لغو قرارداد قوام- سادچیکف
پس از پایان جنگ دوم جهانی، استالین حاضر به تخلیه مناطق شمالی ایران از قوای شوروی نشده و در پی کسب امتیازهای اقتصادی و سیاسی در ایران بود؛ امتیازهایی که پس از اولتیماتوم امریکا و شورای امنیت سازمان ملل به شوروی برای خروج از خاک ایران، در قرارداد قوام‌السلطنه نخست‌وزیر وقت و سادچیکف سفیر شوروی در تهران، منعقد شد. طبق این قرارداد که پانزدهم فروردین 1325 در تهران منعقد شد، بهره‌برداری از نفت شمال، به مدت
50 سال به شرکتی ایرانی و روسی سپرده شد.
در مدت 25 سال اول عملیات شرکت، 49درصد سهام به ایران و 51درصد سهام به دولت شوروی و در مدت 25 سال دوم 50درصد سهام به ایران و 50درصد سهام متعلق به شوروی خواهد بود. بر این اساس، 2- منافعی که به شرکت عاید می‌شود به تناسب مقدار سهام هر یک از طرفین تقسیم خواهد شد.
این قرارداد در حالی امضا شد که مخالفت‌های زیادی با آن در کشور می‌شد و دولت شوروی که در حال تخلیه ایران از نیروهای نظامی‌اش بود، سعی می‌کرد قبل از خروج کامل، امتیازهایی را از ایران بگیرد. اما به هر حال طبق همین قرارداد، مقرر شد نیروهای ارتش شوروی ظرف مدت یک ماه و نیم، تمام خاک ایران را ترک کنند؛ نیروهایی که همزمان با جنگ جهانی دوم وارد ایران شده بودند.
اما بیست و نهم مهر 1333 قرارداد نفتی منعقده میان قوام‌السلطنه نخست‌وزیر وقت و سادچیکف نماینده اتحاد جماهیر شوروی، از سوی مجلس پانزدهم لغو شد.
پس از رد این قرارداد در مجلس، سادچیکف در نامه‌یی به نخست‌وزیر به این موضوع انتقاد کرد و نوشت: دولت ایران نه تنها قراردادی را که در باب تاسیس شرکت مختلط نفت ایران و شوروی پیش‌بینی شده بود، برای تصویب مجلس پیشنهاد نکرد، بلکه در مجلس علیه عقد چنین قراردادی اقدام نمود و به این طریق آنچه را که برعهده گرفته بود، عهدشکنانه نقض کرد و نیز دولت شوروی نمی‌تواند متذکر نشود که تصمیم مجلس راجع به بی‌اثر بودن قرارداد تشکیل شرکت مختلط نفت ایران و شوروی برای شمال ایران با وجود بقای امتیاز نفت ایران و انگلیس در جنوب ایران تبعیض فاحشی نسبت به اتحاد جماهیر شوروی است. نظر به مراتب فوق دولت شوروی علیه عملیات خصمانه مزبوره دولت ایران نسبت به اتحاد جماهیر شوروی که با روابط عادی بین دو کشور مباینت دارد، جدا اعتراض کرده و مسوولیت عواقب این امر را به عهده دولت ایران می‌گذارد. احترامات فائقه را تجدید می‌کند.
