رشد تولیدات کشاورزی با وجود محدودیت آبی

رشد تولیدات کشاورزی با وجود محدودیت‌های آبی و خشکسالی‌های پی در پی را می‌توان مهم‌ترین دستاورد وزارت جهادکشاورزی در سال 96 ارزیابی کرد که برای دومین سال متوالی خودکفایی در تولید محصول استراتژیک گندم را رقم زد.

علاوه بر تحولاتی که بخش کشاورزی طی پنج سال گذشته شاهد بوده و توانسته در تولید برخی محصولات کشاورزی به خودکفایی برسد، سطح امنیت غذایی کشور نیز ارتقا یافته است.

ایرنا در گزارشی افزود: در دولت تدبیر و امید برای ارتقای تولیدات کشاورزی، راهبردهای مندرج در قوانین بالادستی نظیر سیاست‌های کلی نظام، قانون برنامه ششم و اقتصاد مقاومتی سرلوحه فعالیت‌ها قرار گرفت تا از ظرفیت‌های موجود بخش کشاورزی در کشور که مغفول مانده بود، با ارتقای بهره‌وری، استفاده شود زیرا به عقیده دست اندرکاران بخش کشاورزی، با وجود همه محدودیت‌ها، کمبودها، بی‌آبی‌ها و خشکسالی‌ها همچنان ظرفیت‌های بسیاری برای بهبود تولیدات کشاورزی وجود دارد.

بنابراین در این مدت با وجود خشکسالی‌های پی در پی و کمبود منابع آبی برای تقویت بنیه اقتصادی و پایداری امنیت از طریق ارتقای امنیت غذایی و ضریب خوداتکایی در کشور برای افزایش تولیدات کشاورزی اقداماتی نظیر اعلام به موقع نرخ خرید تضمینی گندم برای خودکفایی در تولید، تغییر فصل کشت بهاره به پاییزه چغندر قند، جایگزینی کشت از فضای باز به فضای گلخانه‌یی و پرورش ماهی در قفس و ابلاغ برنامه‌های تنظیم بازاری انجام شد که تمامی اینها در حمایت از تولیدکنندگان داخلی بوده است.

با وجود برخی موانع تولیدی و صادراتی، اما بر پایه اعلام بانک مرکزی، در پنج سال گذشته بخش کشاورزی دارای رشد مستمر مثبت بوده و بطور متوسط چهار تا پنج درصد رشد داشته است.

همچنین تولید کشور در مدت یاد شده، از 97میلیون تن به 122 میلیون تن افزایش یافت که این مهم با وجود کاهش مصرف آب حاصل شد و واردات بخش کشاورزی نیز در سال‌های گذشته با وجود افزایش حدود پنج میلیون نفری جمعیت کشور، با کاهش چهار تا پنج میلیون تنی مواجه شده است.

تراز تجاری غذا در کشور از منفی هشت میلیارد دلار در سال 92، به منفی 3.1 میلیارد دلار کاهش یافت و حدود پنج میلیارد دلار صرفه جویی ارزی در مصرف مواد غذایی به دست آمد.

در محصولات راهبردی همچون گندم، برنج و دانه‌های روغنی اقدام‌های خوبی انجام شده که مطابق سیاست‌های کلی نظام و سند برنامه ششم توسعه کشور است.

در حوزه تولید گندم از اساسی‌ترین تولیدات کشور است، اکنون بیش از هفت میلیون تن گندم در کشور ذخیره‌سازی شده در حالی که در سال 1392 فقط چند 100 هزار تن ذخیره گندم داشتیم و سالانه نزدیک 2.5 میلیارد دلار واردات انجام می‌شد.

با اجرای این طرح‌ها، تولید گندم با 73 درصد رشد از 8 میلیون تن به 14 میلیون تن رسید، واردات بیش از 4/6 میلیون تن آن در سال نه تنها به صفر درصد رسید و به خودکفایی رسیدیم بلکه امکان صادرات آن نیز فراهم شد.

از آغاز برداشت گندم در سال 96 تاکنون 8 میلیون و 27هزار تن گندم مازاد از کشاورزان خریداری شده که این میزان امکان صادرات این محصول را به کشورهای متقاضی فراهم کرده است.

اکنون این محصول در کشور در حالی تولید می‌شود که سطح استفاده از آب و سطح زیرکشت آن کاهش یافته است.

براساس این گزارش، سطح کشت نشاء برنج از 10 تا 12درصد به 45درصد در سال 96 ارتقا یافت که دستاورد بسیار خوبی در این زمینه به شمار می‌رود ضمن آنکه با تدابیر وزارت جهادکشاورزی در فصل برداشت این محصول، هیچ وارداتی انجام نمی‌شود.

طبق صورتجلسه سال 1393 برای خرید برنج با قیمت توافقی، نرخ 5700 تومان برای برنج هاشمی و 5800 تومان برای برنج طارم در هر کیلو ابلاغ شد؛ این قیمت‌ها سال 96 برای هر کدام از این برنج‌ها به 9100 تومان در هر کیلو تعیین و ابلاغ شد.

همچنین خودکفایی در تولید شکر را می‌توان دستاورد دیگر اقتصاد کشاورزی ایران در سال 96 ارزیابی کرد که با تغییر الگوی کشت چغندرقند از فصل بهار به پاییز میسر شد؛ با این کار ضمن کاهش تبخیر و بهینه شدن مصرف آب، تولید آن به مرز 80 درصد رسید و سطح زیر کشت چغندرقند از 170هزار به 120هزار کاهش یافت.

به گفته محمود حجتی وزیر جهادکشاورزی ظرفیت‌های نهفته کشاورزی ایران به دلیل خاک غنی، آفتاب و مدیریت بهینه آب به شکلی است که ظرفیت تولید شکر از 3.2 میلیون به 8.1 میلیون تن افزایش یافت و براساس آمارها اکنون یک میلیون و 540 هزار تن شکر در کارخانه‌ها موجود است که به تدریج به بازار عرضه می‌شود.

در انتهای این گزارش با اشاره به برنامه «از مزرعه تا سفره» برای مقابله با دلالان آمده است: وزارت جهادکشاورزی دولت تدبیر و امید زنجیره تولید «از مزرعه تا سفره» را در اولویت برنامه‌ها قرار داد زیرا در بیشتر کشورها زنجیره تولید وجود دارد؛ به‌طور نمونه در هلند، دامدار شیر خود را با قیمتی مشخص به تعاونی می‌دهد؛ درصورتی که ارزش افزوده شیر در روند تولید افزایش یابد دامدار نیز از آن بهره‌مند می‌شود.

اکنون شرکت‌های مباشر، برخی تولیدات را خریداری می‌کنند و براین اساس باید سهم این شرکت‌ها را را کم و زنجیره تولید تقویت شود که این زنجیره می‌تواند شامل سردخانه‌ها، انبارها، صادرات و صنایع تبدیلی باشد.

طبق آمارها تعاونی‌های دامپروران از طریق توسعه کشاورزی که 100 میلیارد تومان بوده، پارسال یک هزار میلیارد تومان نهاده‌های خود را وارد و به تولیدکنندگان داده است.

بطور قطع با شکل‌گیری زنجیره تولید در بخش کشاورزی، از دلالی در این بخش کشاورزی جلوگیری خواهد شد.