بحران قیمت تمام‌شده گریبان چه گروهی را می‌گیرد؟
گروه تشکل‌ها|
تغییرات در وضعیت فضای کسب و کار به خوبی خود را نشان می‌دهد. قیمت تمام شده کالای ایرانی بالا است و این موضوع در مرحله اول باعث از دست رفتن بازارهای صادراتی شد. اما واقعیت این است که مساله بهای تمام شده کالا به همین جا ختم نخواهد شد. هرچند سیاست‌های تعرفه‌یی تا حدی از بنگاه‌های ایرانی حمایت می‌کنند اما در بلندمدت وضعیت اینگونه نخواهد بود. با بررسی علت زیاد بودن قیمت تمام شده در آینده‌یی نه چندان دور باید منتظر باشیم که بنگاه‌هایی جدید با حل بعضی از مشکلات کالا و خدمات را با قیمت کمتر ارائه کنند. اما این سوال مطرح است که چه بر سر بنگاه‌های قدیمی خواهد آمد؟ این دقیقا همان اتفاقی است که در خصوص استارت‌آپ‌ها و اتحادیه تاکسی رانان رخ داد. به نظر می‌رسد در مرحله اول قربانی این موضوع اصناف باشند چرا که اکثر استارت‌آپ‌ها، فعالیت‌های خرد را هدف قرار داده‌اند.
خطر نابودی ۸۰ درصد اصناف
در همین رابطه محمدعلی صدیقی خزانه‌دار اتاق اصناف می‌گویدپیوستن ما به WTO اجتناب‌ناپذیر است و ما به دنبال آن هستیم. به محض پیوستن ایران به این سازمان و به محض حذف حصار‌های اقتصادی، بازارهای انحصاری حذف شده و هزینه‌های گمرکی کاهش یافته و خارجی‌ها به بازار ایران می‌آیند.
وی افزود: این کار در کوتاه‌مدت به ضرر اصناف سنتی تمام می‌شود. با توجه به هزینه‌های بالایی که اصناف سنتی در امور جاری و ثابت دارند، به‌طور حتم آسیب می‌بینند. این زنگ خطری است که ما سال‌هاست به صدا در آورده‌ایم. با نگرش خطی‌ای که اصناف دارند، به‌طور حتم با پیوستن ایران به WTO داریتد به یقین ۸۰ درصد اصناف از بین خواهند رفت. مگر اینکه به طرف تشکیل هلدینگ حرکت کرده و در نوع فعالیت خود تغییری
ایجاد کنند.
عضو هیات رییسه اتاق اصناف ایران گفت: اصناف امروز هم نسل اول انقلاب را در خود دارد و هم نسل سوم و چهارم انقلاب به آن ورود پیدا کرده‌اند. نسل اول انقلاب هنوز به‌طور سنتی کار می‌کنند. ما به درآمد‌های نفتی عادت کرده‌ایم و به حامل‌های انرژی ارزان قیمت تکیه داشتیم. به عبارتی دیگر ما گمان می‌کردیم که سود می‌کنیم و خیلی راحت هم کسب درآمد داشتیم و با این تفکر که خدا روزی رسان است، کار می‌کردیم. اما امروز نسل سوم و چهارم انقلاب بهتر می‌دانند که ما باید قدرت رقابت با برند‌های جهانی را داشته باشیم.
وی ادامه داد: در بازار انحصاری با حامل‌های انرژی ارزان و با دیوار کشی‌هایی که از ورود هر فرد جدیدی به آن جلوگیری کنیم، دیگر نمی‌توانیم کار کنیم. ما باید کاری انجام دهیم که با تعدیل هزینه‌های جاری و ثابت و با استفاده از فناوری‌های جدید و با دانش روز، قدرت رقابت با برند‌های خارجی را به دست آوریم زیرا اگر این قدرت نداشته باشیم، بخش عمده‌یی از صاحبان صنوف
ورشکست می‌شوند.
صدیقی بیان کرد: ایجاد فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌یی هم گام اول این تحول است و به دنبال آن فروشگاه‌های مجازی خارجی و تجارت الکترونیک به سرعت توسعه می‌یابند. امروز اسنپ و تپسی داخلی ظرف یک سال و نیم گذشته این بلا را به سر آژانس‌های مسافربری آورده‌اند که آنها را زمین‌گیر کرده‌اند. حال اگر یک شرکت امریکایی، اروپایی، شرق دور و … به بازار ما ورود پیدا کند چه خواهد شد؟ واقعیت این است که جایی برای شرکت‌های داخلی وجود نخواهد داشت.
وی گفت: سازمان توسعه تجارت که از فروشگاه‌های زنجیره‌یی خارجی حمایت کرده است، اقدامی مقدماتی انجام داده است و ما باید از شرایط موجود این واقعیت را درک کنیم که پیوستن به WTO تحول بسیاری را در پی خواهد داشت. ما برای ایجاد تغییر نمی‌توانیم، منتظر باشیم اول خارجی‌ها وارد شوند بعد تغییر ایجاد کنیم. به محض پیوستن ایران به WTO خارجی‌ها بازار ایران را تسخیر می‌کنند. این جاده یک‌طرفه است. ما باید به عضویت این سازمان در آییم. این توصیه وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز بوده است. اگرچه در کوتاه‌مدت به ضرر اصناف است اما در بلندمدت ما را مجبور به کار کردن و رقابت می‌کند.
مساله‌ای که جهانی است
بحث آسیب به اصناف و واحدهای صنفی سنتی به هیچ‌وجه محدود به ایران نیست و این بحث سال‌ها در خارج از کشور نیز مطرح بوده است.
کلایتون کریستین نظریه نوآوری (یا فناوری) مختل‌کننده (Disruptive innovation or technology) را در سال 1995 مطرح کرد. این پروفسور امریکایی در آن مقطع پیش‌بینی کرد استارت‌آپ‌ها با توجه به قدرتی که در آینده به دست خواهند آورد، می‌توانند بازارهای آفلاین یا سنتی را مختل کنند و بازارهای جدید با بازیگران تازه ایجاد کنند. دیگر بازیگران سنتی بازار نمی‌توانند اثرگذاری چندانی بر قیمت‌ها و روند بازار داشته باشند. به عبارت دیگر در دنیا بسیاری از بازارهای آفلاین از بین رفته‌اند و بازارهای آنلاین جایگزین آنها شده‌اند. به‌طور مثال از زمانی که شرکت آمازون وارد عرصه فروش کتاب شد پس از مدتی کتابفروشی‌های شهرهای مختلف امریکا تعطیل شدند چون هر کسی کتاب نیاز داشت به سایت آمازون مراجعه می‌کرد و سفارش اینترنتی می‌داد. این اتفاق برای بسیاری از کسب‌وکارهای آفلاین در امریکا رخ داده است. در ایران نیز ایجاد شغل باید با توجه به شرایط پیشرفت تکنولوژی تغییر کند. در این خصوص عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی می‌گوید میزان سطح تحصیلات در جامعه امروز کشور رشد کرده؛ لذا برای ایجاد اشتغال برای قشر تحصیل‌کرده نیاز به ایجاد صنایع با فناوری بالا داریم. به گفته سیدجواد ساداتی نژاد زمانی که یک جامعه از نظر سطح سواد و دانش بالا می‌رود، نوع اشتغال هم فرق می‌کند؛ همانطور که درگذشته صنایع ایجاد شده، صنایع کارگری بود؛ اکنون که سطح تحصیلات به مقطع فوق لیسانس و دکترا می‌رسد، مشاغل کارگری برای آنان پاسخگو نیست و نیاز به ایجاد صنایع با فناوری بالا یک ضرورت است.
وی تصریح کرد: ایجاد مشاغل با فناوری پایین، متوسط یا فناوری بالا به تناسب رشد جمعیت این مساله تغییر پیدا می‌کند؛ صنایع پایین قشر کارگرپذیر هستند و در صنایع با فناوری متوسط مثل صنایع خودرویی وضعیت متعادل است وقتی صنایع فناوری بالا می‌رود، نیاز به مهندس و
دکتر داریم.
ساداتی‌نژاد افزود: در حال حاضر در کشور ۴ میلیون دانشجو داریم که در مقایسه با دیگر کشورها آمار بالایی است که نشان از میزان استقبال جوانان کشور به تحصیل را دارد. برای جذب این جوانان به اشتغال نیاز به صنعت با فناوری بالا داریم.
وی گفت: به عنوان مثال در شهری مثل کاشان یک هزار و ۸۰۰ کارخانه وجود دارد و اصلا زیر دیپلم بیکار در این شهر نداریم و ۴۰ هزار نفر نیز به عنوان نیرو کارگری از شهرهای دیگر در این شهرستان ساکن شده‌اند، در حالی که ۳۲درصد بیکاری قشر دانش‌آموخته در این شهرستان داریم؛ چون صنایع با فناوری بالا در این شهرستان نداریم و صنایع موجود جوابگوی قشر تحصیل‌کرده نیست.
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس با بیان اینکه باید رویکردها نسبت به صنعت تغییر کند و به سمت ایجاد صنایع با رویکرد بالا برویم، اظهار کرد: کسب وکارهای نوین می‌توانند بستر مناسبی را برای قشر دانش‌آموخته ایجاد کنند؛ به عنوان نمونه یک زمان همه از تاکسی استفاده می‌کردند اما شاهد هستیم در بستر دانش نرم‌افزار اسنپ و تاپسی می‌آید و ۱۳۰ هزار نفر مشغول به کار می‌شوند؛ چون کار با نرم افزار است خیلی از تحصیل کرده‌ها ورود پیدا کرده اند؛ از این رو این تکنولوژی باید در کسب و کارهای دیگر هم ورود پیدا کند. ساداتی‌نژاد با بیان اینکه تجارت بر پایه فناوری‌های جدید تجارتی ارزشمند است، افزود: تجارت بر پایه فناوری جدید به خصوص در بستر تجارت محتوا بسیار مفید خواهد بود. به عنوان نمونه خیلی از شهرهای ایران ظرفیت ایجاد گردشگری را دارند و صنایع زیادی بر همین پایه می‌تواند ایجاد شود؛ لذا در حال حاضر نیاز جامعه ما توسعه کسب وکارهای جدید و ایجاد صنایع بر پایه فناوری است.
خانه تکانی در اصناف
آمار نشان می‌دهد که تعداد واحدهای صنفی در ایران بیش از 7برابر نرم جهانی است؛ چراکه به تعداد هر 30نفر یک واحد صنفی در کشور وجود دارد. در حالی که این رقم در اروپا و امریکا بین 700 تا یک‌هزار نفر است. متولی اصناف کشور نیز در همین رابطه می‌گوید: به ازای هر هفت خانوار ایرانی یک بنگاه صنفی وجود دارد، این در شرایطی است که براساس استانداردهای جهانی به ازای 37 تا 42 خانوار یک بنگاه صنفی وجود دارد. از این منظر برای سال‌ها انتقادهای زیادی به وضعیت رشد قارچ‌گونه واحدهای صنفی در کشور مطرح می‌شد. همین موضوع زمینه را برای ایجاد بنگاه‌های جدید با هزینه تمام شده پایین‌تر ایجاد کرد. امروز اگر مساله بیکاری یکی از بحران‌های اصلی اقتصاد کشور نبود می‌توانستیم به سادگی اجازه دهیم که شرایط سیر طبیعی خود را طی کند اما به نظر می‌رسد با توجه به شرایط موجود اقتصاد نیاز است که برنامه‌هایی اساسی برای توانمندسازی اصناف برای حفظ در طول سونامی پیش روی شکل گیرد.
