نقاط آسیب حمل و نقل

- کل بار جابه‌جا شده در کشور در سال 1394 معادل 6/543 میلیون تن بوده که 5/93درصد آن از طریق جاده‌ها و 5/6درصد آن از طریق راه‌آهن حمل شده‌اند.

- کالاهای حمل شده در حمل‌ونقل عمومی جاده‌یی کشور در سال 1394 معادل 508 میلیون تن بوده که 360میلیون تن با 9/70درصد آن حمل با بارنامه بوده است. به‌طوری که ملاحظه می‌شود نزدیک به 30درصد از کالاهای قابل جابه‌جایی در حمل‌ونقل عمومی جاده‌یی کشور بدون بارنامه و توسط بنگاه‌های باربری، خارج از پایانه‌های کالای سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌یی کشور، جابه‌جا می‌شوند.

- در سال 1394 سهم بخش خصوصی در جابه‌جایی کالا در جاده‌های کشور معادل 92درصد و سهم بخش تعاونی معادل 8درصد بوده و بخش دولتی سهم ناچیزی در این جابه‌جایی در این سال داشته است.

- متوسط مسافت طی شده در هر سفر در انواع کامیون‌ها در سال 1394 معادل 499 کیلومتر بوده که این متوسط مسافت در سفرهای استانی معادل 141کیلومتر و در سفرهای برون‌استانی معادل 643کیلومتر بوده است. ورود حمل‌ونقل جاده‌یی به بازار حمل با متوسط بیش از 600 کیلومتر حکایت از آن دارد که عدم حضور تاثیرگذار حمل‌ونقل ریلی در جابه‌جایی کالا در مسافت‌های بالا، میدان را برای حمل‌ونقل عمومی جاده‌ای، خالی گذاشته است.

- جابه‌جایی 508 میلیون تن کالا در حمل‌ونقل عمومی جاده‌یی در سال 1394 توسط 353 هزار و 417دستگاه انواع کامیون‌ها انجام شده که 9/60درصد آن بارگیرهای غیرثابت بوده است.

- با سهمی که تعداد بارگیرهای ثابت از کل ناوگان عمومی باری جاده‌یی کشور داشته‌اند ملاحظه می‌شود که این ناوگان بیشتر برای حمل در مسافت‌های کوتاه و متوسط تدارک گردیده تا حمل کالا در مسافت‌های بلند.

- متوسط طول عمر ناوگان عمومی باری جاده‌یی کشور در سال 1394 معادل 1/16 سال بوده که این امر با توجه به اینکه همین متوسط طول عمر در کشورهای اروپایی تا 5 سال است از طول عمر بالا و فرسودگی ناوگان عمومی حمل‌ونقل جاده‌یی در این سال حکایت دارد.

- نباید فراموش کرد که بالا بودن متوسط طول عمر، مصرف بیشتر سوخت، خطر تصادف در جاده‌ها و ایمن نبودن حمل‌ونقل جاده‌یی را به‌دنبال دارد.

- نگاهی به وضعیت مالکیت در ناوگان عمومی باری حمل‌ونقل جاده‌یی حکایت از آن دارد که در سال 1394 معادل 2/82درصد کامیون‌ها، ملکی راننده (خودمالکی) بوده تنها 2/4درصد آن ملکی شرکت یا موسسه، باربری جاده‌یی و بقیه هم ملکی شراکتی یا ملکی شخص دیگر بوده است.

- وجود سهم بالای خودمالکی در ناوگان حمل‌ونقل عمومی جاده‌یی و سهم ناچیز شرکت‌ها و موسسات باربری از وجود مشکلات در ایجاد شرکت‌های مسوولیت‌پذیر و شناسنامه‌دار در حمل‌ونقل عمومی جاده‌یی کشور حکایت دارد.

- تعداد سفر انواع کامیون‌های حامل کالا در کشور، در مجموع، 25 میلیون و 784 هزار سفر بوده که 28درصد آن مربوط به سفرهای درون‌استانی و 72درصد آن مربوط به سفرهای برون‌استانی بوده است.

- باتوجه به اینکه سفرهای انجام شده در سال 1394 توسط 353 هزار و 417 دستگاه انواع کامیون‌های موجود انجام شده است متوسط سفر هریک از انواع کامیون‌های در حال بهره‌برداری در این سال به

 73 سفر در سال می‌رسد. در سال 1393 هم متوسط تعداد این سفرها معادل 65 سفر در سال برای انواع کامیون‌های در دست بهره‌برداری در این سال بوده است. به‌طوری که ملاحظه می‌شود در طول 365 روز از سال به‌طور متوسط تنها 73 سفر توسط انواع کامیون صورت گرفته که با عملکرد مورد انتظار کامیون که می‌تواند بیش از 200 سفر در سال باشد بسیار فاصله دارد.

- متوسط 73 سفر در طول سال، از خواب بیش از حد انتظار کامیون در طول سال و پایین بودن کارآیی آن حکایت دارد.

- از عوامل موثر در خواب بیش از اندازه کامیون در طول سال می‌توان به بالا بودن سهم خودمالکی در ناوگان و طول عمر بالا و فرسودگی کامیون‌های در دست بهره‌برداری اشاره کرد که خروج از این وضعیت تامین بستر ایجاد شرکت‌های شناسنامه‌دار و نوسازی ناوگان و روزآمد کردن آن را طلب می‌کند.