مصونیت قرارداد ایران با توتال از تصمیمات داخلی امریکا
گروه انرژی|
سرنوشت قرارداد توتال به عنوان یگانه قرارداد جدید ایران در بخش بالادستی صنعت نفت که پس از رفع تحریم‌ها به امضا رسید کماکان در کانون توجه همگان است. توتال با خط‌شکنی در ورود به ایران، ریسک چالش با دولت و کنگره جمهوری‌خواه ایالات متحده را به جان خرید و اکنون سرمایه‌گذاران و رسانه‌های خارجی در انتظارند تا ببینند، سرنوشت شرکتی که پای برگه قرارداد توسعه و تولید نفت در ایران را امضا کند پس از مواضع جدید امریکا چه خواهد شد.
در این میان مقامات دولتی ایران معتقدند که قرارداد توتال از هر گونه تحریم جدیدی مصون خواهد ماند و این شرکت فرانسوی به تعهدات خود پایبند است. در این راستا روز گذشته بیژن زنگنه در حاشیه جلسه هیات دولت اعلام کرد که توتالی‌ها این اطمینان را داده‌اند که به تعهدات خود پایبند هستند. به گزارش «تعادل» به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، وزیر نفت بیان کرد که این شرکت فرانسوی تنها در صورتی قرارداد را لغو خواهد کرد که ایران تحت تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل قرار بگیرد. اتفاقی که در شرایط فعلی بسیار بعید به نظر می‌رسد. زنگنه همچنین بیان کرد طبق قرارداد اگر توتال فرانسه از این قرارداد کنار بکشد، چینی‌ها جایگزین آنها خواهند شد.
البته اظهارات زنگنه در این زمینه اتفاق تازه‌یی محسوب نمی‌شود. براساس قراردادهای جدید نفتی در صورتی که شرکت‌های خارجی بتوانند اسنادی را ارائه کنند که حاکی از غیرممکن شدن (Impossibility) ادامه کار در ایران باشد، می‌توانند از پروژه کنار بروند. غلام‌رضا منوچهری در نشست آموزشی که در تیر ماه سال جاری برای تشریح قرارداد توتال برگزار کرد در این باره گفت: «در درجه اول در شرایط بسیار سختی که در قرارداد پیش‌بینی شده است؛ شرکت توتال کنار رفته و وظیفه اجرای پروژه به شرکت‌های سی‌ان پی سی‌ای و پتروپارس واگذار می‌شود و در مرحله دوم اگر شرکت سی ان پی سی‌ای تاییدیه و نامه رسمی دولت متبوع خود را آورده و دولت آنها رسما اعلام کند که این شرکت قادر به انجام کار در ایران نیست؛ شرکت پتروپارس ادامه اجرای پروژه را بر عهده می‌گیرد. در صورتی که به هر دلیلی کار متوقف شود و پیمانکار در هر شرایطی کار را رها کند، وجوهی دریافت نخواهد کرد و باید منتظر بماند تا پروژه تمام شود و پس از اتمام کار می‌تواند اصل سرمایه را برداشت کند که برای این بخش از کار هم یعنی مرحله دوم رقمی به آن تعلق نمی‌گیرد.»
زنگنه دیروز همچنین از موضع‌گیری خوب مدیرعامل توتال در قبال اظهارات رییس‌جمهور امریکا تقدیر کرد و گفت:«توتال اعلام کرده که تابع امریکا نیست و قراردادش را طبق زمان‌بندی با ایران جلو می‌برد.»
چهارشنبه هفته گذشته، پاتریک پویانه، مدیرعامل توتال در سخنرانی خود در کنفرانس «پول و نفت» لندن اعلام کرد که توتال جسور و پایبند به قرارداد امضا شده با ایران است اما حرکت این شرکت در این قرارداد گام به گام خواهد بود. پویانه همچنین اظهار کرد که این شرکت پیامدهای تحریم‌های احتمالی کنگره را بررسی خواهد کرد و در هر صورت تابع قانون خواهد بود.
روز گذشته نیز استفان میشل، مدیر بخش خاورمیانه توتال در گفت‌وگو با خبرنگاران اعلام کرد که سیاست امریکا در بحث برجام موضوع داخلی آن کشور است و توتال به قوانین بین‌المللی پایبند است و به تعهدات خود ادامه می‌دهد. به گزارش«تعادل» به نقل از ایرنا، میشل اعلام کرد با توجه به اینکه برجام کماکان پابرجاست، توتال به فعالیت‌های خود در ایران ادامه می‌دهد.
آیا توتال کار را در فاز 11 متوقف کرده است؟
صحبت‌های روز چهارشنبه پویانه در لندن این شائبه را ایجاد کرد که ممکن است این شرکت فرانسوی فعالیت‌های عملیاتی خود را تا زمان تصمیم‌گیری کنگره به حالت تعلیق درآورده باشد. مدیرعامل توتال در بخشی از اظهارات خود گفته بود:«پیش از آنکه بر اقدامات بعدی تمرکز کنیم، بگذارید ببینیم که آیا می‌توانیم نخستین پروژه را به سرانجام برسانیم یا خیر». پویانه فرصت 60 روزه ترامپ به کنگره را برای شرکت تحت مدیریتش غنیمت خواند و گفت:«بازه زمانی که در آن قرار است، کنگره در رابطه با تحریم‌های ایران تصمیم‌گیری کند، فرصت زمانی که توتال به آن نیازمند است را فراهم می‌کند.»
در این راستا، وزیر نفت که روز گذشته سری به مجلس هم زده و در جلسه فراکسیون نمایندگان ولایی نیز شرکت کرده بود، اظهار کرد که توتال مراحل اجرایی قرارداد توسعه فاز 11 را شروع کرده است.
جزئیات بیشتر اقدامات صورت گرفته توسط توتال را می‌توان در صحبت‌های روز گذشته مدیر بخش خاورمیانه توتال پیدا کرد. میشل در این باره توضیح داد:«توتال تیم خود را برای انجام پروژه آماده کرده و تقاضای همکاری برای شروع کار(با شرکت‌های ایرانی) را نیز فرستاده‌ایم. براساس برنامه تعریف شده از اواخر سال 2017 یا اوایل سال آینده میلادی، کار اجرایی را در فاز 11 کلید می‌زنیم. سرعت فعالیت‌های ما در ایران براساس برنامه خواهد بود و مباحث سیاسی در این زمینه پیش از این نیز بارها مطرح شده است.»به نظر می‌رسد، توتال تاکنون توانسته است به تعداد انگشتان یک دست شرکت‌های ایرانی‌ای که بتوانند کار با کیفیت مناسب تحویل بدهند، پیدا کند. میشل در این باره اظهار کرد:«برنامه ما، اجرای پروژه با بهترین کیفیت و کمترین هزینه است. بنابراین شرکت‌های خوب ایرانی نیز در این پروژه همکار ما خواهند بود. بررسی بخش‌های مختلف صنعت نفت ایران نشان داد، شرکت‌هایی توانسته‌اند کارها را با کیفیت خوبی انجام دهند. با توجه به این توانمندی ما برای همکاری با آنها، پیشنهادهایی ارائه کرده‌ایم و احتمالا با 4 تا 5 شرکت در این پروژه همکاری خواهیم داشت.»
نفت باید نگران تحریم‌های کنگره باشد؟
نگاهی به پیش‌نویس طرح تحریم‌های کنگره امریکا که توسط دو سناتور جمهوری‌خواه، تام کاتن و باب کورکر تهیه شده و قرار است در هفته آینده به رأی گذاشته شود، نشان می‌دهد که تحریم‌های احتمالی جدید امریکا به طور مستقیم صنعت نفت ایران را هدف قرار نخواهد داد. براساس آن چیزی که تاکنون مشخص شده است، هدف طرح کاتن-کورکر، اعمال تحریم‌هایی علیه فعالیت‌های موشکی ایران، حمایت از گروه حزب‌الله لبنان، امکان بازدید فوری از مراکز نظامی ایران و دایمی کردن محدودیت‌هایی است که در برجام به 10سال علیه تعداد و نوع سانتریفیوژها و سطح ذخایر اورانیوم غنی شده اعمال شده است.
طرح سناتورهای امریکایی هر چند در ظاهر ارتباطی به تولید، فروش و سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران ندارد اما از آنجا که تصویب آن به نوعی کلید خوردن لغو برجام خواهد بود، نگرانی‌هایی را برای شرکت‌های خارجی به وجود آورده است چراکه در طرح پیشنهادی که قرار است در کنگره به رأی گذاشته شود، امتناع ایران از دادن اجازه بازدید از مراکز نظامی خود، نقض برجام محسوب می‌شود و در این صورت امریکا این امکان را پیدا خواهد کرد که این توافق را به هم بزند. از این رو آن دسته از سرمایه‌گذاران خارجی که هنوز مذاکرات خود را با ایران نهایی نکرده و آن را در سطح امضای تفاهمنامه نگه داشته‌اند، منتظرند تا سرانجام این ماجرا را مشاهده کنند.
اروپایی‌ها نگران باشند یا نباشند؟ عزم ترامپ برای ایجاد تغییر در برجام از همان ابتدا با مخالفت جدی اروپایی‌ها همراه بود. اروپایی‌ها معتقدند که ایران با توجه به پایبندی به تعهدات خود در برجام باید امکان بهره‌مندی اقتصادی از فضای مثبت این توافق را نیز پیدا کنند (به عبارت دیگر اروپایی‌ها باید امکان فعالیت اقتصادی در ایران را پیدا کنند). امریکایی‌ها در پاسخ به این نگرانی تلاش کرده‌اند تا به کشورها و سرمایه‌گذاران اروپایی اطمینان بدهند که فعالیت اقتصادی آنها در ایران از تحریم‌های واشنگتن مصون خواهد ماند. در همین رابطه روز جمعه رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه امریکا که خود سابقا یک بیزنس‌من بوده، اعلام کرد که امریکا نمی‌خواهد در مناسبات اقتصادی ایران و اروپا اختلال ایجاد کند و دونالد ترامپ نیز با ادامه فعالیت شرکت‌های اروپایی در ایران مشکلی ندارد. از این رو دلیلی برای نگرانی هم‌پیمانان اروپایی امریکا در زمینه فعالیت اقتصادی در ایران وجود ندارد. حال باید دید که در ادامه، تحریم‌های احتمالی کنگره تا چه اندازه با صحبت‌های وزیر امور خارجه امریکا قابل جمع خواهد بود.
توتال، جاه‌طلب و دست به عصا
درحالی که نخستین قرارداد امضا شده توتال با ایرانی‌ها اکنون در معرض ریسک تحریم‌های کنگره قرار گرفته است اما به نظر نمی‌رسد که این شرکت عقب‌نشینی از دیگر پیشنهادهای خود برای حضور در بخش‌های مختلف صنعت نفت و پتروشیمی ایران کرده باشد. به گفته مدیر بخش خاورمیانه توتال، این شرکت کماکان مذاکرات درباره فعالیت‌های دیگر ازجمله احداث پتروشیمی، مناقصه میدان نفتی آزادگان، لایه نفتی پارس جنوبی و خرید نفت خام کماکان ادامه دارد. به گزارش«تعادل» به نقل از ایرنا، استفان میشل با بیان اینکه اجرای پروژه فاز 11 راه را برای انجام فعالیت‌های دیگر در ایران هموار می‌کند، گفت:«علاقه‌مندیم که در بخش پتروشیمی ایران نیز فعالیت کنیم و اکنون گفت‌وگو در این زمینه با مقام‌های ذی‌ربط ایران در جریان و البته زمانبر است اما برای دو طرف ارزش دارد تا به نتیجه برسد.
