جنگ نفتی در راه است؟

گروه جهان|

یک روز پس از رای پارلمان اقلیم کردستان عراق به برگزاری همه‌‌پرسی استقلال، ایالات‌متحده صراحتا اعلام کرد که از این همه‌پرسی حمایت نمی‌کند. ترکیه هم تهدید کرد که اربیل را تحریم خواهد کرد و آلمان نیز ضمن مخالفت با این همه‌پرسی، نسبت به تبعات چنین اقدامی هشدار داد.

در حالی که دولت مرکزی عراق به حیدر العبادی نخست‌وزیر این کشور برای حفظ اتحاد عراق اختیار تام داده است، مسعود بارزانی رییس اقلیم کردستان عراق، تاکید دارد که همه‎پرسی در موعد مقرر برگزار خواهد شد. یورونیوز می‌نویسد: تصمیم دولت اقلیم کردستان عراق برای برگزاری همه‌پرسی با وجود تمام مخالفت‌های منطقه‌یی و جهانی، می‌تواند مقدمه‌یی برای افزایش تنش و درگیری احتمالی با دولت مرکزی عراق بر سر صدور نفت و درآمد حاصل از آن باشد؛ به‌ویژه اینکه عراق دومین صادرکننده بزرگ اوپک محسوب می‌شود و روزانه بیش از

4 میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت صادر می‌کند.

پس از آنکه داعش در دو سال گذشته اکثر مناطق تحت کنترل خود را در عراق از دست داد، اکنون اختلاف دیرین دولت مرکزی عراق و کردها بار دیگر اوج گرفته است. نیروهای کرد از تابستان سال ۲۰۱۴ میلادی کنترل کامل استان کرکوک را دراختیار دارند اما دولت مرکزی عراق و دولت اقلیم کردستان بر سر حکمرانی بر این استان نفت‌خیز اختلاف‌نظر دارند. پیشمرگه‌های کرد در حالی کنترل کرکوک را به دست گرفتند که به‌دنبال عقب‌نشینی ارتش عراق در برابر تهاجم داعش بیم آن می‌رفت جنگجویان این گروه افراطی کرکوک را تصرف کنند.

 مخالفت صریح امریکا و تهدید ترکیه

کاخ سفید در بیانیه خود آورده است که برگزاری همه‌پرسی می‌تواند تلاش‌ها برای مبارزه با داعش را تخریب و آشفتگی‌های تازه‌یی ایجاد کند. واشنگتن همچنین رهبران کردستان عراق را فراخوانده تا به جای همه‌پرسی، برای خواسته‌های‌شان با دولت مرکزی عراق وارد مذاکره شوند. پارلمان عراق هفته گذشته ضمن مخالفت با این همه‌پرسی، برگزاری آن را غیرقانونی اعلام کرده است.

به ‌نظر می‌رسد که باتوجه به حضور شرکت‌های امریکایی در اقلیم کردستان، واشنگتن به‌شدت نگران هرگونه درگیری احتمالی و ناامن شدن منطقه است. همین حالا شرکت نفت و گاز امریکایی شِورون از سال ۲۰۱۲ براساس توافقی نفتی با دولت اقلیم کردستان در مناطق کردنشین عراق فعالیت دارد. این در حالی است که بغداد ضمن انتقاد از توافق شورون با دولت اقلیم کردستان تهدید کرده تمام شرکت‌هایی که بدون موافقت دولت مرکزی عراق فعالیت نفتی انجام دهند را در لیست‌سیاه قرار خواهد داد.

همزمان با مخالفت صریح امریکا با همه‌پرسی، نخست‌وزیر ترکیه نیز به مسعود بارزانی هشدار داده در صورت برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان عراق، ترکیه احتمال دارد تحریم‌هایی علیه دولت منطقه‌یی کردستان اعمال کند. به نوشته حریت، بینالی ییلدیریم در آنکارا در جمع خبرنگاران گفته است: «تنها چند روز تا برگزاری همه‌پرسی باقی مانده است. می‌خواهم بار دیگر دوستانه از مسعود بارزانی بخواهم که این اشتباه را تا زمانی که زمان لازم است، درست کند. دولت ترکیه تصمیم دولت منطقه‌یی کردستان عراق را یک اشتباه بسیار بزرگ می‌داند. ما نمی‌خواهیم تحریم‌هایی اعمال کنیم اما اگر به نقطه‌یی برسیم که چنین اتفاقاتی رخ دهد ما نیز اقدامات لازم را انجام خواهیم داد. ترکیه در شرایطی اقلیم کردستان را به اعمال تحریم تهدید کرده که اربیل برای صادرات نفت خود کاملا به ترکیه وابسته است.

 بازی با آتش

نیروهای کرد عراق در 3 سال گذشته در مبارزه با داعش و بازپس‌گیری مناطق تحت اشغال آن مانند کرکوک نقش برجسته‌یی داشته‌اند و موقعیت کنونی خود را بهترین فرصت از جنبه داخلی و بین‌المللی برای تشکیل کردستان مستقل می‌دانند. با این حال دولت اقلیم کردستان گفته قصد ندارد نتیجه همه‌پرسی استقلال را در صورت موفقیت، بلافاصله به اجرا بگذارد و روابط سازنده با دولت مرکزی عراق را عمق استراتژیک خود برای یک کردستان مستقل در آینده می‌داند.

نشریه اکونومیست در گزارشی با عنوان «بازی با آتش» با اشاره به اختلافات داخلی در اقلیم کردستان می‌نویسد: «بارزانی در شرایطی در برابر مخالفت‌های خارجی و دولت مرکزی بغداد برای برگزار نکردن یا به تعویق انداختن همه‌پرسی مقاومت می‌کند که در داخل با چالش‌های جدی روبه‌روست. او شاید در اربیل و دوهوک حامیان زیادی داشته باشد اما شهرهایی چون کرکوک و سلیمانیه سال‌هاست که توسط رقبای او ازجمله حزب اتحادیه میهنی کردستان (PUK) اداره می‌شود و مخالفت‌ها با او بسیار شدید است. پارلمان پس از اینکه تلاش کرد تا قدرت را از رییس اقلیم کردستان (بارزانی) که زمامداری‌اش 4 سال پیش به پایان رسیده بود، بگیرد به مدت 2 سال تعطیل شد. مساله مهم دیگر بدهی 20میلیارد دلاری اربیل است. با وجود اینکه اقلیم کردستان روزانه 300 هزار بشکه نفت را از مسیر ترکیه صادر می‌کند، دولت بارزانی ماه‌هاست که نتوانسته حقوق کارمندان دولت را بپردازد. حالا کار به جایی رسیده که برخی مخالفان بارزانی و صدام را با هم مقایسه می‌کنند. در این شرایط با وجود چالش‌های بسیار داخلی ازجمله چنددستگی کردها و مخالفت‌های جدی منطقه‌یی و بین‌المللی برگزاری همه‌پرسی بازی با آتش است.»