گره‌گشایی از اشتغال با هدفمندی یارانه‌ها

دولت دوازدهم در ارائه نخستین برنامه مالی سالانه کشور با پیشنهاد هدفمندکردن یارانه‌های نقدی، رفع بیکاری را هدف گرفته که این به معنای تغییر شکل یارانه از پرداخت نقدی به سمت حمایت از طرح‌های اشتغالزاست.

در حال حاضر براساس آخرین آمارهای رسمی بیش از 95 درصد از جمعیت 80 میلیون کشورمان ماهانه یارانه نقدی 45 هزار 500 تومان را دریافت می‌کنند. در حالی که اساس پرداخت یارانه نقدی کمک به دهک‌های ضعیف کشور تعریف شده، دور از باور است که بیش از 70 میلیون دهک ضعیف با حداقل درآمد زندگی می‌کنند.

از سوی دیگر در شرایطی که منابع مالی محدود دولت باعث ابتر ماندن بسیاری از پروژه‌های عمرانی، آبادانی و پروژه‌هایی مانند بیمه، سلامت و بهداشت و درمان و آموزش شده، سالانه بالغ بر 48 هزار میلیارد تومان یارانه نقدی و غیر نقدی به جمعیت نزدیک به 80 میلیون نفر پرداخت می‌شود.

بنابراین پیشنهاد دولت در لایحه بودجه سال 1397 هدفمند شدن یارانه‌ها است به این معنا که هر چند رقم بودجه یارانه کاهش پیدا می‌کند اما در عین حال متعهد به پرداخت یارانه دهک‌های کم درآمد و نیازمند خواهد بود و سایر دهک‌ها از دریافت یارانه حذف می‌شوند و مابقی بودجه یارانه که معمولا از خزانه برداشت می‌شد، صرف اقداماتی می‌شود که در نهایت نفع آن به اقشار مختلف مردم به ویژه گروه کم‌درآمد می‌رسد.

ایرنا با بیان این مطلب در گزارش تحلیلی، پژوهشی افزود: ماموریت ویژه بودجه سال آینده باز کردن گره‌های اشتغال است بطوری که دکتر «حسن روحانی» رییس دولت دوازدهم پس از ارائه لایحه بودجه به نمایندگان مجلس در موعد مقرر اعلام کرد که مبنای بودجه سال آینده اشتغال فراگیر، رفع فقر و ایجاد عدالت است.

بنابراین دولت قصد دارد با هدفمند کردن یارانه‌ها، حمایت از دهک‌های ضعیف را از قالب یارانه‌های ماهانه به سمت حمایت از تولید و طرح‌های اشتغالزا تغییر دهد. از این رو دولت با سیاست هدفمند کردن یارانه‌ها در لایحه بودجه سال آینده، برای پرداخت یارانه نقدی بودجه 23 هزار میلیارد تومانی را پیشنهاد داده است.

به عبارت دیگر اگر سقف 45 هزار و 500 تومان برای یارانه نقدی ماهانه، تغییر نکند با این بودجه یارانه نقدی 41میلیون نفر تامین می‌شود. در تبصره 14 لایحه بودجه سال آینده آمده است که دولت قصد دارد مبلغ 37 هزار میلیارد تومان بر اساس قانون هدفمندی یارانه‌ها با انواع روش‌های نقدی و غیرنقدی بین خانوارهای هدف و کالاها توزیع کند که این رقم نسبت به رقم 48 هزار میلیارد تومانی امسال کاهش پیدا کرده است. از رقم 37 هزار میلیارد تومانی در بودجه سال آینده، 23 هزار میلیارد تومان به ‌صورت یارانه نقدی و غیرنقدی بین دهک‌های هدف توزیع می‌شود و 7 هزار میلیارد تومان در قالب سیاست کاهش فقر مطلق از طریق بهزیستی و کمیته امداد در اختیار اقشار ضعیف قرار می‌گیرد. از این رقم همچنین 3700 میلیارد تومان به عنوان یارانه بخش سلامت و 3300 میلیارد تومان به عنوان یارانه نان پیش‌بینی شده است.

در حالی که بسیاری از رسانه‌ها از حذف جمعیت 30 میلیونی از دریافت یارانه صحبت می‌کنند اما در واقع قرار است یارانه افرادی که برای گذران زندگی نیازی به مبلغ 45 هزار و 500 تومانی ندارند، در پروژه‌های با اولویت کشور مانند طرح‌های عمرانی، بهداشتی و آموزشی و از همه مهم‌تر پروژه‌های اشتغالزا هزینه شود که منافع آن به تمام اقشار کشور به ویژه دهک‌های کم درآمد که در اولویت بهره‌مندی از این طرح‌ها قرار دارند، بازمی‌گردد.

طبق گفته مسوولان حدود 3 میلیون بیکار وجود دارد که مهم‌ترین دلیل صف طولانی ورود به بازار کار برای این افراد، محدودیت‌های مالی دولت در حمایت از بنگاه‌های مولد و پروژه‌های عمرانی است. حال اینکه دولت می‌خواهد به پرداخت یارانه افرادی که در رفاه نسبی زندگی می‌کنند پایان دهد و مشکل بیکاری به ویژه اشتغال جوانان را از محل صرفه جویی در یارانه حل کند که قطعا عواید آن بیشتر از مبلغ 45 هزار و 500 تومان به مردم برگشت داده خواهد شد. طبق گفته «عادل آذر» رییس دیوان محاسبات کشور، سال آینده حدود 34میلیون و 500هزار نفر از جمعیت یارانه بگیر کشور کم می‌شود و پیش‌بینی می‌شود با انجام این مهم، حدود 18 هزار و 800میلیارد تومان منابع مالی حاصل شود که تماما صرف اشتغال جوانان می‌شود.

تاکنون در چند دوره چیزی حدود 4 میلیون نفر از لیست دریافت یارانه نقدی خط خورده‌اند این‌بار هم دولت قصد جدی در اجرای هدفمندی یارانه‌ها دارد اما برخلاف هیاهویی که برخی از رسانه‌ها درباره حذف عده‌یی از یارانه ایجاد کردند اما در پیشنهاد دولت قرار است تنها شکل پرداخت یارانه به بخشی از دهک‌ها تغییر کند و در این فرآیند قرار نیست یارانه دهک‌های ضعیف و نیازمند حذف شود. بطور قطع طبق گفته رییس دیوان محاسبات کشور، یارانه مدیرانی که حقوق 18 میلیون تومانی دریافت می‌کنند قطع خواهد شد اما تمام افرادی که تحت پوشش نهادهای حمایتی هستند، یارانه دریافت خواهند کرد.

اما دولت با چه ساز و کاری می‌تواند این تفکیک و شناسایی را انجام دهد، سوالی که «محمدباقر نوبخت» سخنگوی دولت در توضیح آن گفته است که دو روش برای اعطای یارانه‌های نقدی به افراد نیازمند وجود دارد. بر مبنای روش نخست، قطع یارانه پردرآمدها است که این روش در سال‌های اخیر با توجه به اعتراضات صورت گرفته به وزارت کار و همچنین نیاز به افشای حساب بانکی افراد با کندی روبه‌رو بوده و نهایتا 3 تا 4 میلیون نفر از دایره یارانه‌بگیران حذف شدند. روش دوم، شناسایی افراد نیازمند است و اینکه یارانه به اشخاصی که تحت پوشش نهادهای حمایتی هستند، تعلق گیرد که در حال حاضر این کار توسط نهادهای ذی‌صلاح صورت گرفته است. البته بخشی از مردم، تحت پوشش این نهادها نبوده، ولی مشمول دریافت یارانه‌ها هستند که پس از بررسی، یارانه‌ آنها برقرار می‌شود.

یکی دیگر از مهم‌ترین اقدامات دولت در هدفمند شدن یارانه تغییر ساختار آن است به این معنا که قرار است، سال آینده سازمان هدفمندی یارانه‌ها منحل و وظایف آن از طریق صندوق رفاه اجتماعی یکی از زیرمجموعه‌های وزارت کار، رفاه و تامین اجتماعی، انجام شود. بنابراین در این اقدام دولت در راستای اجرای درست طرح هدفمند کردن یارانه‌ها در حالی که یارانه نقدی به دست دهک‌های ضعیف می‌رسد در عین حال با حذف یارانه اقشار متوسط به بالا قرار است، گره مهم‌ترین مشکل تمام خانوار یعنی اشتغال باز شود.