سکان نفتکش در دست یک کاپیتان

گروه انرژی|

سیروس کیان‌ارثی تنها 17ماه در شرکت ملی نفتکش دوام آورد و جای خود را به نصرالله سردشتی داد. انتشار این خبر در روز گذشته باعث شد تا گمانه‌زنی‌ها و تردیدهای شایع سال گذشته درباره دلیل گزینش کیان‌ارثی به مقام ریاست شرکت ملی نفتکش تقویت شود.

کیان‌ارثی پیش از آنکه مدیرعامل شرکت ملی نفتکش بشود، یکی از کارشناسان امور بین‌الملل وزارت نفت بود و ریاست دایره برنامه‌ریزی صادرات نفت خام را در امور بین‌الملل شرکت ملی نفت بر عهده داشت. پایگاه اطلاع‌رسانی شرکت ملی نفت، دیگر سوابق او را نمایندگی شرکت ملی نفت در دفتر نیکو، نمایندگی شرکت ملی نفت ایران در دفتر چین و بر عهده داشتن مدیریت عامل و ریاست هیات‌مدیره شرکت توسعه انرژی پاد (از شرکت‎های زیرمجموعه صندوق بازنشستگی کشوری) عنوان می‌کند. با این حال او هیچ‌گاه کاپیتان نبود و مدیرعامل شدنش در شرکتی که خود او، آن را بزرگ‌ترین شرکت حمل‌ونقل نفت و فرآورده‌های نفتی دانسته و خبر از اجاره دادن نفتکش‌های ایران به کشورهای اروپایی داده است، باعث شد که بسیاری این گزینش را با تردید نگاه کنند.

کیان‌ارثی ظرف یک شب به عنوان نماینده صندوق بازنشستگی کشور در شرکت ملی نفتکش انتخاب شد و به‌طور همزمان هیات‌مدیره این شرکت او را به عنوان مدیرعامل جدید شرکت انتخاب کردند. این انتخاب و ریاست یک‌باره کیان‌ارثی باعث شد که تمام همکاران او در امور بین‌الملل وزارت نفت به‌شدت متعجب شده و اتفاقی را که رخ داده بود، باور نکنند.

کیان‌ارثی در تاریخ 24 مهرماه 95 به عنوان نماینده صندوق بازنشستگی کشور در هیات‌مدیره شرکت ملی نفتکش ایران منصوب شد. حکم او را محمود اسلامیان مدیرعامل وقت صندوق بازنشستگی کشوری امضا کرد و کیان‌ارثی تازه‌وارد در شرکت ملی نفتکش توانست به عنوان مدیرعامل جدید این شرکت نیز صندلی اکبر صفایی را تصاحب کند. اکبر صفایی از اواخر اسفندماه 91 مدیرعامل شرکت ملی نفتکش بود.

در این فعل‌و‌انفعالات ابهام‌های زیادی وجود دارد که شاید هنوز هم پاسخ روشنی برای آنها واضح نیست. بخشی از این ابهام‌ها به اهمیت شرکت ملی نفتکش از یک سو و مالکیت نامشخص آن از سوی دیگر بازمی‌گردد. زمانی که انفجار و آتش‌سوزی گریبان نفتکش سانچی را گرفت، بسیاری از خانواده‌های خدمه به شرکت ملی نفت و وزارتخانه نفت پناه بردند و جویای آخرین اخبار و جزئیات از وضعیت امداد شدند. در آن زمان مقام‌های صنعت نفت در پی هجوم خانواده‌ها مجبور شدند بر این موضوع تاکید کنند که شرکت ملی نفتکش سال‌هاست که از وزارت نفت جدا شده و تحت مدیریت آنها نیست.

 بررسی‌های «تعادل» از اخبار و اسناد مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نشان می‌دهد که بر اساس مصوبه 2/1/1379 نمایندگان مجلس مقرر شد که 66 درصد از سهام دولتی شرکت ملی نفتکش ایران به‌طور مساوی به صندوق بازنشستگی کشوری و سازمان تامین اجتماعی واگذار شود. از طرفی در گام دوم این واگذاری قرار بود تا شرکت ملی نفتکش به‌طور کامل خصوصی شده و سهام آن در بورس عرضه شود، اما این اتفاق هنوز نیفتاده است.

در هر صورت از سال 1379 که شرکت ملی نفتکش از مالکیت وزارت نفت خارج شده است، تغییرات قابل توجهی در روابط این دو شرکت و مسیر فعالیت‌ها رخ داد. از آن زمان تاکنون شرکت ملی نفت و وزارت نفت برای ارسال و صادرات محموله‌های نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی خود مجبور بوده‌اند تا نفتکش‌های مورد نیازشان را اجاره بگیرند. با این حال فعالیت‌های شرکت ملی نفتکش تنها محدود به مشتریان دولتی داخلی خود نبوده و اجاره نفتکش به شرکت‌های خارجی مختلف هم در دستور کار بوده است. یک سال پیش کیان‌ارثی مدیرعامل وقت شرکت ملی نفتکش ایران که 5 ماه از مسوولیتش در این شرکت می‌گذشت، عنوان کرد که هم‌اکنون با لغو تحریم‌ها و برخی محدودیت‌ها تعدادی از کشتی‌های نفتکش در اجاره شرکت‌های بزرگ نفتی اروپا همچون سپسای اسپانیا، انی ایتالیا و هلند قرار گرفته است. او که این سخنان را در مصاحبه با خبرنگار خانه‌ملت مطرح می‌کرد، با بیان اینکه در حال حاضر جمهوری اسلامی ایران بزرگ‌ترین ناوگان نفتکش جهان را در اختیار دارد، گفت: هم‌اکنون ظرفیت کشتی‌های شرکت ملی نفتکش ایران به بیش از ۱۵میلیون و ۵۰۰ هزار تن در سال افزایش یافته است. کیان‌ارثی در ادامه تصریح کرد که با این حال قصد توسعه و نوسازی ناوگان فعلی کشتی‌های نفتکش را دارد. اینکه شرکت ملی نفتکش ایران، بزرگ‌ترین شرکت حمل‌ونقل نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی جهان است، با آنکه چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد و کمتر کسی از مردم عادی از آن باخبر هستند، حکایت از اهمیت آن و احتمالا سیاست‌های پشت پرده برای اداره آن دارد.

از موضوعات مبهم دیگر آن است که یک روز پیش از آنکه کیان‌ارثی جای صفایی را در شرکت ملی نفتکش بگیرد، خبری با این مضمون منتشر شد که یکی از دادگاه‌های اروپا، این شرکت را در فهرست جدید تحریم‌های خود قرار داده است و این تحریم‌ها نیز قابل رفع نیستند. در این خبر مشخص نشد که کدام دادگاه اقدام به تحریم شرکت ملی نفتکش کرده است. با این حال کمتر از 24 سال بعد تغییر در راس چارت سازمانی شرکت ملی نفتکش به وقوع پیوست و همان‌طور که گفته شد دیگر خبری از تحریم‌ها نبود؛ به‌طوری که مدیرعامل جدید از اجاره دادن کشتی‌ها به شرکت‌های اروپایی و تلاش برای توسعه ناوگان فعلی سخن می‌گفت.

فارغ از این مسائل کیان‌ارثی در حالی روز گذشته مجبور شد تا دفتر کار خود را تخلیه کند که بررسی‌ها نشان می‌دهد حدود 45 روز پیش، مدیرعامل صندوق بازنشستگی کشوری یعنی شخصی که او را منصوب کرد، پست خود را از دست داده است. 30 دی‌ماه با حکم علی ربیعی، جمشید تقی‌زاده به عنوان مدیرعامل جدید صندوق بازنشستگی کشوری معرفی شده و جای محمود اسلامیان را گرفته است.

 آتش سانچی در دامان مدیرعامل

 اما شاید یکی دیگر از دلایل دوام نیاوردن کیان‌ارثی در شرکت ملی نفتکش را بتوان در نحوه مدیریت حادثه سانچی جست‌وجو کرد. هر چند دور از ذهن است که شرکت ملی نفتکش در آن حادثه، قصور و سهل‌انگاری داشته باشد، اما اتهام‌هایی که مدیرعامل این شرکت به چینی‌ها زد (در مورد تعلل آنها در امدادرسانی)، علاوه بر متشنج کردن فضای همکاری ایران و چین باعث افزایش انتظارات در داخل و دشوارتر شدن هضم فاجعه شد.

فارغ از این ابهام‌ها و تغییرات سوال‌برانگیزی که در 17ماه گذشته در شرکت ملی نفتکش اتفاق افتاد و شاید هیچ‌گاه جواب آنها روشن نشود، به نظر می‌رسد که شرکت ملی نفتکش به آرامش رسیده است. بر اساس حکم جمشید تقی‌زاده، مدیرعامل صندوق بازنشستگی کشوری، کاپیتان نصرالله سردشتی به عنوان نماینده این صندوق جهت عضویت در هیات‌مدیره شرکت ملی نفتکش ایران معرفی و منصوب شد. او که از کاپیتان‌ها و دریانوردان پیشکسوت و باسابقه ناوگان شرکت ملی نفتکش است، در جلسه روز گذشته هیات‌مدیره این شرکت به عنوان مدیرعامل جدید انتخاب شد. سردشتی پیش از این مدیریت بازرگانی شرکت ملی نفتکش را هم بر عهده داشته است. از دیگر سمت‌های کاپیتان سردشتی می‌توان به ریاست دفتر اجاره شرکت ملی نفتکش ایران در سال‌های گذشته اشاره کرد. با این تجربیات و سوابق، تردیدی در صلاحیت انتخاب و انتصاب سردشتی نیست و می‌توان امیدوار بود که فضای مه‌آلود از شرکت ملی نفتکش ایران زدوده شود.