چاره‌اندیشی شهرداران برای 4 معضل کلان‌شهرها
گروه راه و شهرسازی
آلودگی هوا، ناهنجاری‌های اجتماعی، زلزله و درآمدهای ناپایدار از مشکلات مشترک کلان‌شهرهای کشور به شمار می‌روند که در نشست شهرداران کلان‌شهرهای کشور مورد بررسی قرار گرفت و پیشنهاد شد تا 4 کارگروه برای بررسی مشکلات کلان‌شهرها تشکیل شود. همچنین درخواست ملاقات با رییس‌جمهور برای حل مشکلات کلان‌شهرها از نتایج نشست شهرداران کلان‌شهرهای کشور بود که روز گذشته در ساختمان بهشت برگزار شد.
محمدعلی نجفی، شهردار تهران در تشریح جزئیات این جلسه گفت: در این نشست پیشنهاد شد، نامه‌یی برای رییس‌جمهور نوشته و تقاضای دیدار با وی را داشته باشیم تا موارد و مشکلات شهرداران کلان‌شهرها در آن جلسه بررسی شود. به گفته نجفی پیشنهاد تشکیل کارگروه خاصی درخصوص آلودگی هوا، پیشنهاد تشکیل کمیته مدیریت بحران و زلزله و لزوم تشکیل کارگروه آسیب‌ها و ناهنجاری‌های اجتماعی ازجمله موارد مطرح شده در این نشست بود.
از دیگر موارد مطرح شده در نشست روز گذشته تعیین مدلی برای انتخاب هیات‌مدیره بعدی بانک شهر بود که مقرر شد، کارگروهی تشکیل شود تا در جلسه فوق‌العاده مدل هیات‌مدیره تصویب شود.
نجفی با بیان اینکه بنا نداریم هیات‌مدیره را تغییر دهیم اما با اتمام عمر هیات‌مدیره یا افرادی از این میان یا افراد جدیدی انتخاب خواهند شد، افزود: هیات‌مدیره باید 7نفره باشد که حداقل 3 نفر کم دارند و باید اصلاح شود.
شهردار تهران با بیان اینکه نیاز به مدل جدیدی داریم، عنوان کرد: کلان‌شهرها سهم مختلفی در سهام بانک شهر دارند و برخی عنوان می‌کنند که باید به نسبت سهم تصمیم گرفته شود یا براساس مدل؛ البته بنا نیست اعضای هیات‌مدیره را تغییر دهیم. در مورد عملکرد بانک شهر رضایت نسبی وجود دارد چراکه برخی اقدامات را مثبت دانسته و برخی نیز معتقدند باید اقدامات تغییر و سیاست‌های جدیدی اتخاذ شود که این مساله گوشزد شد اما آنچه مهم است اینکه این بانک مورد حمایت تک تک ماست و در توسعه شهری نقش مهمی ایفا کرده و باید این ابزار مناسب برای توسعه شهرها حفظ شود.
وی با بیان اینکه همفکری و بحث تعامل با نمایندگان مجلس در مورد قانون بودجه 97 در دستور کار قرار داشت، گفت: در لایحه‌یی که دولت تقدیم مجلس کرده، نکات مثبتی برای مدیریت شهرها ذکر شده اما کافی نیست و نمی‌تواند به طور کامل رافع مشکلات شهرها در سال آتی باشد و برخی نکات هم منفی است که امیدواریم نمایندگان مجلس با توجه به مجموعه مسائل و مشکلات، تغییرات لازم را اعمال کنند.
انتقاد شهرداران به بودجه 97
موضوع سومی که در این جلسه مطرح شد، بحث طرح درآمدهای پایدار بود. نجفی در این باره توضیح داد: از دولت و مجلس می‌خواهیم که به فوریت این موضوع را در دستور بررسی قرار دهند. مدیریت شهری خاکریز اول است و هر تکامل و توسعه‌یی در مدیریت شهری می‌تواند کار دولت را آسان‌تر کند.
وی همچنین با بیان اینکه ما معتقدیم در لایحه بودجه 97 امکانات به نحو عادلانه توزیع نشده به خصوص در کلان‌شهرها گفت: امید است از سال 97 مبنایی گذاشته شود که منابع مالی به نحو عادلانه تصویب شود و متاسفانه شاهدیم برخی از تصمیمات نیز از سوی سازمان برنامه و بودجه عمل نمی‌شود. به عنوان مثال، رییس‌جمهور اعلام کرده بود که پرداخت یارانه بلیت مترو و اتوبوس به شهرداری پرداخت شود اما ماه دهم هستیم و تا حالا پرداخت نشده است و باید دولت و مجلس به صورت عادلانه و منصفانه سهم شهرها به خصوص کلان‌شهرها را که بار جمعیتی زیادی دارند مد نظر قرار دهد.
راهکارهایی برای معضلات شهری
محسن هاشمی، رییس شورای شهر تهران نیز در این نشست هم‌افزایی مدیریت شهری کلان‌شهرها و استفاده از ظرفیت دولت را راهکارهایی برای کاهش معضلات شهری و مشکلات مالی شهرداری‌ها دانست.
به گفته وی، تهدیدها و نگرانی عمومی شهروندان به ویژه در رابطه با زلزله، آلودگی هوا و سایر معضلات شهری و فصل بودجه و شکاف میان هزینه‌های مدیریت شهری و درآمد پایدار شهرداری‌ها وجود دارد.
وی ادامه داد: طبیعی است که اهمیت موضوع دوم برای شهرداری‌ها به مراتب از موضوع اول بیشتر است چراکه برطرف کردن دغدغه و نگرانی شهروندان در مورد ایمنی شهر و کاهش آلودگی هوا و توسعه حمل و نقل عمومی، هم نیاز به منابع مالی و اعتبارات خاص خود دارد و اگر مشکل شکاف میان درآمد پایدار مدیریت شهری و هزینه‌های اداره شهر برطرف نشود امکان تخصیص اعتبار جهت اقدامات زیربنایی و موثر وجود ندارد.
به گفته هاشمی، راهی که در پایتخت و بسیاری از کلان‌شهرها برای عبور از این چالش در گذشته استفاده می‌شده است، اتکا به درآمدهای ناپایدار مانند شهرفروشی و تراکم‌فروشی در نقاط منفی یا واگذاری املاک شهرداری مانند پارک‌ها برای جبران کسر بودجه است که گرچه این اقدامات آثار کوتاه‌مدت و محدودی در جبران کمبود نقدینگی شهرداری‌ها داشته‌اند اما آثار منفی و پیامدهای مخرب آن بر محیط زیست، ترافیک و الگوی زیست شهری قابل چشم‌پوشی نیست و یکی از دلایل افزایش مشارکت مردم در انتخابات اخیر شورای شهر و برگزیدن ترکیب متفاوتی از اعضای شوراهای کلان‌شهرها تغییر این رویه بوده است.
رییس شورای شهر تهران یادآور شد: مدیریت شهری اگر می‌خواهد در دوره آینده ملزم به استفاده از روش‌های گذشته در اتکا به درآمد ناپایدار نشود باید تغییرات بنیادینی در سبد درآمد- هزینه خود ایجاد و از ظرفیت‌های جدیدی استفاده کند.
هاشمی اظهار کرد: در شرکت مترو تهران درخصوص تولید واگن مترو، انتقال تکنولوژی و تجربیات مفیدی وجود دارد که با توجه به اعتبارات متمرکزی که از صندوق توسعه ملی می‌تواند در اختیار کلان‌شهرها قرار گیرد، امکان تسهیل در دسترسی کلان‌شهرها به تجهیزات و امکانات مورد نیاز از طریق هم‌افزایی امور در مدیریت یکپارچه کلان‌شهرها مقدور است.
رییس شورای شهر تهران اظهار کرد: موضوع تکنولوژی بازیافت زباله و اقتصادی کردن آن برای تبدیل شدن زباله از یک معضل و تهدید هزینه‌بر به یک فرصت درآمدزا نیز از همین گروه است که در صورت تقویت کمیسیون امور کلان‌شهرها در هیات دولت و همیاری و هم‌افزایی مدیریت شهری کلان‌شهرها در قالب کارگروه‌های کاری مشترک قابل دسترسی است.
لحاظ شهرداری‌ها در بودجه سنواتی
همچنین در این نشست تقی‌زاده، شهردار مشهد با بیان اینکه هیچ نهادی مانند شهرداری‌ها به خصوص کلان‌شهرها ظرفیت ایجاد شغل و کار را ندارند، گفت: درست است که شهرداری‌ها گرفتاری‌های خاص خود را دارند اما اگر دولت می‌خواهد چابک شود باید به شهرداری‌ها اعتماد کند و نباید تصمیم‌گیری شهرداری‌ها منوط به تصمیم دستگاه دیگر باشد.
وی با بیان اینکه شهرداری‌ها همراه دولت و در کنار آن هستند، گفت: از این رو درخواست می‌شود شهرداری‌ها را در بودجه سنواتی در نظر گرفته و اختیارات آنها را افزایش بدهند.
وی با بیان اینکه متاسفانه در 5 دوره تشکیل شوراها، اختیارات شوراها به جای افزایش کاهش یافته است، گفت: شوراها باید این اختیار را داشته باشند که عوارض را تعیین یا تغییر دهند و دولت اجازه دهد تا شهرداری‌ها با یک درآمد پایدار روی پای خود بایستند و شهرهای بزرگ را اداره کنند نه اینکه برای هر تصمیم از هر دستگاهی اجازه بگیرند.
تمرکززایی به جای تمرکززدایی
صفایی‌نژاد، شهردار قم نیز با بیان اینکه در این چند سال به جای تمرکززدایی، تمرکززایی شده است، گفت: وقت آن رسیده که تفکیک اختیارات دولت و مدیریت شهری صورت گیرد. شهر عنصر زنده است و نیاز به استقلال حقوقی، مالی و مدیریتی دارد. ما باید در سطح شهرهای خود بدانیم که هزینه و درآمد خود را در چارچوب جغرافیایی تدوین کنیم.
وی با بیان اینکه از سال 87 که قانون مالیات بر ارزش‌افزوده تصویب شده است، استقلال مالی شهرداری‌ها خدشه‌دار شده است، گفت: ما اطلاعاتی درخصوص میزان دریافت مالیات بر ارزش‌افزوده و... نداریم و این درحالی است که 34سال است که لایحه درآمد پایدار در کوچه پس‌کوچه‌های دولت و مجلس پیچ می‌خورد بنابراین باید در بحث درآمد پایدار مستقلا بحث شود و نه اینکه وقتی مالیات بر ارزش‌افزوده را به ما می‌دهند، فکر می‌کنند که به ما کمک می‌کنند و منت بگذارند.
تغییر کاربری باغ‌های شیراز
کندرپور، شهردار شیراز نیز با بیان اینکه روز به روز وظایف شهرداری‌ها افزایش می‌یابد اما درآمدها کمتر می‌شود، گفت: در مورد شیراز اتفاق نامبارکی رخ داده که حدود 3000هکتار از باغ‌های قصردشت به دلیل عدم درآمد پایدار تغییر کاربری داشته و اگر امروز در تهران فروش تراکم مشکل ایجاد کرده در شیراز شاهد تغییر کاربری هستیم به گونه‌یی که شیب تغییر کاربری در 3سال اخیر تند شده و اگر دولت و به خصوص رییس‌جمهور کمک نکند، مجبور هستیم برای به دست آوردن درآمد به سمت تغییر کاربری برویم و دیگر راهی نداریم.
چشم پوشی از ظرفیت شورای عالی استان‌ها
نوروزی، شهردار اصفهان نیز با بیان اینکه شورای عالی استان‌ها ظرفیت بزرگی است که متاسفانه نادیده گرفته شده است، گفت: می‌توانیم از طریق شورای عالی استان‌ها با ارائه طرح و لوایح مختلف مشکلات خود را حل کنیم وگرنه کسی به فکر اصلاح امور نیست.
باهر، شهردار تبریز هم با بیان اینکه قانون در برخی موارد ازجمله کسب مالیات از صنایع آلاینده دست شهرداری‌ها را باز گذاشته است، گفت: با این حال هماهنگی بین دستگاه‌ها وجود ندارد و عملا ضمانت اجرایی برای برخی قوانین وجود ندارد.
کتانباف، شهردار اهواز نیز با بیان اینکه شهر اهواز بزرگ‌ترین تولید‌کننده نفت کشور است اما به جز آلایندگی و مشکلات ناشی از صنعت نفت، این نفت هیچ آورده دیگری برایش نداشته است، گفت: قانون اعلام کرده که یک درصد از درآمد تولید به اهواز برسد اما در وزارت نفت این حق‌العملکاری به مناطق نفتخیز و نه صرفا شهر اهواز داده می‌شود.
وی با بیان اینکه سهم اهواز از آلایندگی تولید و انتقال نفت سالانه 700میلیارد تومان است که همیشه حدود 27 الی 28میلیارد تومان آن محقق می‌شود، گفت: ما فقط خواهان اجرای قانون هستیم چراکه برای حل مشکلاتمان همچون ریزگردها، حاشیه‌نشینی و... باید منابع لازم را در اختیار داشته باشیم.
نصیری، شهردار کرج نیز با بیان اینکه این همه مجتمع تجاری و خدماتی ساخته می‌شود اما شهرداری‌ها سهم ناچیزی از پرداخت عوارض دارند، گفت: سهم شهرداری‌ها نسبت به ارزش‌افزوده دایمی که برای مالکان با ساخت این مجتمع ایجاد می‌شود بسیار ناچیز است و به نظر می‌رسد باید شهرداری‌ها به جای عوارض، قدرالسهم داشته باشند تا پشتوانه عظیمی از درآمدهای پایدار داشته باشیم.
صفری، شهردار قزوین نیز با بیان اینکه اگر می‌خواهید مشکل شهرداری‌ها حل شود باید به بحث اعتبارات و مدیریت واحد شهری توجه ویژه‌یی شود، گفت: بهتر است در این دوره دولت وارد بحث مدیریت یکپارچه شهری شده و درخصوص درآمدهای پایدار نیز چاره‌اندیشی کنند.
