سفارت ایرلند در تهران به‌زودی بازگشایی می‌شود
نزدیک‌تر از هر زمان دیگر؛ هم در روابط سیاسی و هم در مناسبات تجاری. روابط ایران و ایرلند قدمتی 42ساله دارد که در تمام این سال‌ها روندی همراه با فراز و فرودهای فراوان را پشت سر گذاشته است؛ از یادداشت تفاهم میان وزرای امور خارجه دو کشور برای گسترش بیشتر روابط تا تعطیلی سفارت ایرلند در تهران. با این حال، با روی کار آمدن دولت یازدهم به ریاست حسن روحانی و امضای توافق هسته‌یی، ایرلندی‌ها نیز به صف مشتاقان توسعه روابط با جمهوری اسلامی ایران پیوسته‌اند و در این چارچوب، بیش از یک‌سال است که بررسی‌های بازگشایی مجدد سفارت‌شان در تهران را آغاز کرده‌اند.
جواد کچوییان که در آخرین ماه‌های سال ٩٢ کلیددار سفارتخانه ایران در ایرلند شده است، در گفت‌وگو با «ایلنا» به تشریح مناسبات کنونی میان تهران و دوبلین و ترسیم دورنمای آن می‌پردازد. سفیر ایران در ایرلند در این گفت‌وگو از حضور مقامات بلندپایه ایرلند به تهران اعم از رییس مجلس سنا، وزیر امور خارجه و تجارت خارجی، وزیر مشاور در امور تجارت، وزیر اشتغال و بنگاه‌های تجاری و روسای برخی دانشگاه‌های این کشور به تهران طی ماه‌های آتی خبر می‌دهد و روند طی شده بسته شدن و بازگشایی قریب‌الوقوع ایرلند به تهران را توضیح می‌دهد. او سطح روابط تجاری دو کشور را حدود ۱۰۰میلیون یورو در سال اعلام می‌کند و البته می‌گوید که حجم روابط تجاری دو کشور در سه ماهه نخست سال ۲۰۱۷ رشد چشمگیری داشته است.
کچوییان حوزه‌های فناوری اطلاعات، بهداشت و تجهیزات پزشکی، دارو، فناوری مواد غذایی و کشاورزی، انرژی‌های تجدیدپذیر، صنایع هوایی (لیزینگ و تجهیزات هواپیمایی) و همکاری‌های آموزشی و دانشگاهی مهم‌ترین عرصه همکاری‌های تهران و دوبلین می‌داند و معتقد است که با توجه به ابراز تمایل مقامات ایرلندی برای بازگشایی سفارت در تهران قطعا تحقق این امر بر روند رو به گسترش مناسبات و همکاری‌های دو کشور تاثیر بسزایی خواهد داشت. مشروح این گفت‌وگو در ادامه می‌آید.
ایرلند در سال ۹۱ به ناگاه سفارت خود را تعطیل کرد ولی بیش از یک‌سال پیش هم وزیر امور خارجه ایرلند از علاقه‌مندی کشورش برای بازگشایی مجدد سفارتخانه خود در تهران خبر داد. چه مسائلی موجب شده است تا دوبلین درصدد احیا و توسعه روابط خویش با تهران باشد؟
موضوع تقویت و گسترش مناسبات و همکاری‌های فیمابین دو کشور از جمله بازگشایی مجدد سفارت ایرلند در تهران همواره مورد تاکید مقامات دولتی و نمایندگان پارلمان ایرلند بوده است. در این راستا ما شاهد سفرهای متقابل روسای مجالس دو کشور با هدف تبادل‌نظر رسمی در بالاترین سطوح بودیم. مشورت‌های سیاسی دوجانبه در سطح معاونان وزیر امور خارجه و نیز دیدارهای متقابل روسا و اعضای گروه دوستی پارلمانی دو کشور از تهران و دوبلین از دیگر اقدامات برجسته برای تعمیق مناسبات فیمابین هستند. اوایل مهرماه سال جاری نیز رییس مجلس سنای ایرلند در راس هیاتی از کشورمان دیدار رسمی خواهند داشت. آقای لئو ورادکار نخست‌وزیر جدید ایرلند نیز در گفت‌وگو با اینجانب تاکید کرد که ایرلند قصد دارد سفارتش در تهران را بازگشایی کند لذا دولت و پارلمان ایرلند از تقویت مناسبات فیمابین دو کشور استقبال و آن را مورد حمایت قرار داده‌اند. بازگشایی سفارت ایرلند در تهران نیز به زودی در همین راستا تحقق می‌یابد.
ایرلندی‌ها اعلام کرده بودند که دلیل بسته شدن سفارت‌شان در ایران، مسائل اقتصادی است. چقدر این دلیل به واقعیت نزدیک بود؟ آیا بازگشایی مجدد سفارتخانه آنها در ایران به معنای عبور دوبلین از شرایط سخت اقتصادی است؟
مقامات سیاسی و پارلمانی ایرلند بارها و صراحتا اعلام داشته‌اند که تعطیلی سفارت ایرلند در تهران و پایتخت چند کشور دیگر در سال ۲۰۱۱ یک موضوع سیاسی نبوده و این تعطیلی صرفا جنبه صرفه‌جویی در شرایط سخت اقتصادی آن کشور داشته و لذا این تعطیلی یا بازگشایی مجدد را غیرسیاسی می‌دانند. مقامات سیاسی و اقتصادی ایرلند تصریح دارند که توسعه همکاری‌های اقتصادی و تجاری فیمابین دو کشور مستلزم استقرار مجدد سفارت در تهران است و لذا تلاش دارند که اقدامات لازم را معمول دارند. اصولا توسعه مناسبات در ابعاد مختلف با همکاری، هماهنگی و مدیریت سفارتخانه‌ها انجام می‌گیرد و در همین راستا ایرلند نیز علاقه‌مند به استقرار مجدد سفارت در تهران برای پیشبرد اهداف فوق است.
آیا برگزیت و روابط نزدیک میان بریتانیا و امریکا در دوران ترامپ، در عزم ایرلندی‌ها برای نزدیکی با ایران تغییری ایجاد کرده است؟
برگزیت و روی کار آمدن ترامپ از نظر اقتصادی هرکدام جداگانه تهدیدی برای ایرلند به شمار می‌روند که برآیند هر دوی آن تلاش ایرلند در راستای تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی است اما تنها اثرات برگزیت است که می‌تواند موجب نزدیکی بیشتر ایرلند با ایران شود که به چگونگی آن اشاره خواهم کرد.
ایرلند دارای اقتصادی صادرات‌محور است که به لحاظ مکانی و شرایط مناسب سرمایه‌گذاری در یکی، دو دهه اخیر مورد توجه سرمایه‌گذاران خارجی به‌ویژه شرکت‌های چندملیتی امریکایی بوده است. به دلیل درهم‌تنیدگی‌های تجاری با بریتانیا و سرمایه‌گذاری با امریکا توانست به سرعت دوره بحران مالی که گریبان‌گیر اروپا شده بود را پشت سر بگذارد بطوری که در طول سه سال گذشته بالاترین نرخ رشد اقتصادی را در حوزه اتحادیه اروپا داشته و این روند همچنان ادامه دارد.
روی کار آمدن ترامپ و تلاش برای عملی ساختن سیاست کاهش نرخ مالیات بر سود شرکت‌ها و همچنین وضع تعرفه‌های سنگین بر کالاهای وارداتی شرکت‌های امریکایی به خاک آن کشور، موجب کاهش انگیزه شرکت‌های چندملیتی امریکایی در ایرلند شده و خطر بازگشت بخشی از سرمایه‌های آنها به امریکا می‌تواند تاثیری منفی در رشد اقتصادی ایرلند داشته باشد. ضمن اینکه حدود ۲۰درصد از مجموع صادرات ایرلند به امریکا صورت می‌گیرد و در صورتی که امریکا اقدام به اتخاذ رویکردهای حمایتی بیشتر کند موجب ضربه به تجارت، سرمایه‌گذاری و صادرات ایرلند و البته اتحادیه خواهد شد. از آنجا که امریکا دومین شریک بزرگ تجاری ایرلند، دومین بازار بزرگ صادراتی ایرلند و بزرگ‌ترین منبع عرضه سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی ایرلند است، نوع روابط اقتصادی این کشور با امریکا نقشی تعیین‌کننده در وضعیت آینده رشد اقتصادی ایرلند ایفا می‌کند.
برگزیت نیز به لحاظ درهم‌تنیدگی‌های تجاری، سرمایه‌گذاری و فرهنگی موجود بین ایرلند و بریتانیا از جمله همسایه شمالی خود ایرلند شمالی، لطمات زیادی به ایرلند وارد می‌سازد. بریتانیا مهم‌ترین بازار صادراتی ایرلند بوده و ایرلند نیز پنجمین بازار بزرگ تجاری بریتانیا به شمار می‌رود. میزان تبادل تجاری کالا و خدمات بین دو کشور هفته‌یی 1.3میلیارد یورو است. در حال حاضر، بریتانیا ۱۵درصد صادرات ایرلند را جذب خود می‌کند که بیشترین میزان در سطح اتحادیه است. همچنین ۲۲درصد صادرات خدمات، ۶۰درصد خدمات حمل و نقلی و ۳۰درصد صادرات خدمات مالی ایرلند روانه بریتانیا می‌شود. ضمن اینکه ۴۰۰ هزار شغل در ایرلند به روابط با بریتانیا وابسته است بنابراین، این کشور برای مقابله با چالش‌های پیش‌رو ناشی از برگزیت، تنوع‌بخشی بازارهای تجاری ایرلند در سایر مناطق از جمله خاورمیانه و ایران را در پیش گرفته است.
همکاری‌ها و مناسبات تجاری و اقتصادی دو کشور هم‌اینک در چه سطحی قرار دارد؟ تهران و دوبلین از چه زمینه‌های مشترکی برای همکاری برخوردار هستند؟
سطح روابط تجاری بین دو کشور در حال حاضر حدود ۱۰۰ میلیون یورو در سال است. میزان روابط تجاری در سه ماهه نخست سال ۲۰۱۷ بطور چشمگیری افزایش‌یافته است اما روابط اقتصادی دو کشور را نباید در چارچوب محدود تجارت کالا دید. از جمله زمینه‌های مشترک همکاری که اخیرا به آن توجه شده است، می‌توان به همکاری در ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی، خدمات مالی و فنی مربوط به هواپیماهای جدید خریداری شده، همکاری‌های دانشگاهی، اعزام آشپز ماهر ایرانی به ایرلند و همکاری در توسعه کیفی بخش گردشگری برشمرد.
ایرلند از تجربه بالایی در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر برخوردار است. دو شرکت بزرگ ایرلندی در حال فراهم آوردن مقدمات سرمایه‌گذاری برای ساخت دو نیروگاه خورشیدی در استان‌های قزوین و البرز هستند که با تکمیل آن می‌توان شاهد اشتغال قابل توجهی از جوانان و متخصصان در پروژه‌های مذکور بود.
با توجه به اینکه مهم‌ترین شرکت‌های ارائه‌کننده خدمات لیزینگ هواپیما و سایر خدمات فنی و آموزشی مربوط به هواپیماهای جدید، ایرلندی هستند، زمینه‌های مناسب ارائه خدمات مختلف هواپیمایی اعم از آموزشی، فنی، لیزینگ، تامین تجهیزات داخلی و سایر خدمات مربوط به هواپیماهای جدید، می‌توان انتظار داشت با لحاظ کردن سهم تولیدات و خدمات شرکت‌های مذکور در کنار آمار تجارت خارجی دوجانبه، سال آینده شاهد تحولی در روابط اقتصادی دو کشور باشیم.
همکاری‌های دانشگاهی و برگزاری دوره‌های کوتاه‌مدت یا تکمیلی در چارچوب تفاهمات با دانشگاه‌ها و موسسات عالی ایرلند زمینه مناسب دیگر همکاری است. در این رابطه تعدادی از مدیران دانشگاه‌های ایرلند در حال برنامه‌ریزی برای سفر به ایران و جذب دانشجو هستند.
فرصت‌های همکاری بسیار زیاد است کمااینکه در سمیناری که هفته گذشته با عنوان «تجارت با ایران» و با هدف شناساندن زمینه‌های مختلف گسترش مناسبات و همکاری‌های تجاری و سرمایه‌گذاری بین ایران و ایرلند در دوبلین برگزار شد، توجه حضار را به فرصت‌های ایده‌آل موجود در همکاری‌های مشترک تجاری و سرمایه‌گذاری و استفاده از بازار بزرگ ۴۰۰ میلیون نفری جلب کرده و به حوزه‌های فناوری اطلاعات، بهداشت و تجهیزات پزشکی، دارو، فناوری مواد غذایی و کشاورزی، انرژی‌های تجدیدپذیر، صنایع هوایی (لیزینگ و تجهیزات هواپیمایی) و همکاری‌های آموزشی و دانشگاهی به عنوان مهم‌ترین زمینه‌های همکاری میان دو کشور اشاره کردم. سخنرانان دیگر که از بخش‌های اقتصادی - تجاری، مالی، دانشگاهی و رسانه‌یی ایرلند بودند نیز دیدگاه‌ها و نظرات مثبتی را درباره روابط و همکاری‌های اقتصادی و تجاری ایرلند با کشورمان و راهکارهای رفع این موانع مطرح کردند. در همانجا تعداد قابل توجهی از شرکت‌کنندگان آمادگی خود را برای قرار گرفتن در هیات تجاری که قرار است به سرپرستی آقای پت برین، وزیر مشاور در امور تجارت ایرلند در شهریور ماه به ایران سفر کند اعلام کردند که این علامتی خوب و حاکی از درک طرف ایرلندی از ضرورت استفاده از فرصت‌های همکاری در ایران است.
خوشبختانه با آقای سایمون کاونی، وزیر جدید امور خارجه و تجارت ایرلند پیش از انتصاب به سمت جدید و زمانی که در دولت قبل وزیر کشاورزی بود، تماس‌های خوبی وجود داشت و قرار بود در راس یک هیات تجاری به ایران سفر کند که به خاطر مقارن شدن با زمان کارزار انتخابات و مسائل داخلی این کشور به تعویق افتاد. لذا انتصاب ایشان در پستی که هم ناظر به دیپلماسی و هم روابط تجاری خارجی است، مطمئنا در پیشبرد روابط و همکاری‌های دوجانبه موثر خواهد بود.
مهم‌ترین موانع همکاری‌های دو کشور چه مسائلی هستند؟
در بخش اقتصادی، مانع خاصی وجود ندارد و فعالیت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری رو به گسترش است اما همچنان برخی محدودیت‌های بانکی بر سر راه تجارت با ایران و خودداری بانک‌ها از ارائه خدمات مربوطه مشکل اصلی تجار دو کشور است.
