افت اشتغال صنعتی در جهان

تعادل  

طی سال‌های اخیر با اینکه شرایط اقتصادی جهان کمی بهبود یافته، اما نرخ بیکاری جوانان همچنان در سطح بالایی قرار دارد و هنوز پایین بودن کیفیت اشتغال به عنوان یک نگرانی محسوب می‌شود. بطوریکه مطابق پیش‌بینی‌ها، چشم‌انداز اقتصاد جهانی برای سال‌های 2017 و 2018 مثبت گزارش می‌شود و انتظار می‌رود در نتیجه افزایش سرمایه‌گذاری و تجارت که عمدتا توسط اقتصادهای توسعه‌یافته هدایت می‌شود، رشد اقتصادی جهان نیز به میزان قابل ملاحظه‌یی شتاب گیرد. اما با این وجود همواره رشد اقتصادی، بهبود و رشد اشتغال را به دنبال ندارد.

 از سوی دیگر، توزیع بخشی اشتغال و سهم‌های اشتغال بخش‌ها برای جوانان و بزرگسالان در برخی مناطق طی سال‌های 2015- 2005 براساس داده‌های گزارش سازمان بین‌المللی کار (ILO) نشان می‌دهد، بخش‌هایی چون «خدمات مالی، هتل‌ها و رستوران‌ها، حمل ونقل و انبارداری، اطلاعات و ارتباطات و خدمات» نیروی‌های کار جوان بیشتری را جذب کرده‌اند.

مطابق آمارها، سهم نیروی کار جوان در خدمات مالی در «آسیا و اقیانوسیه، اروپای شرقی، آسیای مرکزی و غربی و امریکای لاتین و دریای کاراییب» روبه افزایش بوده است. این در حالی است که این سهم در «شمال، غرب و جنوب اروپا و شمال امریکا» با کاهش مواجه بوده است. همچنین براساس آمارها، در مناطق در حال توسعه مثل «آفریقا، آسیا و اقیانوسیه و امریکای لاتین و دریای کاراییب» اشتغال در بخش کشاورزی هم برای نیروهای کار جوان و هم برای نیروی کار مسن‌تر در حال کاهش عنوان شده، اما در این منطقه سهم نیروی‌کار جوان از اشتغال بخش ساخت و ساز نسبت به نیروی کار بزرگسال با سرعت بیشتری رشد می‌کند.

 از سوی دیگر، آمارها گویای این است، اگرچه طی سال‌های اخیر در اکثر مناطق، اشتغال بخش صنعت با کاهش مواجه بوده، اما این بخش هنوز سهم بالایی از اشتغال را به خود اختصاص می‌دهد. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد، حدود 10 درصد از اشتغال آفریقا، 20 درصد از اشتغال در اروپای شرقی و غرب و مرکز آسیا و تقریبا 17 درصد از اشتغال منطقه آسیا و اقیانوسیه به بخش صنعت اختصاص داشته است. به خصوص در کشورهای آسیا و اقیانوسیه سهم اشتغال نیروی کار جوان در بخش تولید نسبت به نیروی کار با سن‌های بالاتر بیشتر افزایش یافته که این روند به دلیل روند موجود در کشور چین است.

 نرخ بیکاری به بیان آمار

براساس پیش‌بینی‌های اخیر سازمان بین‌المللی کار (ILO) وضعیت اشتغال جوانان افراد در سن 15 تا 24 سال در سال‌های 2017 و 2018نسبت به دو سال گذشته تضعیف خواهد شد و انتظار می‌رود نرخ بیکاری جوانان جهان از 13درصد در سال 2016 به 13.1درصد در سال‌های مذکور برسد. در بین گروه‌های منطقه‌یی، «کشورهای عربی» با نرخ بیکاری 30 درصدی جوانان، نامناسب‌ترین وضعیت اشتغال را برای جوانان داشته است. کمترین نرخ بیکاری جوانان در سال 2017 نیز مربوط به کشورهای آسیای شرقی با 10.4 درصد بوده است.

همچنین براساس آمارها، پیش‌بینی می‌شود نرخ بیکاری جوانان جهان در سال 2017 با افزایش جزیی همراه باشد و به 13.1 درصد برسد. با این حال، بیکاری 70.9 میلیون نفری مورد انتظار جوانان در سال 2017 همچنان از بیکاری 76. 7 میلیون نفری مشابه در اوج بحران سال 2009 بسیار پایین‌تر است. انتظار می‌رود، نرخ بیکاری جوانان در «امریکای لاتین و دریای کاراییب» همچنان به رشد خود ادامه دهد؛ این در حالی است که جوانان اروپایی بهبود بیشتری را در وضعیت بیکاری خود شاهد خواهند بود. در جنوب «صحرای آفریقا و جنوب و شرق آسیا» انتظار می‌رود نرخ بیکاری روند پایداری را طی کند. در سایر بخش‌های «آسیا، شمال امریکا و اقیانوسیه» نیز نرخ بیکاری افزایش خواهد یافت. در حالی که در «آفریقای شمالی و کشورهای عربی» این نرخ با کاهش همراه خواهد بود.

با وجود این بهبود اما کشورهای «عربی» در ادامه کشورهای «آفریقای شمالی»، همچنان جزو مناطقی با بیشترین نرخ بیکاری معادل 30 درصد در سال 2017 خواهند بود. جوانان سه برابر بزرگسالان بیشتر در معرض بیکاری قرار دارند. نسبت نرخ بیکاری جوانان به بزرگسالان در جهان طی چند سال اخیر تغییرات بسیار جزیی را تجربه کرده که این امر حاکی از نامناسب‌تر شدن وضعیت بازار کار است. از سوی دیگر در کشورهای در حال توسعه و نوظهور 16.7درصد شاغلان جوان با درآمد زیرآستانه فقر مطلق 1.9دلار در روز زندگی می‌کنند و بخشی از آن به این دلیل است که آنها زندگی کاری خود را در اقتصادهای غیررسمی آغاز می‌کنند. همچنین در جهان از هر 4 مرد و زن جوان و شاغل، 3 نفر به صورت غیر رسمی مشغول به کار هستند؛ این نسبت در بزرگسالان 3نفر به ازای هر 5 نفر است. در کشورهای در حال توسعه این نسبت حتی به 19 نفر از 20 نفر نیز می‌رسد.

 دوره انتقال به بازار کار

انتقال از تحصیل به سمت بازار کار یکی از مراحل مهم زندگی کاری بسیاری از نیروهای کار جوان محسوب می‌شود و در حالت ایده‌آل این انتقال باید به یک شغل پایدار و رضایت‌بخش منتج شود. در کشورهای با درآمد بالا احتمال بیشتری وجود دارد که نخستین انتقال، به سوی اشتغال با دستمزد پایدار باشد. اگرچه، در کشورهای با درآمد پایین، افرادی که سریع‌تر وارد بازار کار می‌شوند اشخاصی هستند که به مدرسه نرفته یا مستقیما از مدرسه به سمت اشتغال غیرمعمول، اغلب خوداشتغالی رفته‌اند و این شکل از اشتغال را در طول عمر زندگی خود ادامه می‌دهند. ورود سریع و مستقیم این افراد به بازار کار در این کشورها لزوما نشانه موفقیت نیست. یافته‌های بررسی 34 کشور بین سال‌های 2012 تا 2016 نشان می‌دهد که متوسط زمان برای انتقال کامل به شغلی پایدار و رضایت‌بخش 13.8 است (14.4 ماه برای زنان و 13.7 ماه برای مردان). افراد جوانی که در روستاها زندگی می‌کنند دوران انتقال طولانی‌تری را تجربه می‌کنند. همچنین طولانی‌ترین متوسط زمان انتقال در اروپای شرقی و غرب و مرکز آسیا معادل 17.9 ماه بوده است.

نگاهی به وضعیت انتقال بین افراد 25 تا 29 سال نیز نشان می‌دهد که به‌طور کلی 34.3 درصد این افراد در کشورهای با درآمد متوسط بالا، به اشتغال پایدار دست یافته‌اند؛ در حالی که در کشورهای با درآمد پایین این نسبت تنها 11.2درصد بوده است. برای خوداشتغالی، الگو کامل برعکس است یعنی در کشورهای با درآمد بالای متوسط تنها 6.8 درصد بزرگسالان جوان به شغلی رضایت بخش دست یافته‌اند اما در کشورهای با درآمد پایین این نرخ 23 درصد است. نکته قابل توجه این است که بین کشورها، انتقال جوانان به بازار کار تنها براساس خصوصیت‌های شخصیتی‌شان شکل نگرفته است، بلکه به تعداد و نوع شغل‌های موجود در بازار نیز بستگی دارد.

در تاریخ، بسیاری از تغییرات تکنولوژیکی، تحول در بازار کار را به همراه داشته است. فاز جاری پیشرفت-های تکنولوژیکی که به عنوان چهارمین انقلاب صنعتی نامیده می‌شود، احتمالا تاثیرات گسترده‌یی بر کمیت و ماهیت شغلی موجود خواهد داشت. برخی از فناوری‌های نوظهور جایگزین نیروی کار می‌شوند و برخی دیگر نیروی کار را تکمیل می‌کنند. اگرچه پیش‌بینی اثر خالص این تغییرات غیر ممکن بوده اما واضح است که این تغییرات در آینده به روش‌های مختلفی افراد را تحت تاثیر قرار خواهند داد.

روبات‌ها و فناوری‌های اتوماسیون برای صنعت و خدمات هنوز در کشورهای توسعه یافته متمرکز هستند، این در حالی است که کشورهای در حال توسعه و نوظهور همچنان به کارگرانی کم مهارت و با دستمزد پایین تکیه می‌کنند. با پیشرفت تکنولوژی هزینه‌ها کاهش خواهد یافت و مزیت رقابتی نیروی‌کار ارزان‌قیمت نیز کاهش می‌یابد که این امر تاثیر مهمی بر جوانانی که وارد بازار کار می‌شوند، دارد. در عین حال فناوری‌های جدید و اتوماسیون، وظایف غیرمعمول و پیچیده اشتغال در همه کشورها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

روند سال‌های گذشته نشان می‌دهد که بخش‌های با رشد بالا برای جذب نیروهای کار جوان شامل خدمات مالی، هتل‌ها و رستوران‌ها، حمل ونقل و انبارداری، اطلاعات و ارتباطات و خدمات سلامت (از جمله فعالیت‌های مراقبتی و فعالیت‌های اجتماعی) هستند. سهم نیروی کار جوان در خدمات مالی در آسیا و اقیانوسیه، اروپای شرقی، آسیای مرکزی و غربی و امریکای لاتین و دریای کاراییب افزایش یافته است و این در حالی است که این سهم در شمال، غرب و جنوب اروپا و شمال امریکا با کاهش مواجه بوده است. در مناطق در حال توسعه آفریقا، آسیا و اقیانوسیه و امریکای لاتین و دریای کاراییب اشتغال در بخش کشاورزی هم برای نیروهای کار جوان و هم برای نیروی کار مسن‌تر در حال کاهش است.

در آفریقا سهم جوانان از کاهش نیروی کار نسبت به بزرگسالان کمتر است؛ از سویی دیگر در این منطقه سهم نیروی کار جوان از اشتغال بخش ساخت و ساز این کشور نسبت به نیروی کار بزرگسال با سرعت بیشتری رشد می‌کند. طی سال‌های اخیر در اکثر مناطق، اشتغال بخش صنعت کاهش یافته است؛ اگرچه این بخش هنوز سهم بالایی از اشتغال را به خود اختصاص می‌دهد. حدود 10درصد از اشتغال آفریقا، 20درصد از اشتغال در اروپای شرقی و غرب و مرکز آسیا و تقریبا 17 درصد از اشتغال منطقه آسیا و اقیانوسیه به بخش صنعت اختصاص داشته است. به خصوص در کشورهای آسیا و اقیانوسیه سهم اشتغال نیروی کار جوان در بخش تولید نسبت به نیروی کار با سنهای بالاتر بیشتر افزایش یافته که این روند به دلیل روند موجود در کشور چین است. تولید همواره با مکانیزاسیون و اتوماسیون همراه است اما در حال حاضر ماهیت فعالیت صنعت از طریق فناوری‌های جدید، تغییر یافته و طیف گسترده‌تری از وظایفی را انجام می‌دهد که در گذشته انحصارا توسط انسان انجام می‌شد. براساس این گزارش، تقاضا برای علم، فناوری، مهندسی و ریاضیات افزایش یافته و در مقابل تقاضا برای برخی مهارت‌های سطح متوسط کاهش یافته است.

از سوی دیگر، روند دهه‌های گذشته تاکنون نشان‌دهنده افزایش سهم نیروی کار با مهارت بالا در بیشتر بخش‌ها است، این در حالی است که سهم نیروهای کار نیمه ماهر در حال کاهش است. با این حال در کشورهای در حال توسعه «آفریقا، آسیا و اقیانوسیه» سهم نیروی کار با مهارت پایین در برخی بخش‌ها در حال افزایش است و احتمالا این روند افزایشی در آینده نزدیک نیز ادامه یابد. این تغییرات در بخش‌ها و تغییر ترکیب مهارت‌ها می‌تواند افزایش نابرابری در بازار کار را تشدید کند.

نیروی کار جوانی که به عنوان بومیان دیجیتال «Natives Digital » پرورش یافته‌اند، باید برای سازگاری با شغل‌های جدید و تغییرات پیوسته آنها، به درستی در بازار کار جانمایی شوند.

نیروی کار جوانی که وارد دنیای جدیدی از بازار کار می‌شوند، اغلب مشاغلی را انجام می‌دهند که در گذشته وجود نداشته است. به‌طور متوسط نیروی کار جوان امروزی تحصیلات بهتری را نسبت به نسل قبلی خود داراست. به علاوه، به دلیل بزرگ شدن در محیطی که بیشتر به سوی فناوری باز می‌شود، جوانان نسبت به بزرگسالان بهتر می‌توانند از فرصت‌هایی که از تغییرات تکنولوژی ایجاد می‌شود، بهره ببرند و همچنین ساده‌تر و آسان‌تر می‌توانند خود را با مشاغل جدید و تحولات تکنولوژیکی وفق دهند. نیروی‌کار جوان در استفاده از اینترنت، مزایای بیشتری نسبت به نیروی‌ کار بزرگسال دارد و اطلاعات سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی ((OECDنشان می‌دهد که نیروهای کار جوان در حل مسائل محیط‌های با محتوی تکنولوژی سراسری، نسبت به بزرگسالان مجهزتر هستند.