پایش طرح تفصیلی تهران پس از 5 سال

گروه راه و شهرسازی   آزاده کاری

طرح تفصیلی شهر تهران 5 سال بعد از ابلاغ طرح جامع در سال 91 ابلاغ شد. با وجود اینکه انتظار می‌رفت بعد از ابلاغ طرح تفصیلی عملکرد شهرداری در حوزه‌های مختلف حساب شده و از روی برنامه باشد، اما در عمل این اتفاق نیفتاد و به گفته علی اعطا سخنگوی شورای شهر از سال 91 تاکنون بخش قابل‌توجهی از اقدام‌های شهرداری مغایر با طرح تفصیلی بوده است، به همین دلیل اعضای شورا در جلسه روز گذشته، طرح «الزام شهرداری به ارائه گزارش میزان تحقق طرح تفصیلی شهر تهران» را تصویب کردند.

در سال 91 طرح تفصیلی تدوین شد تا شهر تهران مبتنی بر بخشنامه‌ها و سلایق اشخاص اداره نشود. بارگذاری در شهر تهران مبتنی بر اصول و قواعد شهرسازی و معماری انجام پذیرد، نه مبتنی بر سلایق مدیران. فرآیند صدور پروانه‌ها و مجوزهای درخواستی شفاف شود و قابلیت نظارت توسط دستگاه نظارتی و مردم را داشته باشد. واسطه‌ها از فرآیند تصمیم‌گیری در حوزه شهرسازی و معماری حذف شوند و فضای رانت و فساد در حوزه شهرسازی و معماری از بین برود. قرار بود نهاد دیده‌بان طرح تفصیلی (نهاد واسط بین وزارت راه و شهرسازی و شهرداری) عهده‌دار وظیفه نظارت بر اجرای اهداف طرح و تحقق موارد مربوط به حقوق عمومی و خدمات باشد که با انحلال این نهاد دیده‌بان، ‌شهرداری خود عهده‌دار رصد عملکرد خود شد و نتیجه‌یی متفاوت را رقم زد به‌گونه‌یی که شهروندان شاهد تصمیمات سلیقه‌یی شورای معماری مناطق در صدور پروانه‌های ساختمانی بودند.

به گزارش «تعادل»، طرح تفصیلی براساس معیارها و ضوابط کلی طرح جامع شهر شکل گرفته و در آن نحوه استفاده از زمین‌های شهری در سطح محلات مختلف شهر و موقعیت و مساحت دقیق برای هر یک از آنها و وضع دقیق و تفصیلی شبکه عبور و مرور، میزان تراکم جمعیت و تراکم ساختمانی در واحدهای شهری و بسیاری جزئیات دیگر مشخص شده است. باوجود این، به نظر می‌رسد افزایش تراکم‌های بدون ضابطه نسبت به طرح تفصیلی و تغییر کاربری باغات فضاهای سبز، کاربری‌های آموزشی در کنار عدم تحقق سایر سرانه‌های خدماتی طرح تفصیلی نشانگر عدم پایبندی کامل به این طرح است. بلندمرتبه‌سازی‌های بدون برنامه در سال‌های اخیر و حجم بالای پرونده‌های کمیسیون ماده 5 نیز نشان‌دهنده تغییرات در حال وقوع و تا حد زیادی مغایر با طرح تفصیلی شهر تهران است و به‌طور کلی می‌توان گفت، عدم پایش اجرای طرح یکی از مشکلات اجرایی طرح‌های توسعه‌یی است.

 شیرازه امور در برخی مناطق فرو پاشیده

به گزارش «تعادل»، علی اعطا سخنگوی شورای شهر دیروز درخصوص جزئیات طرح الزام شهرداری به ارائه گزارش میزان تحقق طرح تفصیلی شهر تهران توضیحاتی ارائه کرد و گفت: از سال ۹۱ بخشی از اقدامات شهرداری تهران در مغایرت با طرح تفصیلی انجام شده، به شکلی که در برخی مناطق به نظر می‌رسد شیرازه امور در مواردی مثل تراکم و جمعیت‌پذیری از هم پاشیده است.

به گفته وی، برای هر اظهارنظری نیاز به تصویر روشنی از وضعیت مناطق ۲۲گانه تهران در مقایسه طرح مصوب داریم. البته در این زمینه مطالعات متعددی انجام شده است. اما نتایجی که براساس این مطالعات به دست آمده متفاوت است و همچنین مواردی وجود دارد که چندان مورد تایید شهرداری هم نبوده است. بنابراین طرحی را ارائه کردیم که براساس آن شهرداری تهران موظف است طی ۳ماه نسبت به بررسی موارد مشخص به تفکیک مناطق ۲۲گانه از ابتدای سال ۹۱ تا 6 ماهه اول سال جاری اقدام کرده و نتایج را به شورای شهر ارائه کند.

میزان انطباق پروانه‌های صادره با طرح تفصیلی یکی از مفاد این طرح است. اعطا در این باره توضیحات بیشتری ارائه کرد و گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد بخش قابل‌توجهی از پروانه‌های صادر شده با طرح تفصیلی مغایر بوده است. البته امکان دارد این مغایرت با یک ساز و کار قانونی صورت گرفته باشد و بخشی نیز با آرای دیوان عدالت اداری یا کمیسیون ماده 5 باشد. اما بخشی از این مغایرت‌ها از طریق شورای معماری مناطق یا بدون طی فرآیند صورت گرفته که براساس این طرح به‌دنبال بررسی آنها هستیم.

بررسی میزان انطباق پایان کارها با مفاد پروانه‌های ساختمانی صادره از حیث تطبیق کاربری، تراکم و میزان سطح اشتغال از دیگر موارد عنوان شده در طرح عنوان شد. به گفته اعطا، مواردی وجود دارد که پروانه اجازه‌یی را به مالک ساختمان می‌دهد، اما در فرآیند ساخت و ساز، اتفاقات دیگری می‌افتد که این موارد را می‌توانیم احصا کنیم.  همچنین ارائه گزارشی از میزان تحقق سرانه خدمات هفت‌گانه، گزارش از میزان تحقق طرح‌های موضوعی و موضعی پیش‌بینی شده در طرح تفصیلی و همچنین موضوع انطباق ظرفیت جمعیت‌پذیری شکل گرفته در وضع موجود با ظرفیت جمعیت‌پذیری طرح تفصیلی نیز از دیگر بندهای این طرح به‌شمار می‌رود.

 تحقیق و تفحص هم شگفت‌انگیز نیست

این عضو کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر تهران تاکید کرد: تصور من این است که مسائل مربوط به طرح تفصیلی و جامع در شهرداری تهران به حدی پرابهام و تو در تو باشد که اگر شورای شهر طرح تحقیق و تفحص را هم در این زمینه پیشنهاد دهد، کار چندان غریبی انجام نداده است.

در بررسی این طرح، بهاره آورین عضو هیات‌رییسه شورا به‌عنوان تنها مخالف طرح مذکور عنوان کرد درخواست شورا از شهرداری برای ارائه گزارش در حوزه‌های مختلف نیازی به مصوبه ندارد. وی ادامه داد: ما در ابتدای کار هستیم و از نظر من مصوبات اینچنینی در شأن شورای شهر نیست. پیشنهاد می‌کنم حداقل یک‌بار از شهرداری درخواست گزارش کنید. گزارش‌ها را در قالب مصوبه مطرح نکنید چراکه سطح مصوبات شورا را پایین می‌آورد.  افشین حبیب‌زاده به‌عنوان موافق طرح نیز با بیان اینکه عدم پایبندی و مشکلات طرح تفصیلی بسیار زیاد بوده و موضوع از اهمیت فراوانی برخوردار است، گفت: بنابراین می‌توان درخواست گزارش را در قالب طرح ارائه داد.

 طرح تفصیلی نیازمند بازنگری

در ادامه مهدی حجت معاون شهرسازی و معماری شهرداری نیز در واکنش به صحبت‌های آروین با تاکید بر ضرورت تجدیدنظر در طرح تفصیلی و دقت به زندگی در محلات شهر تهران، اظهار کرد: موارد و تکالیفی که باید در حوزه شهرسازی و معماری ازسوی شهرداری انجام شود کاملا موردنظر ماست و دیدگاه‌های طرفین در موضوعات مختلف نیز کاملا منطبق با یکدیگر است. بعضی موارد همچون مسائل مربوط به حریم شهر ازجمله تکالیف جاری شهرداری تهران به‌شمار می‌رود و گریزی از اجرای آنها نخواهد بود اما جز موارد جاری، ضروری است روی چند موضوع به‌صورت دقیق متمرکز شویم و آن موارد را در شهر دنبال کنیم.

حجت با اشاره به مساله تحقق‌پذیری طرح تفصیلی گفت: ضروری است مقیاس تحقق‌پذیری طرح تفصیلی روشن شود به عنوان نمونه اگر یک نفر یک پارکینگ اضافه در منزل مسکونی خود درست کرد، آیا باید آن را نیز عدم تحقق طرح تفصیلی بدانیم؟  علی اعطا نیز درباره بی‌اهمیت بودن این گزارش تصریح کرد: تلقی ما در کمیسیون این بود که اگر این طرح در قالب مصوبه باشد، اهمیت زیادی می‌یابد. از سوی دیگر این فقط یک گزارشگری صرف نیست بلکه یک کار تحلیلی است.

به گزارش«تعادل» کلیات طرح الزام شهرداری تهران به ارائه گزارش میزان تحقق طرح تفصیلی و لایحه ایجاد سازوکار نظارت و پایش هوشمند طرح تفصیلی شهر تهران به تصویب رسید و مقرر شد در جلسه آینده جزئیات آن بررسی شود.

 تکالیف محقق نشده طرح تفصیلی

به گزارش«تعادل» در ابتدای جلسه علنی شورای شهر تهران محمد سالاری، رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر درخصوص طرح تفصیلی توضیحاتی ارائه داد و تکالیف محقق نشده طرح تفصیلی را اینگونه برشمرد: تهیه و تنظیم طرح، لایحه و سایر برنامه‌های مقاوم‌سازی بافت‌های ناپایدار شهری و تصویب آن در مراجع ذی‌ربط با همکاری سایر دستگاه‌ها؛ فراهم‌سازی موجبات اجرای طرح‌های موضعی پیوست چهارم طرح جامع برای تحقق‌پذیری تامین خدمات شهری و ساماندهی آن در زیرپهنه‌های مربوطه؛ تدوین ضوابط و مقررات منطقه‌یی پیاده‌راه‌ها و مسیرهای دوچرخه باتوجه به ویژگی‌ها و تمایزات منطقه‌یی؛ شناسایی و اعلام محورهایی از شهر که احداث بنا در آنها بر مبنای ضوابط تراکم و طبقات ساخته شده بیش از 60 درصد قطعات طرفین گذرهاست. به گفته سالاری از دیگر تکالیف محقق نشده، می‌توان تعیین عملکردهای مجاز به استقرار در کلیه زیرپهنه‌های کار و فعالیت شامل کلیه واحدهای تجاری، فروشگاه‌های بزرگ، پاساژها، دفاتر تجاری، شعب بانک‌ها و بنگاه‌ها را عنوان کرد. این همان موضوعی است که مال‌ها و مگامال‌ها را برای شهر تبدیل به تهدید کرده است.

 پیامدهای منفی ابلاغ طرح با 5 سال تاخیر

رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران با اشاره به برخی از عوامل عدم تحقق‌پذیری طرح تفصیلی اظهار کرد: یکی از این عوامل، تاخیر در ابلاغ طرح تفصیلی نسبت به طرح جامع است که این طرح در سال 86 تصویب شد اما در سال 91 با 5 سال فاصله ابلاغ می‌شود و اساسا در این فاصله بسیاری از الزامات طرح از بین رفت. عامل بعدی مغایرت‌های طرح تفصیلی با طرح جامع است. وقتی طرح تفصیلی ابلاغ شد، بخشنامه‌های متعددی به تعداد 1100 در سطح شهرداری تهران ابلاغ شد درحالی که قرار بود، طرح تفصیلی ابلاغ شود تا بخشنامه‌ها جمع‌آوری شود اما این اتفاق نیفتاد تا در دوره گذشته توانستیم آنها را باطل کنیم بنابراین از دیگر دلایل عدم تحقق طرح تفصیلی صدور بخشنامه‌های نظارتی- ستادی حمایتی مغایر با ضوابط طرح تفصیلی شهر تهران بود.

وی ادامه داد: تاثیر تخلفات ساختمانی و آرا کمیسیون‌های ماده 100 بر تحقق طرح تفصیلی، شوراهای معماری و توافقات مناطق 22گانه، مصوبات کمیسیون ماده 5 و مفاد طرح تفصیلی، طرح تفصیلی منطقه 22، بافت ناپایدار و جمعیت‌پذیری از دیگر عوامل عدم تحقق طرح تفصیلی بوده‌اند.

 رکورد پروانه‌های ساخت یک سال قبل از ابلاغ

سالاری درخصوص تاثیر تاخیر در ابلاغ و اجرای طرح تفصیلی در ساخت و ساز‌های شهر گفت: قبل از ابلاغ طرح، شهرداری اعلام کرد که این طرح قرار است ابلاغ شود و مردم متوجه شدند که اگر طرح تفصیلی بیاید از تعداد طبقاتی که باید بسازند، کاسته می‌شود. بنابراین سرمایه‌های خود را جمع کردند و اقدام به دریافت پروانه قبل از ابلاغ طرح کردند و همین موضوع موجب شد، صدور پروانه ساختمانی در شهر تهران در سال قبل از ابلاغ طرح تفصیلی با 33هزار پروانه صادره رکورد بزند.

 تخلفات بیشتر در کاربری‌های غیر مسکونی

رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران درخصوص تاثیر تخلفات ساختمانی و آرای کمیسیون‌های ماده 100 در عدم تحقق طرح تفصیلی اظهار کرد: حجم قابل توجه پرونده‌های ارسالی به کمیسیون‌های ماده 100 و عملکرد ماده 100 در سال 94 نشان می‌دهد، ماهانه هزار پرونده ماده 100 در شهر تهران تشکیل می‌شود. بر این اساس میزان تحقق آرای صادره از تخریب و اعاده کمتر از یک درصد بوده است. روندها نشان می‌دهد که میزان وقوع تخلفات در کاربری‌های غیرمسکونی نسبت به کاربری‌های مسکونی رشد قابل توجهی دارد.

وی همچنین با اشاره به اینکه بخش قابل توجهی از ناهنجاری‌های حوزه شهرسازی و معماری ناشی از عملکرد شوراهای معماری مناطق است، گفت: از ابتدای سال 93 تا 9ماهه سال 95 بیش از 38000پرونده در شورای معماری مناطق طرح و بررسی شده که به طور متوسط روزانه 38پرونده و ماهانه بیش از 1150شورا تشکیل شده که این نشان می‌دهد، تصمیمات به صورت سلیقه‌یی اعمال شده است.

سالاری با اشاره به مصوبه برج باغ‌ها گفت: ما و کمیسیون سلامت طی جلساتی که داشتیم، ابطال مصوبه برج باغ‌ها را در دستور کار دادیم و معاونت شهرسازی شهرداری تهران باید طرح جایگزین را جهت تصویب ارائه دهد.