حضور توتال در ایران گام‌به‌گام است
زمانی‌نیا: تاثیر ترامپ بر برنامه‌های ایران صفر یا اندک خواهد بود
گروه انرژی حمید مظفر
روزی که قرارداد توسعه فاز 11 پارس‌جنوبی با کنسرسیوم به رهبری غول فرانسوی «توتال» به امضا رسید، وزیر نفت ایران آن را دستاورد مستقیم برجام و انتخابات حسن روحانی به عنوان رییس‌جمهور دانست. قرارداد با توتال یگانه قراردادی است که ایران تاکنون توانسته است با یک غول بین‌المللی نفتی غربی به امضا برساند و اکنون و با تهدیدهای جدید رییس‌جمهور امریکا، سرنوشت این قرارداد نیز به خطر افتاده است. فرصت 60روزه‌یی که ترامپ به کنگره داده است تبدیل به قاتل انگیزه‌های شرکت‌های خارجی برای سرمایه‌گذاری در ایران شده است. به نظر می‌رسد اکثریت کمپانی‌های بین‌المللی دست نگه داشته‌اند تا ببینند پس از این 2ماه، چه تغییراتی در فضای سرمایه‌گذاری در ایران ایجاد خواهد شد و آیا تحریم‌های احتمالی کنگره علیه ایران به نحوی خواهد بود که به مانع جدی تبدیل بشود یا خیر. این وقفه تنها مربوط به شرکت‌هایی که مشغول مذاکره با شرکت ملی نفت هستند نمی‌شود، بلکه شرکتی مانند توتال نیز که رسما با امضای قراردادی، رهبری کنسرسیوم توسعه فاز 11 را به عهده گرفت، در انتظار پایان 60روز و تصمیم کنگره است تا پس از آن تصمیم بگیرد که آیا فاز بعدی عملیاتی خود در این قرارداد را آغاز کند یا رخت سفر بربندد و عطای مابقی پروژه فاز 11 را به لقایش ببخشد. اگر گمان می‌کنید که توتال به دلیل یک‌میلیارد دلاری که برای فاز نخست این پروژه هزینه کرده است، برای ترک ایران با تردید مواجه است، در اشتباهید، چرا که مدیرعامل توتال روز گذشته و در حاشیه کنفرانس «نفت و پول» لندن اعلام کرد که چنین رقمی برای توتال اهمیتی ندارد و این شرکت به اندازه‌یی بزرگ هست که ریسک‌هایی در این سطوح را بپذیرد. از سوی دیگر امیرحسین زمانی‌نیا معاون وزیر نفت در امور بین‌الملل نیز به لندن سفر کرد تا با حضور در این کنفرانس و ایراد سخنرانی، اندکی خاطر سرمایه‌گذاران خارجی را آسوده‌تر کند. وی در اظهارات خود خطاب به مدیران شرکت‌های خارجی 2وعده دلگرم‌کننده داد: نخست اینکه سخنان و اقدامات ترامپ تاثیری بر برنامه‌های توسعه تهران نخواهد گذاشت. دوم اینکه ایران تا پایان سال جاری 10قرارداد جدید نفتی را به سرانجام خواهد رساند. گزارش «تعادل» از کنفرانس نفت و پول 2017 و حاشیه‌های مربوط به ایران را در ادامه می‌خوانید.
روز گذشته پاتریک پویانه مدیرعامل شرکت توتال در کنفرانس «نفت و پول 2017» که در لندن برگزار شد به حاشیه‌هایی که اخیرا رییس‌جمهور امریکا برای سرمایه‌گذاری در ایران ایجاد کرده است، واکنش نشان داد.
پویانه ابتدا به فلسفه این شرکت برای بازگشت به صنعت نفت ایران به عنوان نخستین شرکت بین‌المللی بزرگ در دوران پسابرجام پرداخت و گفت: «اینکه شما یک شرکت بزرگ (نفتی) باشید، اهمیت دارد. بزرگ بودن به شما اجازه می‌دهد تا بتوانید ریسک‌هایی همچون حضور در ایران را مدیریت کنید.» مدیرعامل توتال روح قرارداد فاز 11 پارس‌جنوبی را حمایت از اقتصاد ایران با تمرکز بر توسعه صنعت گاز این کشور دانست.
پویانه در سخنرانی خود صراحتا تایید کرد که توتال جسور و پایبند به قرارداد امضا شده با ایران است اما حرکت این شرکت در این قرارداد گام به گام خواهد بود. وی در ادامه افزود: «پیش از آنکه بر اقدامات بعدی تمرکز کنیم، بگذارید ببینیم که آیا می‌توانیم نخستین پروژه را به سرانجام برسانیم یا خیر.» چنین اظهارنظری از سوی مدیرعامل توتال نشان می‌دهد که احتمالا این غول فرانسوی در مراحل عملیاتی فاز 11 با چالش مواجه شده است. به گونه‌یی که پویانه فرصت 60روزه ترامپ به کنگره را برای توتال غنیمت می‌شمارد.
به گزارش «تعادل» و به نقل از فیگارو وی معتقد است: «بازه زمانی که در آن قرار است، کنگره در رابطه با تحریم‌های ایران تصمیم‌گیری کند، فرصت زمانی که توتال به آن نیازمند است را فراهم می‌کند.» توتال قرار است تا پیش از پایان سال جاری میلادی، فاز بعدی عملیاتی خود را آغاز کند.
صحبت‌های روز گذشته پویانه نشان می‌دهد که هرچند این شرکت به‌طور کامل خود را پایبند به قرارداد با ایران می‌داند، اما این پایبندی را تا جایی ادامه خواهد داد که با قوانین بین‌المللی علیه ایران مغایرت پیدا نکرده و موجبات جریمه و دردسرهای دیگر را برای این شرکت فرانسوی ایجاد نکند. وی در گفت‌وگو با خبرنگاران حاضر در محل کنفرانس لندن گفت: «در حال حاضر تمام این اتفاقات سازگار و بدون تناقض است و به ما زمانی را خواهد داد تا بتوانیم پیامدهای قانونی تصمیم کنگره را بررسی کنیم. ولی (در هر شرایطی) ما تابع قانون هستیم.»
توتال آمادگی ترک ایران را دارد
نگران‌کننده‌ترین بخش از صحبت‌های مدیرعامل توتال جایی است که وی اعلام کرد که همین حالا نیز این شرکت با وجود هزینه یک‌میلیارد دلاری، آمادگی ترک قرارداد توسعه فاز 11 را داراست. به گزارش «تعادل» و به نقل از فیگارو، وی بیان داشت: «(همین حالا) ما با ریسک یک‌میلیارد دلاری مواجه هستیم که رقم قابل توجهی به حساب می‌آید، اما (چنین ریسکی) با توجه به ابعاد و مقیاس شرکتی مانند توتال قابل قبول است.»
البته پویانه شرایط سال 1997 را به خبرنگاران یادآوری کرد. جایی که امریکا تحریم‌های جدیدی را علیه ایران اعمال کرد اما این شرکت، صنعت نفت ایران را به این دلیل ترک نکرد. وی در این باره توضیح داد: «در آن زمان، ما توانستیم با حمایت اروپایی‌ها، معافیت اجرای تحریم‌ها علیه ایران را از دولت ایالات‌متحده دریافت کنیم. اگر این‌بار نیز امکان انجام این کار وجود داشته باشد، سراغ آن خواهیم رفت. البته این موضوع بستگی به واکنش کنگره امریکا خواهد داشت.»
تصمیم توتال در رابطه با خط‌شکنی برای بازگشت به ایران، تصمیم متهورانه‌یی بود که بدون شک ناشی از اصل سیاستی حاکم بر این شرکت مبنی بر پیشرو بودن است. اما این پیشرو بودن بدون داشتن حمایت از سوی دولت فرانسه امکان‌پذیر نمی‌شد.
فرانسه کشوری است که در پسابرجام بیشترین تفاهمنامه و قراردادهای اقتصادی را بین همه کشورهای اروپایی با ایران داشت. یکی از خبرنگاران حاضر در کنفرانس لندن در توییتی نوشت: «من این جمله را از بسیاری از مقامات اجرایی شرکت‌های بزرگ بین‌المللی نفتی شنیده‌ام: کاش ما هم حمایتی که دولت فرانسه از توتال را دارد (از دولت‌های خود) داشتیم.»
بدون شک دولت امانوئل ماکرون سعی خواهد کرد که نه تنها قرارداد توتال، بلکه سایر قراردادهای اقتصادی کمپانی‌های فرانسوی با ایران را از خطر تحریم‌های احتمالی جدید دولت امریکا مصون نگه دارد. اما پرسش اصلی این است که اگر امریکا به نحوی برجام را خدشه‌دار کند، دولت ایران برای جلب رضایت کمپانی‌های بین‌المللی از دیگر کشورهای اروپایی و آسیایی چه تدبیری در سر دارد. برای یافتن پاسخ چنین پرسشی باید به مواضع مسوولان ایرانی نگاه کرد.
10قرارداد جدید تا پایان سال امضا خواهد شد
یکی از مهم‌ترین چهره‌های بین‌المللی نفتی ایران یعنی امیرحسین زمانی‌نیا اتفاقا در کنفرانس «نفت و پول 2017» حضور داشت. حضور معاون وزیر نفت در امور بین‌الملل در این کنفرانس در چنین شرایطی بسیار ضروری به نظر می‌رسید و باید اذعان کرد عدم انفعال ایران در دیپلماسی نفت در این برهه زمانی خرسندکننده است.
بحث توسعه صنعت جهانی گاز یکی از مهم‌ترین محورهای کنفرانس لندن است. از این‌رو زمانی‌نیا سخنرانی خود را با وضعیت گاز ایران آغاز کرد و گفت: «ایران دارای بزرگ‌ترین ذخایر گازی جهان است. اما من اینجا نیامده‌ام تا بگویم وضعیت ما چقدر خوب است. من اینجا هستم تا بگویم وضعیت ایران در توسعه منابع خود چقدر بد است.» وی اعلام کرد که برنامه ایران این است که تا سال 2021، تولید روزانه گاز خود را به 100 تا 150میلیون مترمکعب برساند. معاون وزیر نفت، همچنین به ظرفیت‌های ایران برای همکاری با شرکت‌های اروپایی برای تولید ال‌ان‌جی نیز اشاره کرد.
به نظر می‌رسد، ماموریت اصلی زمانی‌نیا از حضور در لندن، رفع نگرانی‌ها و کاهش دغدغه‌های شرکت‌های بین‌المللی پس از اظهارات رییس‌جمهور امریکا بود. از این‌رو زمانی‌نیا بخش عمده‌یی از صحبت‌های خود را به این موضوع اختصاص داد. وی اعلام کرد که ایران در حال حاضر مشغول مذاکره با 20کمپانی بین‌المللی در رابطه با 28میدان نفتی و گازی مختلف است. زمانی‌نیا در حضور جمع کثیری از مقامات ارشد دولتی و مدیران شرکت‌های شاخص نفتی وعده داد که ایران تا پایان مارس 2018 (پایان سال 96) 10قرارداد با این شرکت‌ها را نهایی خواهد کرد. تاکید زمانی‌نیا بر عدد 10، ناشی از تکلیفی است که ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی برای شرکت ملی نفت تعیین کرده است که باید تا پایان سال 10قرارداد جدید نفتی و گازی را با شرکت‌های خارجی منعقد کند.
زمانی‌نیا پس از بازی روانی با اعداد، مستقیما به صحبت‌های ترامپ پرداخت و اعلام کرد که ایرانی‌ها از صحبت‌های تحریمی ترامپ شگفت‌زده نشدند. او از واکنش افکارعمومی نیز نگذشت و به حاضرین در کنفرانس اعلام کرد که جامعه ایران در برابر اظهارات رییس‌جمهور امریکا موضع گرفته است. عضو سابق تیم مذاکره‌کننده هسته‌یی ایران، سخنان ترامپ در رابطه با ایران را نمایشی و در راستای خودنمایی سیاسی دانست که واکنش‌های منفی زیادی را از سوی کشورهای مختلف به همراه داشت.
زمانی‌نیا در پایان با اشاره به مذاکرات شرکت‌های متعدد نفتی از اروپا، آسیا و روسیه با ایران اعلام کرد که اظهارات ترامپ تاثیر اندک یا صفر بر برنامه‌های ایران خواهد گذاشت.
