اهداف دولت در بازار خودرو چیست؟

چند هفته‌یی است که بازار خودرو کاملا دچار نوسان شده است. بسته شدن سامانه ثبت سفارش و سپس آیین نامه جدید عملا شرایط پیچیده‌یی را در این بازار رقم زد. با این وجود هنوز هم سیاست روشنی از سوی دولت در این خصوص معین نشده است. آیا دولت تصمیم دارد واردات را تنها در انحصار تولیدکنندگان خودرو قرار دهد یا اینکه مساله اخذ درآمد با افزایش عوارض است؟ اتفاقات بازار خودرو امروز در بخش‌های دیگری نیز خود را نشان می‌دهد. هنوز تکلیف خودروهای در گمرک مانده روشن نیست. اگر این تغییرات با هدفی خاص و در عین حال روشن از سوی دولت بود طبیعتا قابل درک بود اما به نظر می‌رسد دولت هیچ برنامه روشنی در این خصوص ندارد یا لااقل تصمیمی برای روشن کردن آن برای مردم ندارد.

 نوسان بدون نظارت

بازار خودرو کشور در شرایط متلاطمی قرار گرفته و نه از منطق خاصی تبعیت می‌کند و نه نظارتی بر آن صورت می‌گیرد. در این بین علاوه بر رشد بی‌رویه قیمت خودرو عدم ایفای تعهدات توسط شرکت‌های واردکننده دردسر دیگری است که برای خریداران خودرو خارجی ایجاد شده و باز هم در این زمینه کسی پاسخگو نیست.

قیمت برخی خودروهای خارجی وارداتی در حال حاضر بین 60 تا 100میلیون تومان افزایش یافته است و این موضوع باعث نگرانی فراوان بین خریداران این کالای وارداتی شده است. واردکنندگان معتقدند افزایش قیمت خودرو به دلیل رشد قیمت ارز و افزایش تعرفه‌های واردات است اما با یک محاسبه سرانگشتی می‌توان نشان داد حتی با فرض این تغییرات نباید قیمت خودرو تا این حد افزایش یابد. در این بین اما در صورتی که دولت نسبت به این موضوع از خود واکنشی به موقع نشان ندهد قطعا وضعیت بغرنج‌تر خواهد شد چراکه بازار ارز در شرایطی قرار گرفته که ممکن است به این راحتی برنگردد. در حال حاضر سرمایه‌های سرگردان از بانک‌ها خارج و راهی بازار ارز شده تاجاییکه دیروز شایعاتی منتشر شد مبنی بر اینکه پول‌های کلانی در حال ورود به این بازار هستند که می‌توانند آسیب‌های بزرگی به بازار وارد کنند. البته بعد از گفت‌وگوی تلویزیونی رییس‌جمهور بانک مرکزی به‌طور گسترده در حال تزریق ارز به بازار است اما باز هم شاهد افت قابل توجه قیمت ارز با وجود این حرکت نبودیم. این موضوع نشان می‌دهد در حال حاضر تنش زیادی بین عرضه ارز توسط بانک مرکزی و تقاضا در بازار به ویژه تقاضای سفته‌بازانه هستیم که سیگنال بدی برای بازار است. بر این اساس باید گفت در صورت تداوم این امر بازار خودرو احتمالا در مسیر پرپیچ و خمی قرار خواهد گرفت که چالش‌های بیشتری را به همراه خواهد داشت و باید به سرعت دستگاه‌های نظارتی بر عملکرد شرکت‌های واردکننده نظارت کرده و جلو تخلفات را بگیرند. سازمان حمایت از حقوق مصرف‌کننده و سایر نهادهای مرتبط نیز هنوز هیچ اقدامی در این زمینه نکرده‌اند و تمام این موارد بر مشکلات خریداران این خودروها افزوده است.

 زنجیره نوسانات به بخش‌های دیگر می‌رسد

یک بررسی میدانی از بازار خودرو خارجی که تسنیم منتشر کرده نشان می‌دهد قیمت توسان در حال حاضر ۲۴۷ تا ۲۶۰میلیون تومان، سوناتا ۲۲۴ میلیون تومان، رافور ۳۳۰میلیون تومان، سورنتو ۳۷۷میلیون تومان و سراتو ۱۹۴میلیون رسیده است که همگی افزایش‌های نجومی قیمت را تایید می‌کنند. این در حالی است که هیچ نشانه روشنی وجود ندارد که از کاهش قیمت ارز یا تعرفه‌ها در آینده‌یی نزدیک حکایت داشته باشد در نتیجه تنها باید سازمان‌های نظارتی دست به کار شده و اقدامات مقتضی را برای کنترل منطقی بازار به عمل آورند. پیش از این البته پیش‌بینی شده بود که این سیاست‌ها به زودی بازار خودرو را با چالش‌های جدی روبه‌رو می‌کند، چراکه افزایش عوارض از یک سو و نرخ ارز از سوی دیگر باعث می‌شود تجار این افزایش را در هزینه‌های خود محاسبه کنند و در نهایت قیمت تمام شده بالا برود و به قول فرهاد فزونی عضو اتاق بازرگانی ایران در نهایت این مردم هستند که تاوان آن را خواهند پرداخت و باعث تورم می‌شود. در همین خصوص فرهاد فزونی عضو هیات نمایندگان به تاثیر زنجیره وار این تصمیم‌گیری‌ها بر رشد قیمت‌ها اشاره کرده و می‌گوید: به زودی در بخش‌های دیگر نیز اثر افزایش هزینه‌ها را خواهیم دید. لذا نهادهای نظارتی باید این زنجیره را در نظر بگیرند و از زیر بار نتایج آن شانه خالی نکنند. براساس تازه‌ترین آمار گمرک ایران از تجارت خارجی کشور در شش ماهه نخست سال جاری ۴۴هزار و ۸۰۶دستگاه خودرو به ارزش یک‌میلیارد و ۱۹۸ میلیون و ۴۴۶ هزار دلار به کشور وارد شده است. اما احتمالا این رقم در نیمه دوم سال کاهش یابد، چراکه به حدی فشار قیمتی بالاست که بسیاری از خریداران فعلا از خرید صرفنظر کرده‌اند و منتظر تعادل بازار هستند.

 تکلیف خودروهای در گمرک مانده

از سوی دیگر رییس انجمن صنفی کارفرمایی واردکنندگان خودرو گفت: دستور وزیر صنعت در خصوص تعیین تکلیف خودروهای در گمرک مانده موجب افزایش میزان عرضه به بازار و اصلاح قیمتی این محصولات می‌شود. میثم رضایی رییس انجمن صنفی کارفرمایی واردکنندگان خودرو با اشاره به تعیین تکلیف خودروهای در گمرک مانده گفت: دستور وزیر صنعت در خصوص تعیین تکلیف خودروهای در گمرک مانده بدون شک موجب افزایش میزان عرضه به بازار و همچنین اصلاح قیمتی خواهد شد.

وی خاطرنشان کرد: در نامه وزیر صنعت ذکر شده تا برای کلیه خودروهای موجود در گمرک رعایت حقوق ورودی جدید در نظر گرفته شود که به‌طور طبیعی این امر موجب ساماندهی بازار و از بین رفتن حباب قیمتی شکل گرفته طی ماه‌های گذشته خواهد شد، البته نیاز است که در ورود این خودروها و افزایش عرضه به بازار تسریع صورت گیرد. رضایی در پاسخ به پرسشی در خصوص تصمیمات اخیر دولت و مجلس در رابطه با تغییرات تعرفه واردات خودرو و همچنین اصلاح دستورالعمل ساماندهی واردات خودرو گفت: تا زمانی که این موضوع در مجلس طرح نشود نمی‌توان انتظار تغییر خاص یا گمانه زنی در این رابطه داشت، چرا که افزایش تعرفه واردات خودرو رفتاری بر مبنای سیاست‌های کلی نظام است و نیاز است تا مجلس و دولت در فضای به دور از جنجال و حاشیه بهترین تصمیم را برای آن بگیرند.

به گفته وی، واردکنندگان تابع سیاست‌های کلی نظام در موضوع واردات خودرو هستند، چراکه در شرایط فعلی باید منفعت اکثریت مردم جامعه ملاک تصمیم‌گیری‌ها باشد، در نتیجه باید واردات هدفمند و البته منطقی پیاده و اجرا شود.

 ورود کمیسیون اصل ۹۰

رییس کمیسیون تخصصی خودرو اتاق اصناف کشور در بخش دیگری از سخنان خود دلیل حضور در برخی جلسات کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی را موضوع مغایرت حذف‌گری مارکت از حوزه واردات خودرو اعلام و اظهار کرد: بنده به عنوان نماینده واردکنندگان خودرو کشور و پیرو شکایت در این خصوص به عنوان حامی و مطلع از موضوع در این جلسات حضور یافتم و نه تنها در مجلس آن را پیگیری می‌کنیم بلکه اطلاعات این حوزه را برای استیفای حقوق مردم و اعضای خود در اختیار سایر سازمان‌های دیگر از جمله سازمان بازرسی کل کشور قرار می‌دهیم.

رضایی در واکنش به خبری مبنی بر ابلاغ حکم مشاور خودرویی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس نیز خاطرنشان کرد: در این رابطه بحث جایگاه مشاور خودرویی مطرح نیست و اخبار در این رابطه مورد قبول نیست، در حالی که کمیسیون اصل۹۰ همواره از فعالان اقتصادی مشورت می‌گیرد و اگر انتصابی در این راستا باشدباید از سوی مجلس تایید و اطلاع‌رسانی شود.

 هزینه بدون سود

هزینه کردن در اقتصاد و مدیریت امری اجتناب ناپذیر است اما رفتار عقلایی این است که بیشترین سود را از کمترین هزینه به دست آوریم. اتفاقات اخیر بازار خودرو طبیعتا هزینه‌های زیادی برای اقتصاد داشته است اما مساله اساسی این است که چه به دست آورده‌ایم؟ زمانی که برنامه مشخصی برای بهبود شرایط و اصلاح ساختارها وجود نداشته باشد و ندانیم قرار است به کدام سو حرکت کنیم، طبیعتا نمی‌توانیم انتظار بهره بردن از هزینه‌های فعلی را داشته باشیم.