درآمدهای نفتی بودجه در 3 سناریو

اقتصادکلان |

وزارت اقتصاد در گزارشی از «وضعیت درآمدهای نفتی در بودجه 97» سه سناریو در زمینه میزان درآمدهای نفتی دولت در سال آینده ارائه کرده است. این گزارش با توجه به تحلیل موسسات بین‌المللی پیش‌بینی می‌کند، متوسط قیمت نفت صادراتی ایران در سال 1397 حداقل 54، متوسط 56 و حداکثر 58 دلار باشد که هر یک با فرض اینکه صادرات روزانه نفت 2.6میلیون بشکه، سهم دولت از عواید نفتی 53.5 و نرخ تسعیر ارز 3600 تومان باشد، درآمدهای نفتی بودجه در سناریو حداقلی 98هزار و 226 میلیارد تومان (97‌درصد رقم لایحه بودجه) و در سطح حداکثر 105هزار و 930میلیارد تومان (105‌درصد رقم لایحه بودجه) باشد. سناریو متوسط قیمت نفت را 56دلار در نظر گرفته که در این صورت میزان درآمدهای نفتی 102هزار میلیارد تومان خواهد بود.

منابع نفتی برای بودجه سال 1397 کشور با فرض قیمت هر بشکه 55 دلار منظور شده است.

 2عامل پیش‌بینی‌کننده

به گزارش «تعادل» معاونت اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی در یک گزارش به بررسی روند درآمدها و امکان تحقق منابع نفتی بودجه پرداخته است. این گزارش با نگاهی به نوسان قیمت نفت‌خام در سال 2017 میلادی ‌که در آن سبد نفتی اوپک از 52.4 دلار در هر بشکه در ابتدای سال (ژانویه) به 45.2 دلار در اواسط سال (ژوئن) کاهش و در پایان سال به 61.4 دلار افزایش یافت، شرحی از مهم‌ترین عوامل (قابل پیش‌بینی) تاثیرگذار بر قیمت نفت در سال 2018 که شامل پیش‌بینی موسسات معتبر از رشد اقتصاد جهانی و عرضه و تقاضای نفت‌خام است، ارائه می‌کند.

این گزارش در ارتباط با رشد اقتصاد جهانی به جدیدترین گزارش‌های اوپک، صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی رجوع می‌کند و می‌نویسد: اقتصاد جهانی روند رو به رشد خود را در سال 2017 ادامه داده و این شرایط به ویژه در اقتصادهای OECD رشد چشمگیر داشته و روند رشد اقتصادهای پیشرفته فراتر از انتظار بوده است. هر چند چالش‌های رشد اقتصادی همچنان پابرجاست و مهم‌ترین آنها تحولات سیاسی جهان و تصمیمات سیاست‌گذاران پولی در بانک‌های مرکزی مهم جهان است، لیکن روند رشد مذکور در سال آتی نیز ادامه دارد و سازمان اوپک و صندوق بین‌المللی پول رشد اقتصادی سال 2018 را 3.7‌درصد و بانک جهانی نیز 2.9‌درصد اعلام کرده است. در ارتباط با تراز عرضه و تقاضای نفت خام نیز گفته شده است: تقاضا برای نفت خام در سال 2017، نزدیک به 96.9 میلیون بشکه در روز بوده که حدود 1.48میلیون بشکه بالاتر از سال 2016 است. بر اساس پیش‌بینی‌های به عمل آمده تقاضای جهانی نفت خام در سال 2018 بالغ بر 98.5 میلیون بشکه در روز خواهد بود که 1.6میلیون بشکه در روز بیشتر از رقم سال 2017 است. این در حالی است که طی دو سال گذشته مهم‌ترین دلیل کاهش قیمت نفت، وجود مازاد عرضه در بازار عنوان شده است. در سال 2015 حدود 1.5میلیون بشکه در روز مازاد عرضه وجود داشت که هرچند در سال 2016 از حجم آن کاسته شد ولی یکی از عوامل تضعیف‌کننده قیمت نفت همچنان باقی ماند. در سال 2017 به ویژه در فصول دوم، سوم و چهارم، بازار با کمبود عرضه تا 1.3میلیون بشکه در روز مواجه شد. برای سال 2018 نیز پیش‌بینی می‌شود در فصل اول، بازار با مازاد عرضه مواجه شود که باعث افزایش سطح ذخیره‌سازی‌ها خواهد شد، اما در فصول دوم، سوم و چهارم تا سطح حداکثر 1.8میلیون بشکه در روز با کسری مواجه شد.

 قیمت و مقدار نفت صادراتی ایران

گزارش یاد شده بعد از مقدمات یاد شده محاسبات خود را بر موضوع میزان درآمدهای نفتی ایران در سال جاری و پیش‌بینی سال آتی متمرکز می‌کند.

بر این اساس گفته شده است: از آنجایی که قیمت نفت سنگین ایران به‌طور متوسط در سال ۲۰۱۷ حدود ۲/۵دلار در هر بشکه و نفت سبک ایران به‌طور متوسط ۱/۸دلار در هر بشکه پایین‌تر از قیمت نفت برنت بوده است، با در نظر گرفتن این اختلاف قیمتی و با توجه به پیش‌بینی موسسات و نهادهای بین‌المللی از روند قیمت نفت خام در سال ۲۰۱۸، پیش‌بینی می‌شود متوسط قیمت نفت صادراتی ایران برای بودجه سال ۱۳۹۷ در محدوده قیمتی ۵۴ تا ۵۸ دلار در هر بشکه قرار گیرد. طی سال جاری به‌طور متوسط تولید نفت خام ایران بالغ بر 3.851میلیون بشکه در روز بوده که با احتساب تولید میعانات گازی به میزان ۶۰۸ هزار بشکه در روز به 4.459میلیون بشکه در روز افزایش می‌یابد که از این میزان به‌طور متوسط طی دوره مورد بررسی به صورت روزانه حدود 2.136میلیون بشکه نفت خام و ۴۵۰هزار بشکه میعانات گازی و در مجموع معادل ۲.۵۸۶میلیون بشکه نفت خام و میعانات گازی صادر شده است.

علاوه بر این، گزارش مذکور به متغیر دیگری که میزان درآمدهای نفتی دولت در سال آینده را تحت تاثیر قرار می‌دهد یعنی میزان رشد اقتصادی کشورهای وارد‌کننده نفت ایران به ویژه اقتصاد چین و هند می‌پردازد. در این ارتباط گفته شده است رشد اقتصادی چین با توجه به گزارش اوپک برای سال ۲۰۱۸ حکایت از ادامه یافتن کاهش رشد اقتصادی با شیبی ملایم دارد و انتظار می‌رود که رشد اقتصادی این کشور در سال ۲۰۱۸ با 0.3‌درصد کاهش نسبت به سال ۲۰۱۷ به 6.5‌درصد برسد. لیکن هند به تدریج شاهد افزایش رشد اقتصادی خواهد بود و پیش‌بینی‌ها حکایت از رشد اقتصادی ۷.۴‌درصدی برای این کشور در سال ۲۰۱۸ دارد. نکته قابل ذکر آن است که میزان خرید نفت هند از ایران در ماه اکتبر (آبان ماه) با ۳۸۹‌درصد کاهش نسبت به مدت مشابه سال گذشته به حدود ۴۶۷ هزار بشکه در روز رسید. خرید نفت چین، بزرگ‌ترین مشتری نفت ایران نیز در این ماه با 11.5‌درصد کاهش نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ۶۸۵ هزار بشکه شده است. لیکن واردات نفت کره‌جنوبی از ایران در ماه اکتبر نسبت به مدت مشابه سال گذشته نزدیک به ۹۰‌درصد رشد داشته است و به حدود ۴۲۷هزار بشکه در روز رسید. واردات نفت ژاپن از ایران نیز حدود ۲۰‌درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش داشته و به ۱۶۵ هزار بشکه در روز رسیده است. در مجموع میزان واردات نفت این ۴ کشور از ایران در بازه زمانی ژانویه تا اکتبر ۲۰۱۷ به یک‌میلیون و ۷۱۰ هزار بشکه در روز رسیده که 8.5درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد نشان می‌دهد. با توجه به موارد مذکور و با توجه به سهمیه تعیین شده توسط اوپک پیش‌بینی می‌شود صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران در سال ۱۳۹۷ بالغ بر 2.6 میلیون بشکه در روز شود.

در لایحه بودجه سال 97 میزان منابع نفتی با توجه به سهم 53.5‌درصدی دولت از درآمدهای حاصل از صادرات نفت خام و میعانات گازی معادل 101هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است که تحقق آن با توجه به موارد مطرح شده در این گزارش به قیمت و میزان صادرات نفت خام و میعانات گازی طی سال آینده بستگی دارد. بر همین اساس گزارش مذکور با توجه به برآوردهای صورت گرفته از قیمت نفت خام در سال آینده و همچنین میزان صادرات نفتی ایران، کل درآمدهای نفتی در را سه سناریو حداقلی، متوسط و حداکثری پیش‌بینی کرده است.  در همین راستا گفته شده با توجه به سهم تعیین شده برای دولت و نرخ تسعیر ارز به قیمت متوسط 3600تومان پیش‌بینی می‌شود، منابع در نظر گرفته شده در سطح حداقل 98هزار و 226میلیارد تومان (97‌درصد رقم لایحه بودجه) و حداکثر 105هزار و930 میلیارد تومان (105‌درصد رقم لایحه بودجه) محقق شود. سناریو متوسط قیمت نفت را 56 دلار در نظر گرفته که در این صورت میزان درآمدهای نفتی 102هزار میلیارد تومان خواهد بود.