معمای پرواز ۳۷۰۴ در انتظار رمزگشایی

گروه راه و شهرسازی

سرانجام پس از 50 ساعت دلهره، گمانه‌زنی و تلاش دیروز لاشه هواپیمای ATR72 در منطقه کوهستانی دنا یافت شد و بلافاصله عملیات جست‌وجو و انتقال اجساد و قطعات هواپیما به ویژه جعبه سیاه آن با هدف رمزگشایی از دلیل این پرواز ناتمام آغاز شد.

پرواز شماره ۳۷۰۴ هواپیمایی آسمان از نوع ATR72 با ۶۰ مسافر و ۶ خدمه ساعت ۸ صبح یک‌شنبه تهران را به مقصد یاسوج ترک کرد اما پس از ۵۵ دقیقه پرواز از صفحه رادار مرکز کنترل خارج شد و در منطقه کوهستانی پادنای سمیرم در جنوب استان اصفهان سقوط کرد. همان روز جست‌وجو برای یافتن محل دقیق سقوط هواپیما و جانباختگان این حادثه آغاز شد و بعد از گذشت حدود 50 ساعت از حادثه سخنگوی سپاه از کشف لاشه هواپیما خبر داد.

بلافاصله حدود ۲۰۰۰نیروی امدادی با هدف شناسایی اجساد مسافران و انتقال آنها به محل سقوط اعزام شدند. کوهنوردان حرفه‌یی نیز در منطقه حضور یافتند و احتمالا تا چند روز آینده در منطقه فعال خواهند بود.  همچنین دیروز یک تیم ۴ نفره عملیاتی هلال‌احمر برای پیدا کردن جعبه سیاه هواپیما و تمام قطعات لاشه هواپیما اعزام شدند.

 تایید تماس یکی از مسافران قبل از سقوط

به گزارش «تعادل» حادثه دلخراش سقوط هواپیما با ابهاماتی همراه بوده است که زمینه را برای بازار داغ شایعات در فضای مجازی فراهم کرد. روز دوشنبه ویدیویی در شبکه‌های مجازی پخش شد که در آن یکی از اعضای خانواده مسافران هواپیما از تماس تلفنی مسافرش صحبت کرد و گفت، زنگ زده‌اند که هواپیما سقوط کرده است و منتظر کمکند. بعد از انتشار این ویدیو امید به زنده بودن مسافران هواپیما قوت گرفت. آذری‌جهرمی وزیر ارتباطات در اینستاگرامش این موضوع را تایید کرد و در این باره توضیحاتی ارائه داد. او نوشت: مطلع شدیم که تلفن همراه یکی از مسافران پس از ناپدید شدن هواپیما روشن بوده و تا ساعت هفت عصر همان‌روز (یک‌شنبه) در دسترس بوده و سپس به دلیل احتمالی اتمام باتری خاموش می‌شود. موقعیت تلفن همراه در سایت روستای کهنگان سمیرم بوده است. ادعای یکی از خبرنگاران در خصوص تماس شهروندی از یاسوج به یکی از مسافران و دو مکالمه ۳۰ ثانیه‌یی و ۷۲ ثانیه‌یی بررسی و بنا بر اطلاعات تماس ثبت شده، این ادعا صحیح است. تماس اول در ساعت 8:56دقیقه (روز یک‌شنبه) در شمال پلیس راه نجف‌آباد به مدت ۳۱ ثانیه برقرار و مکالمه دوم در ساعت 9:28دقیقه و در منطقه روستای کهنگان بوده است. البته اظهارات خبرنگار مذکور مبنی بر ساعت ناپدید شدن صحت ندارد و بنا بر اظهارات سازمان هواپیمایی کشوری ساعت ناپدید شدن 9:34دقیقه صبح بوده است. بنابراین اطلاعات تماس‌های برقرار شده در دقایق نزدیک به سقوط برقرار شده است و نه بعد از آن.

 نبود رادار در فرودگاه یاسوج!

همچنین برخی کارشناسان و رسانه‌ها از عدم وجود سیستم رادار در فرودگاه یاسوج خبر دادند و این یکی دیگر از ابهام‌های این حادثه به شمار می‌رود. کلیه هواپیماهای مسافربری مجهز به یک سیستم سینگال‌دهنده به نام ELT هستند که در زمان حادثه و اتفاق‌های ناگوار برای هواپیما فعال می‌شوند. این سیستم که با هدف ارسال موقعیت دقیق سانحه به وجود آمده برای هواپیما پس از حادثه فعال می‌شود، در رابطه با هواپیمای آسمان کاری از پیش نبرده و به همین دلیل بسیاری از ابهام‌ها به این سمت رفت که شاید هواپیمای سقوط کرده فاقد این سیستم بوده است. موضوعی که مسوولان سازمان هواپیمایی کشوری آن را رد کرده‌اند. طبق اعلام این سازمان نه تنها هواپیمای سقوط کرده به این سیستم مجهز بوده که حتی پیش از پرواز نیز وضعیت آن چک شده و هواپیما مشکلی برای پرواز نداشته است.

به گزارش فارس، دهقان معاون هوانوردی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی درباره سیستم ELT هواپیمای ATR سانحه دیده و عدم ارسال سیگنال از سوی این سیستم گفت: هواپیمای ATR آسمان به ELT مجهز بوده است، ضمن آنکه در چک‌های این هواپیما نیز ELT چک شده و هواپیما صلاحیت پرواز هم داشته است.

وی با بیان اینکه ELT هواپیمای ATR حین سانحه عمل نکرده است، ادامه داد: این عدم کارایی می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد.

این در حالی است که رحمت‌الله مه‌آبادی مدیرعامل شرکت فرودگاه‌های کشور دیروز در یک نشست خبری عنوان کرد که اصولا فرودگاه یاسوج به دلیل کمبود ترافیک پروازی نیازی به رادار ندارد.

رحمت‌الله مه‌آبادی اظهار کرد: رادار ابزاری برای افزایش ظرفیت از فضای پروازی است و ما برای ارتقای کیفیت کنترل پرواز از رادار استفاده می‌کنیم. هدف اصلی ما از تجهیز کردن فرودگاه‌ها به رادار اجرای مراقبت پرواز و جلوگیری از برخورد هواپیماهاست. از رادارها بهره‌برداری‌های مختلفی می‌کنیم که یکی از آنها بهره‌برداری در حوزه ایمنی است.

مه‌آبادی گفت: این اجرای دستور‌العمل‌هاست که ایمنی می‌آورد نه الزاما خود تجهیزات. برای مثال روز گذشته مرکز رادار فرودگاه امارات برای مدتی قطع شد و مشکلاتی برای فرودگاه به‌وجود آ‌ورد. بنابراین قطعا آنچه ایمنی را تضمین می‌کند، دستورالعمل‌ها هستند.

این مقام مسوول با اشاره به انواع رادارها و مورد استفاده آنها در فرودگاه‌ها اظهار کرد: رادارها چند نوع هستند که یک نوع از آنها رادارهایی هستند که در ارتفاعات خاص نصب می‌شوند، نوع دیگر رادارهای تقرب هستند که ترمینال‌های هوایی را پوشش می‌دهند. برای مثال رادار تقرب فرودگاه مهرآباد

۱۲ فرودگاه دیگر را پوشش می‌دهد.

وی افزود: نوع دیگر رادارها، رادارهای فرودگاهی است، خوشبختانه توانستیم در شرایط پسابرجام رادارهای مورد نیاز در کشور را خریداری کنیم که این رادارها وارد کشور شده و نصب شدند.

مه‌آبادی تاکید کرد: در حال حاضر فرودگاه امام‌خمینی(ره)، فرودگاه مهرآباد، فرودگاه شیراز و فرودگاه مشهد مجهز به رادار تقرب هستند و به زودی در فرودگاه بندرعباس هم رادار تقرب نصب می‌شود.

وی گفت: ‌اساسا فرودگاه یاسوج نیازی به رادار ندارد، چرا که این رادارها برای کنترل تعداد پروازهای همزمان است و در بسیاری از فرودگاه‌های کم تردد کشورهای امریکایی، آسیایی و اروپایی هم به دلیل کمبود ترافیک رادار فرودگاهی نصب نشده است.

وی تاکید کرد: در یک فرودگاه یا باید رادار نصب شود یا اینکه از افزایش ترافیک مازاد جلوگیری شود.

بحث‌هایی نیز در این رابطه مطرح بود که شاید در زمان ارسال اطلاعات ماهواره‌یی برای دریافت این سیگنال فعال نبوده که به نظر می‌رسد سه روز پس از این حادثه این فرضیه نیز چندان با واقعیت سازگار نیست. عدم اطلاع‌رسانی از سوی خلبان در رابطه با شرایط بحرانی هواپیما پیش از سقوط نیز یکی دیگر از فرضیه‌هایی است که به این نتیجه می‌رسد که شاید سیستم ELT هواپیما فعال نشده است که البته با توجه به توضیحات کارشناسان این صنعت، این رادار پس از ضربه یا حادثه‌یی که برای هواپیما به وجود می‌آید، به‌طور خودکار فعال می‌شود.

با این حال یک کارشناس هوانوردی معتقد است، اطلاعیه هوانوردی نشان می‌دهد دستگاه تقرب پرواز فرودگاه یاسوج غیرعملیاتی بوده و ناوبری هوایی این فرودگاه با دستگاه‌های قدیمی انجام می‌شود.

وی در گفت‌وگو با مهر درباره وضعیت فرودگاه یاسوج اظهار کرد: این فرودگاه در منطقه کوهستانی واقع شده و وضعیت جوی و آب و هوای این منطقه در فصل زمستان اکثرا نامساعد است. باید برای چنین فرودگاه‌هایی دستورالعمل قوی و دستگاه ناوبری با فناوری بالا طراحی و تعبیه شود. وی افزود: دستگاه DVOR/DME این فرودگاه طبق اطلاعیه هوانوردی و نوتام (NOTAM: Notic To AirMan)های صادر شده، غیرعملیاتی است و هواپیما با دستگاه NDB که سال‌هاست در دنیا منسوخ شده، در حال تقرب برای نشستن بوده است. این کارشناس هوانوردی تاکید کرد: این دستگاه قدیمی (NDB) بر اساس کتاب راهنمایی که خود دستگاه دارد، در هوای بد و بارندگی و رعد و برق دچار خطا شده و دقت لازم را ندارد.

 رمزگشایی از حادثه با جعبه سیاه

با توجه به اظهارت ضد و نقیض مسوولان هواپیمایی کشور در رابطه با وجود رادار در هواپیمای تهران – یاسوج به نظر می‌رسد، همچنان پاسخ‌های اصلی در کوه‌های دنا و پس از پیدا شدن قطعات مختلف هواپیما از جمله جعبه سیاه خواهد بود. موضوعی که یافتن آن چند روز زمان برده و شاید ارزیابی دقیق از اطلاعاتش لااقل به چند ماه زمان احتیاج داشته باشد.  ساعت 15 روز گذشته محسن مهرعلیزاده استاندار اصفهان در خصوص آخرین وضعیت هواپیمای سقوط کرده اظهار کرد: این هواپیما در ارتفاع 13هزار پایی با کوه برخورد کرده است و اگر یک مقدار از سمت راست حرکت می‌کرد، می‌توانست قله را رد کند اما به هر دلیلی که ما نمی‌دانیم به این منطقه برخورد کرد. پس از مشخص شدن محل سقوط هواپیما، کارشناسان شرکت آسمان به منطقه رفتند و آرم هواپیما نیز مشخص شده است.

 تنگنای زمانی برای تداوم عملیات

مهرعلیزاده ادامه داد: تا ساعت 10صبح چهارشنبه فرصت داریم که هر آنچه عملیات داریم انجام دهیم، چراکه طبق پیش‌بینی‌ها از ساعت 10صبح چهارشنبه وضعیت جوی اجازه پرواز بالگردها را نخواهد داد و این موضوع تا پایان هفته ادامه خواهد داشت. عملیات دوباره از روز شنبه از سرگیری خواهد شد، چرا که به احتمال زیاد از ظهر چهارشنبه عملیات در منطقه متوقف می‌شود.

وی با بیان اینکه این سقوط جزو سخت‌ترین نوع برخورد هواپیماها محسوب می‌شود، به احتمال زیاد اجساد به سه تا چهار قسمت تقسیم شده باشند و همین موضوع کمی کار را برای جست‌وجو دشوار می‌کند، هر چند که در حال حاضر 2هزار نفر در منطقه نیروی متخصص حضور دارند و سعی می‌کنند جست‌وجو را تا جایی که برای‌شان امکان‌پذیر باشد، سریع‌تر انجام دهند.

 ورود فرانسوی‌ها به تهران

عابدزاده رییس سازمان هواپیمایی کشور نیز دیروز از ورود کارشناسان هواپیمایی کشور فرانسه که نظارت به ساخت این هواپیما داشته‌اند به کشور خبر داد. عابدزاده در پاسخ به اینکه نهایتا تا چه زمانی علت حادثه مشخص خواهد شد، گفت: با توجه به اینکه هواپیمای حادثه دیده یک هواپیمای مدرن بوده و هنوز توسط کارخانه سازنده نیز پشتیبانی می‌شود، معتقدم که زمان زیادی برای مشخص شدن علت حادثه نیاز نیست.

به گفته وی در حال حاضر کارهای اولیه برای شناسایی علت انجام شده و در تلاش هستیم که حداقل در کوتاه‌ترین زمان ممکن چرایی حادثه را اعلام کنیم.