مصرف‌گرایی بخش عمده هزینه خانوار ایرانی
بررسی ارزان‌ترین و گران‌ترین شهرهای ایران تاحدودی می‌تواند در تسهیل روند معیشت ساکنان شهرها و تعیین‌کننده دخل و خرج آنها موثر باشد.
بدون تردید، بخش قابل‌توجهی از هزینه‌های زندگی معطوف به مخارج روزمره‌یی می‌شود که مشمول طیف متعددی از اقلام و خدمات می‌شود.
اجاره‌بهای مسکن، ارزاق و... مخارج زندگی را شکل می‌دهند و براساس آن، خانوارها متناسب با درآمد خود به تامین معیشت و گذران امور روزمره زندگی خویش مبادرت می‌ورزند.
در این میان، هزینه زندگی در شهرهای مختلف متفاوت است و حتی در برخی کلان‌شهرها همچون تهران، فاصله معناداری میان هزینه زندگی در نقاط شمالی شهر و جنوبی پایتخت مشاهده و احساس می‌شود.
برخی از کارشناسان و صاحب‌نظران اقتصادی معتقدند؛ بخش قابل‌توجهی از هزینه‌ها، مشمول مصرف گرایی می‌شود که در بسیاری از موارد، الزامی برای آن وجود ندارد اما در تب و تاب خرید و مصرف و تبلیغات رنگارنگ، جامعه هدف و جمعیت کثیری را اسیر خود می‌کند.
محمدحسین محمدی کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران اظهار کرد: متاسفانه در سالیان اخیر، تب مصرف‌گرایی و فرهنگ مخرب خرید اقلام و محصولات غیرضروری آنچنان در جامعه نفوذ پیدا کرده که گاهی شاهد هستیم بسیاری از هزینه‌ها صرف خرید اقلام آنچنانی می‌شود و گاه میزان هزینه‌یی که مصروف این اقلام می‌شود، به‌مراتب بالاتر از هزینه‌ها و اقلام روزمره و مورد نیاز یک خانواده است. وی افزود: برند بازی یا خرید محصولات برند یکی از مصادیق مصرف گرایی است که گاهی در مواردی کالاها و اقلامی که تحت عنوان برند عرضه می‌شوند در پوشش عناوین آنچنانی از تولیدات کشور چین است و مشتریان را مجذوب خود می‌سازد و هزینه‌های زیادی را به خود اختصاص می‌دهد.
محمدی عنوان کرد: البته این موضوع به معنای عدم وجود ناتوانی اقتصادی و کاهش قدرت خرید برخی از اقشار مردم برای تهیه اصلی‌ترین و ضروری‌ترین نیازهای روزمره خود نبوده و نیست.
کارشناس مسائل اقتصادی گفت: بیکاری، رکود و تورم از پدیده‌هایی است که به‌شدت توان اقتصادی جامعه را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و همین امر، باعث می‌شود به‌تدریج برخی طیف‌های اجتماعی به مهاجرت در مناطق حاشیه‌یی و شکل‌گیری سکونتگاه‌های غیررسمی مبادرت ورزند.
وی افزود: در کلیت امر، هزینه زندگی در مناطق حاشیه نشین در مقایسه با محدوده‌های مرکزی پایین‌تر است، زیرا میزان امکانات موجود و ضریب سرانه‌های مورد نیاز برای یک سکونت گاه به نحو مطلوب و شایسته و استانداردی تامین نشده و همین امر باعث کاهش هزینه‌های روزمره زندگی به‌خصوص در عرصه مسکن و اجاره‌بهای آن به عنوان اصلی‌ترین و هزینه برترین قسمت مخارج یک خانواده می‌شود.
محمود خاقانی سده، کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران، با اشاره به تفاوت 15میلیون تومانی هزینه کرد و مخارج زندگی میان ارزان‌ترین و گران‌ترین شهرهای ایران، اظهار کرد: براساس گزارش‌های منتشر شده این میزان از اختلاف در هزینه کرد زندگی موید عمق فاصله در مخارج روزمره زندگی در یک شهر به اصطلاح گران‌قیمت و ارزان‌قیمت است که البته این رقم و عدد به‌صورت میانگین برآورد شده و می‌تواند بنابر سبک و شرایط زندگی، این رقم با شدت و ضعف‌هایی همراه شود.
وی افزود: بر این اساس از حیث مخارج ارزاق، یکی از گران‌ترین شهرهای ایران، تهران و ارزان‌ترین آن معطوف به شهر قم می‌شود.
این کارشناس مسائل اقتصادی بیان کرد: در بخش مسکن نیز، تهران سردمدار گرانی و هزینه‌های بالا است.
خاقانی سده گفت: شهر مشهد نیز از حیث نرخ و قیمت ارزاق در زمره مناطق و حوزه‌های ارزان‌قیمت ایران به‌شمار می‌رود که به اعتقاد بنده این موضوع معلول شرایط حاکم بر این شهر از منظر معنوی و مذهبی و شرایط توریستی و گردشگری آن است. در چنین فضایی، رقابت میان فعالان مشاغل آزاد و کسب و کار بسیار تنگاتنگ و جدی خواهد بود و مجموعه این عوامل در کاهش حداکثری قیمت‌ها در ارتباط با هزینه مواد خوراکی و غذایی، تاثیرگذار است.
وی افزود: چهارمحال‌وبختیاری نیز در زمره شهرهایی است که پایین‌ترین میزان هزینه مسکن را به خود اختصاص داده اما از منظر خرید مواد غذایی، هزینه‌ها در این شهر از پایتخت کم ندارد.
کارشناس مسائل اقتصادی گفت: شهر سمنان نیز از حیث نرخ مسکن، از شرایط مطلوبی برخوردار است اما از زاویه تامین و خرید ارزاق و مواد غذایی، ساکنان سمنان در شرایط بسیار سخت و دشواری به‌سر می‌برند و گاهی در برخی اقلام، هزینه کرد خرید اقلامی مانند مواد غذایی از مناطق مرفه‌نشین پایتخت نیز بالاتر است.
خاقانی سده ادامه داد: در کیش نیز هزینه زندگی بسیار بالاست و در صورت عدم برخورداری از درآمد کافی، مدیریت هزینه‌ها، مخارج و دخل و خرج در این حوزه جغرافیایی بسیار سخت و دشوار خواهد بود.
وی افزود: حمل و نقل، میوه، تره‌بار از بخش‌هایی به‌شمار می‌رود که بخش قابل‌توجهی از هزینه‌ها را مصروف خود می‌کند و در نتیجه هزینه بالای زندگی در چنین شهری، با آن ویژگی‌های خاص به خود، چندان غیر منتظره نیز به نظر نمی‌رسد.
کارشناس مسائل اقتصادی در خاتمه یادآور شد: موضوع اختلاف هزینه زندگی در شهرهای ایران، تنها به کشور ما خلاصه نمی‌شود و در بسیاری از دیگر کشورهای جهان نیز شاهد چنین تفاوت‌هایی هستیم و به‌طور قطع با بررسی دقیق شرایط زندگی و میزان درآمد، باید نسبت به سکونت در شهرها مبادرت ورزید، البته برخی از محدودیت‌ها و ملاحظات خانوادگی و همچنین شرایط شغلی باعث می‌شود، خانوارها به ناچار اقدام به سکونت در شهری کنند که گاهی برخلاف میل باطنی آنهاست.
