اسلام‌آباد به‌دنبال پاسخ به نگرانی گازی تهران
گروه انرژی نادی صبوری
نامه بی‌پاسخ وزیر نفت ایران به وزیر وقت نفت و منابع طبیعی پاکستان که اکنون ردای نخست‌وزیری به تن دارد، احتمالا به‌زودی پاسخ داده خواهد شد؛ پاسخی که به‌دنبال دیدار شاهد خاقان عباسی با هیات چینی که فاینانسر ساخت خط لوله گاز گوادر- نوابشاه در پاکستان هستند، ارائه خواهد شد. این ادعای یکی از روزنامه‌های چاپ پاکستان است.
روزنامه انگلیسی‌زبان د نیوز اینترنشنال از رسانه‌های مستقل پاکستان دیروز بار دیگر گزارشی را در مورد خط لوله انتقال گاز ایران به پاکستان که در ایران به خط لوله صلح مشهور است، منتشر کرد. در این گزارش، د نیوز اینترنشنال نوشته است که ایران ناراحتی و نگرانی خود را بابت انفعال پاکستان در قبال احداث این خط لوله ابراز داشته است.
بیژن زنگنه وزیر نفت 14 شهریور ماه به «تعادل» گفت که از نظرش بدون ورود عنصری سوم به این معادله گازی، کار پیشرفتی نخواهد کرد. عنصری که به نظر می‌آید گازپروم از بزرگ‌ترین شرکت‌های گازی روسیه و جهان باشد. روزنامه انگلیسی‌زبان چاپ کراچی اما دیروز نوشت که علاوه بر ایران چین نیز بابت عقب‌افتادگی‌ها در این پروژه ناراحت و ناخرسند است. این عدم رضایت از آنجا ناشی می‌شود که کمپانی چینی GPP قراردادی را با پاکستان برای ساخت 700 کیلومتر خط لوله که ادامه خط لوله صلح به حساب می‌آید، منعقد کرده است. بانک اکسیم چین سپتامبر سال 2016 موافقت کرد که تامین مالی این پروژه که قرار بوده 85درصد آن از چین تامین شود، انجام دهد. پروژه از آن زمان تاکنون قفل بوده و هیچ پیشرفتی نداشته است.
هیات چینی اخیرا از پاکستان بازدید کرده و نگرانی‌های خود را پیرامون توقف ناگهانی پروژه بیان داشته است. چینی‌ها خواستار تخفیف بیشتر در قیمت پروژه نیز شده‌اند.
یکی از مقامات وزارت انرژی پاکستان گفته است که در پی بازگشت نخست‌وزیر این کشور از امریکا و دیدار او با هیات چینی، وزارت نفت این کشور به مقامات ایرانی پاسخ خواهند داد.
این مقام پاکستانی همچنین گفته است که پاکستان هرگز به‌طور رسمی صحبتی درباره زنده نبودن این پروژه با ایران نکرده است؛ مساله‌یی که مقامات ایران را بیشتر تحریک کرده است. با این حال مقامات وزارت انرژی پاکستان نظری رسمی در مورد توسعه پروژه نیز بیان نداشته‌اند.
د نیوز اینترنشنال در ادامه می‌نویسد: ایران سرمایه‌گذاری عظیمی در احداث خط لوله گاز از پارس جنوبی تا مرز خود با پاکستان کرده اما در مقابل پاکستان توفیقی در احداث ادامه این خط لوله نداشته است. در نامه‌یی که اخیرا از سوی وزیر نفت ایران به شاهد خاقان عباسی وزیر وقت نفت و منابع طبیعی پاکستان که اکنون در قالب نخست‌وزیر فعالیت می‌کند، نوشته شده است، ایران نارضایتی و نگرانی خود نسبت به پیشرفت صفر درصدی احداث 781کیلومتر از خط لوله صلح واقع در پاکستان ابراز داشته است.
د نیوز اینترنشنال چندی پیش نیز نوشته بود که پاکستان نباید به تامین نیاز گازی خود از طریق واردات ال‌ان‌جی از قطر دل خوش کرده و باید اقدامی در زمینه واردات گاز از ایران انجام دهد.
بیژن زنگنه وزیر نفت ایران روز پس از اخذ رای اعتماد از نمایندگان مجلس شورای اسلامی با حضور در تلویزیون رسمی جمهوری اسلامی ایران گفت که 2 روز پیش از برکناری نواز شریف به شاهد خاقان عباسی وزیر نفت پاکستان نامه‌یی را درخصوص خط لوله صلح نوشته است. عباسی اما در ادامه به جای نواز شریف که متهم به رسوایی مالی شده است نخست‌وزیر پاکستان شده و نامه وزیر نفت ایران بی‌پاسخ می‌ماند. نامه‌یی که حالا د نیوز اینترنشنال می‌نویسد در ادامه پاسخ داده خواهد شد.
به‌دنبال این مساله که پاکستان توانست به قیمت گازی کمتر از قیمت گاز وارداتی از ایران با ترکمنستان در خط لوله تاپی دست پیدا کند، اسلام‌آباد خواستار استفاده از بند تخفیف در قرارداد گازی خود با ایران شد. ایران نیز نسبت به این مساله همراهی نشان داد. حتی مقامات تهران عنوان کردند که حاضر به مذاکره دوباره درباره قیمت گاز وارداتی پاکستان از ایران هستند. اما یک منبع آگاه می‌گوید: «متاسفانه به دلایل نامعلوم هیچ نماینده‌یی از پاکستان عازم تهران نشد تا در زمینه قیمت گفت‌وگو کند. این موضوع نیز باعث رنجش مسوولان در ایران شد.»
د نیوز اینترنشنال در پایان گزارش خود نتیجه‌گیری می‌کند که هر چند کشورهای عرب حاشیه خلیج‌فارس همواره با ادعای خطرناک بودن ایران مخالف پاگیری خط لوله صلح بوده و از پاکستان خواسته‌اند که یک بار برای همیشه این خط لوله را فراموش کند اما درنهایت خط لوله گوادر-نوابشاه به خط لوله صلح که در پاکستان به IP معروف است بدل خواهد شد.
شاهد خاقان عباسی تیر ماه سال گذشته میلادی در قامت وزیر نفت و منابع طبیعی پاکستان به ایرنا گفته بود که «قرارداد احداث خط لوله گاز از بندر «گوادر» تا «نوابشاه» توسط یک شرکت چینی قطعی و نهایی شده است و این خط لوله تا پایان سال ۲۰۱۷ تکمیل و به‌عنوان بخشی از خط لوله انتقال گاز ایران به پاکستان استفاده خواهد شد.
با تمام این تفاسیر، آخرین صحبت‌های بیژن زنگنه در مورد این پروژه نشان می‌دهد که حتی اقدام پاکستان برای پیشرفت خط لوله گاز گوادر تا نوابشاه نمی‌تواند ایران را کاملا از سرنوشت این سرمایه‌گذاری عظیم و تاکنون بی‌نتیجه خود مطمئن سازد.
بیژن زنگنه چندی پیش در حاشیه یکی از دیدارهای خارجی خود در این خصوص به «تعادل» گفت: «من فکر می‌کنم نه در کوتاه‌مدت اما در مجموع گاز ایران به پاکستان می‌رود. ولی مهم‌ترین نکته در این میان لزوم ورود عنصری سوم است. طبق تجربه من برای حل این معادله بین ایران و پاکستان، طرف سومی احتیاج است که بدون آن معادله حل شدنی به نظر نمی‌رسد.» او در ادامه عنوان کرد: «پاکستان می‌گوید پول نداریم لوله را بکشیم و ما از این طرف نگرانیم که حتی اگر بتوانند لوله را احداث کنند پول گاز ما را پرداخت نکنند. در نتیجه طرف سومی باید وارد شود که بتواند عملیات تجاری را عهده‌دار شود.»
وزیر نفت در پاسخ به این پرسش که این طرف سوم کشور یا شرکت به خصوصی خواهد بود، عنوان کرد: «اکنون تعدادی از شرکت‌ها برای این منظور ابراز علاقه کرده‌اند، اما هنوز در واقع به نتیجه‌یی که بتوانیم سه طرفه عملی کنیم، نرسیده‌ایم.» زنگنه در پاسخ به پرسش «تعادل» که آیا این شرکت‌ها از کمپانی‌های بزرگ نفتی و گازی موسوم به IOC و IGCها به شمار می‌روند، عنوان کرد: «هم نفتی‌ها و هم گازی‌ها در این بین وجود دارند.»
او در پایان در پاسخ به پرسش دیگر «تعادل» که آیا در میان کمپانی‌های گازی روس‌ها قرار دارند عنوان کرد: «بله اگر این گزینه از شرکت‌های گازی باشد روس‌ها هستند». به این ترتیب به نظر می‌رسد احتمال ورود گازپروم بزرگ‌ترین کمپانی گازی روسیه به این معادله وجود دارد. وزیر نفت درنهایت آخرین توضیحات خود در این مورد را بدین گونه تشریح کرد: «باید عنصری سوم وارد شده و خیال ما از بابت پول راحت شود، اکنون طبق شنیده‌ها اگر در قسمت خرده‌فروشی و توزیع گاز در پاکستان عنصر قابل اطمینانی وجود نداشته باشد ممکن است پول به ایران بازنگردد.»
رسانه‌های مستقل پاکستان که اغلب به زبان انگلیسی منتشر می‌شوند در طول چند سال گذشته و به ویژه پس از توافق ایران و غرب گزارش‌های متعددی را با محوریت انتقاد نسبت به عملکرد اسلام‌آباد در خط لوله IP منتشر کردند. این مطالب عموما حاکی از این مساله است که اراده مردم پاکستان واردات گاز از ایران را می‌طلبد اما نقش عربستان‌سعودی و امریکا در تصمیمات سران این کشور تاکنون اجازه بروز و تجلی این اراده را نداده است.
