‌گذرد همواره اتفاق نظر در حمایت از جهانی‌سازی و بازارهای آزاد را شاهد بوده است. هسته این مجمع را این ماهیت تشکیل می‌دهد که سرمایه، کالاها و افراد باید قادر باشند از مرزها آزادانه عبور کنند، اصلی که می‌تواند برای افراد تحصیل‌کرده و پولدار مفید باشد اما در عین حال برای آنها که از هیچ یک از این دو مزیت برخوردار نیستند، وحشت‌آور است. نریمان بهروش، کارشناس ارشد اقتصادی موسسه تحقیقاتی آی‌اچ‌‌اس مارکیت در این باره گفت:«از زمان رکود مالی جهانی هر گونه رشدی به نفع افرادی بوده که درآمدهای بالایی داشتند و سود چندانی برای طبقه متوسط و پایین‌تر از متوسط نداشته. دیدگاه داووس از جهان، بهبود اقتصادی گسترده در جهان را نشان نمی‌دهد.»
در این مساله که جهان دارد وارد دوره‌یی پوپولیستی می‌شود و ممکن است ارتباطات جهانی با سابقه طولانی از هم بپاشد، هیچ شک و تردیدی نیست. نتیجه همه‌پرسی برگزیت مهم‌ترین ارتباط‌های تجاری بریتانیا را تهدید می‌کند. در امریکا ترامپ این ماه در کاخ سفید مستقر می‌شود و این درحالی است که قصد دارد، پرونده‌های توافقنامه‌های تجاری را از نو بگشاید و اصول سیاست خارجی دیرینه همچون سیاست چین واحد را از نو ارزیابی کند. متئو رنتزی، نخست‌وزیر ایتالیا در ماه دسامبر پس از اینکه رای‌دهندگان تغییرات پیشنهادی وی در قانون اساسی کشور را رد کردند از سمت خود استعفا کرد. در فرانسه مارین لوپن، رهبر حزب راست افراطی جبهه ملی در نظرسنجی‌ها از دیگر رقبای خود در انتخابات ریاست‌جمهوری که در بهار امسال برگزار می‌شود، جلوتر است. در آلمان هم به نظر می‌رسد، حزب گزینه جایگزین برای آلمان با سیاست‌های ضد مهاجرتی به رقیب و مخالفی جدی برای سیاست درهای گشوده به روی پناهندگان آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان تبدیل شده باشد.
به طور کلی به نظر می‌رسد، نیروهای ضد سازمانی تهدیدی بزرگ برای«مرد داووس» باشند- ساموئل هانتینگتون، تاریخ‌نگار از این واژه برای اشاره به گونه‌های فرا مرزی اشاره کرد که ارزش‌ها و منافعشان عمدتا با هموطنان منزوی‌ترشان متفاوت است. درحالی که هر جنبش پوپولیستی در نوع خود بی‌همتاست اما همه این جنبش‌‌ها در تحقیر و اهانت به نخبگان اشتراک دارند.
برخی اعضای داووس از این مساله نگران هستند که این احساسات پوپولیستی در نهایت امریکا و دیگر کشورها را به مسیر تاریکی بکشاند. دستور جلسه نشست امسال مجمع جهانی اقتصاد به وضوح میزان این نگرانی را نشان می‌دهد. جلسات عبارتند از هیاتی از کارشناسان روانشناسی که افکاری را در زمینه «ترویج احساسات مناسب در زمان ظهور پوپولیسم ملی‌گرایانه» ارائه می‌دهند. یک جلسه دیگر که «تحت فشار و خشمگین: چگونه باید بحران طبقه متوسط را حل کرد؟» نام گرفته است با سخنرانی کریستین لاگارد، رییس صندوق بین‌المللی پول، آغاز می‌شود.
میهمانی که بیش از همه در مورد او اظهارنظر خواهد شد بدون شک شی جین پینگ، رییس‌جمهور چین خواهد بود که برای نخستین مرتبه در نشست داووس شرکت می‌کند. وی احتمالا از این فرصت برای معرفی توافقنامه تجاری کشورهای آسیایی استفاده خواهد کرد- این توافقنامه رقیبی برای توافقنامه همکاری آن سوی اقیانوس آرام محسوب می‌شد که با پیروزی ترامپ در انتخابات امریکا به کلی شکست خورد.
در عین حال، کهنه‌کاران داووس تلاش خواهند کرد به پرورش سرمایه‌داری جهانی بپردازند که با روحیه جهانی سازگاری بیشتری داشته باشد. لاگارد در ماه دسامبر اعلام کرده بود که قصد دارد به سمت جهانی‌سازی با وجهه‌یی متفاوت پیش برود، جهانی‌سازی‌ای که در میانه مسیر آن مردم عادی نادیده گرفته نشوند.
حتی با اینکه شرکت‌کنندگان در نشست امسال مجمع جهانی اقتصاد اعلام کرده‌اند از حمایت و دفاع از سیاست‌هایی که برای چندین دهه مورد تاییدشان بوده است، دست نمی‌کشند و بر این باورند که این سیاست‌ها بهترین شیوه برای دستیابی به شکوفایی است اما ممکن است این مرتبه به این نتیجه برسند که در تمامی این سال‌ها مسیر را اشتباه می‌پیموده‌اند.
