سیر تحول خطوط اتوبوسرانی در دنیا

خطوط اتوبوسرانی در طول سال‌ها دستخوش تغییرات فراوانی شده تا همگام با توسعه شهری، ازدیاد جمعیت و پیشرفت تکنولوژی بتواند مقداری از ترافیک شهرهای بزرگ و در حال توسعه را بکاهد. یکی از اساسی‌ترین تغییرات آن در طول سال‌های اخیر خطوط اتوبوس‌های تندرو یا همان BRT است که در کنار مترو سهم بسزایی در کاهش ترافیک در سطح جهان داشته است.

این سیستم حمل‌ونقل خیابانی مجهز به فناوری‌های نوین ITS است که دقت و سرعت سیستم حمل‌ونقل ریلی و نیز انعطاف‌پذیری حمل‌ونقل با اتوبوس را همزمان داراست. اتوبوس‌هایی که خطوط ریزدانه ناوگان اتوبوسرانی را از بین برده و با ایجاد خطوط کلی و بزرگ امکان همپوشانی مسیر‌ها را فراهم و سفرهای درون شهری را برای شهروندان آسان‌تر کرده است.

استفاده از سیستم BRT که از ابتدای دهه 90 آغاز شد هم‌اکنون در بیش از 100 شهر دنیا مورد بهره‌برداری قرار گرفته یا در حال احداث است. بر اساس این گزارش، در اروپا 7 شهر انگلستان نظیر ادینبورگ، کمبریج، لیدز، رانکورن، کاونتری، گلاسکو، بردفورد دارای خطوط BRT هستند، ضمن آنکه شهرهای آمستردام، ایندهون، اتریچ، آلمر، اسچیفول در هلند و رون، نانسی، نانتس در فرانسه و همچنین شهر دوبلین ایرلند از این سیستم بهره‌مند هستند.

در قاره آسیا نیز چین با به‌کارگیری BRT در بیش از 18 شهر خود نظیر پکن، رکورد‌دار است ضمن آنکه کره، هند، اندونزی، ویتنام و سریلانکا هم در پایتخت‌ها و برخی شهرهای بزرگ خود از BRT استفاده می‌کنند.

در امریکای شمالی ایالات متحده امریکا در 24 شهر از BRT استفاده کرده است، ضمن آنکه شهرهای دیگری هم در این کشور درصدد استفاده از این سیستم هستند. علاوه براین کانادا نیز با استفاده از BRT در شهرهای کلگری، اوتاوا، ونکوور، ادمونتو و مونترال توجه ویژه‌یی را به این سیستم حمل‌ونقل عمومی مبذول داشته است.

همچنین در قاره امریکای جنوبی برزیل در شهرهای سن‌پائولو و کلمبیا در بوگاتا، مکزیک در لون، ونزوئلا در بارکویسیمتو و مریدا BRT را به عنوان یکی از سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی خود مورد بهره‌برداری قرار داده‌اند.

 BRT مخفف bus rapid Transit است، یعنی اتوبوس پرسرعت حمل‌ونقل که به عنوان پدیده‌یی نو ظهور در سیستم حمل‌ونقل عمومی شهرهای بزرگ ایران که حدود یک دهه است در کلانشهرهای کشور از جمله تهران و اصفهان برای شتاب در عبور و مرور و کاهش زمان سفر طراحی و در حال توسعه در مسیرهای پر تردد رفت و آمد می‌کنند

 اهرمی موثر در کاهش ترافیک

اکنون روزانه بیش از ۲۵میلیون مسافر در ۳۸ کشور جهان توسط اتوبوس‌های بی. آرتی جابه‌جا می‌شوند. از سال ۱۹۱۰ که خطوط اتوبوسرانی در مقیاسی بزرگ وارد سیستم حمل‌ونقل درون شهری شد تا به امروز به دلیل انعطاف‌پذیری در مسیریابی، سازگاری با توسعه جاده‌های درون شهری و هزینه نصب پایین‌تر آن در مقایسه با ریل‌های راه آهن کماکان بهترین وسیله حمل‌ونقل عمومی در دنیا محسوب می‌شود.

البته نباید فراموش کرد که این سیستم با تسهیل گسترش سیستم اتوبوس شهری به ویژه در کشورهای کمتر توسعه یافته با منابع محدود مواجه خواهد بود. براساس آخرین اطلاعات به دست آمده از پایگاه داده‌های بی.آر.تی ۲۷۷خط مختص اتوبوس‌های تندرو در ۱۵۶ شهر از ۳۸ کشور دنیا فعال است که روزانه بیش از ۲۵ میلیون مسافر را در فواصل ایستگاه‌های معین جابه‌جا می‌کند.

خطوط اتوبوس‌های تندرو با سرعت، بازدهی بالا و کیفیت بهتر در محدوده زمانی مشخص، افزایش رضایت مسافران را در پی خواهد داشت.

امروزه سفر با این اتوبوس‌های تندرو ۲۵ درصد کل سفرهای سالانه در برزیل و ۸۵ درصد کل سفر با وسایل حمل‌ونقل عمومی را شامل می‌شوند و حتی در امریکا ۵۰ درصد سفرها با وسایل حمل‌ونقل عمومی را نیز شامل می‌شوند.