زنگ خطر کمبود آب کشاورزی در مازندران
کمبود آب برای زیر کشت بردن شالیزارهای مازندران در نخستین روزهای فصل بهار به بازی دومینوای شبیه شده که با گذشت زمان مناطق بیشتری را تحت تاثیر قرار داده و کاسه «چه کنم چه کنم» دست کشاورزان داده است.
به گزارش ایرنا، در حالی که شالیکاران مازندران این روزها شبانه‌روزی در حال شخم و شیار زمین‌ها و خزانه‌گیری و نشای برنج در مناطق مختلف هستند، مسوولان شهرستان جویبار در مرکز استان به مالکان 2 هزار و 400 هکتار شالیزاری هشدار داده‌اند که به فکر کشت جایگزین باشند.
مدیر آب منطقه‌یی جویبار در جلسه شورای اداری، با اعلام اینکه امسال آب سد شهید رجایی به شالیزارهای منطقه نمی‌رسد، به مالکان زمین هایی که از آب این سد استفاده می‌کردند هشدار داد که با کشت برنج در این زمین‌ها به استقبال خطر نروند.
براساس گزارش‌های رسمی، 25 میلیون مترمکعب از آب کشاورزی شهرستان جویبار در سال‌های گذشته از سد شهید رجایی تامین می‌شد.
هادی نیک‌اختر افزود: امسال سد شهید رجایی 60 درصد کمتر از فروردین ماه سال گذشته آب دارد و بر این اساس 2 هزار و 400 هکتار از اراضی شالیزاری جویبار که از نعمت آب سد شهید رجایی استفاده می‌کردند، امسال از این نعمت محروم شدند.
این سد که 162میلیون مترمکعب ظرفیت ذخیره‌سازی دارد، هم‌اکنون تنها حدود 55 میلیون متر مکعب آن آبگیری شده که به گفته کارشناسان شرکت آب منطقه‌یی مازندران از این میزان تنها 33 میلیون مترمکعب قابل برداشت است و بقیه برای پایداری سد قابل برداشت نیست.
اوایل فروردین ماه جاری هم رییس سازمان جهاد کشاورزی مازندران به مالکان سه هزار هکتار از زمین‌های شالیزاری حوزه شهرستان میاندرود در بخش انتهایی شبکه آبیاری سد شهید رجایی هشدار داده بود که زمین‌هایشان را زیر کشت برنج نبرند.
همچنین مدیر اداره آب منطقه‌یی جویبار نسبت به برداشت بی‌رویه و بیش از حد از منابع زیرزمینی به کشاورزان هشدار داد و گفت: اگر مصرف آب مدیریت نشود باعث می‌شود آب چاه‌ها به سمت لب شوری کشانده شود که منجر به زیاندهی بیشتر خواهد شد.
وی کشت جایگزین را هم برای کاهش خطر کمبود آب به کشاورزان توصیه و تاکید کرد: باید با بهره‌گیری از تمام راه‌حل‌های ممکن جلوی خسارت زایی کمبود آب کشاورزی را بگیریم.
فرماندار جویبار هم گفت: شرکت آب منطقه‌یی مازندران بر قطع شدن آب سد شهید رجایی برای آبیاری شالیزارهای شهرستان جویبار تاکید کرده و قرار است بخشی از کمبود آب از طریق سد البرز تامین شود.
رجبعلی وهابی افزود: مسوولان شرکت آب وعده داده‌اند طی دو هفته آینده آب سد البرز را از طریق پمپاژ در روستای آهنگرکلا و بهره‌گیری از آب رودخانه سیاهرود به زمین‌های جویبار برسانند.
بخشدار بخش مرکزی جویبار هم به کمبود آب کشاورزی در سال زراعی جاری با توجه به خشکسالی اشاره کرد و گفت که با کمک شورا و دهیاری‌ها بناست لایروبی و مرمت آببندان‌ها به صورت جدی انجام شود.
محمد مدانلو افزود: امسال بنا داریم تا هفت قطعه آببندان در حوزه بخش مرکزی را لایروبی کنیم تا به تامین آب کشاورزان کمک شود.
زنگ خطر کمبود آب کشاورزی در شهرستان جویبار از2 سال پیش با کاهش دبی آب رودخانه‌های سیاهرود و تلار به صورت جدی به صدا در آمد، ولی از آن زمان تاکنون نه راه‌های جایگزین به صورت جدی مدنظر قرار گرفت و نه مدیریت مصرف آب اجرایی شد.
کارشناسان مهم‌ترین راهکارها برای جلوگیری از بحران کم آبی را مدیریت منابع آبی، تغییر الگوی کشت بهینه برای هر منطقه، استفاده از آبیاری قطره‌ای، یکپارچه‌سازی اراضی، مدیریت بر آبهای مجازی، لایروبی آببندان‌ها و فرهنگ‌سازی مصرف صحیح آب می‌دانند، راهکارهایی که اگر در چند سال گذشته به صورت جدی مورد توجه قرار می‌گرفت، امسال مازندرانی‌ها با ریزش سریع مهره‌های دومینوی کم آبی مواجه نمی‌شدند.
کشاورزان جویبار امسال در حالی در نخستین روزهای بهار با کمبود آب کشاورزی مواجه شدند که بدون توجه به هشدارهای کارشناسان، سال گذشته بیش از سه هزار هکتار از شالیزارهای شهرستان را زیر کشت دوم برنج بردند، کشتی که آب مورد نیاز آن عمدتا از منابع زیر زمینی تامین می‌شود.
روی آوردن به مصرف بی‌رویه آبهای زیرزمینی سبب شد تا به استناد گزارش‌های رسمی علاوه بر وجود 6 هزار و 344 حلقه چاه مجاز، صدها حلقه چاه غیرمجاز نیز در شهرستان جویبار خالی کردن سفره‌های زیرزمینی را تسریع کند. این در حالی است که در این شهرستان دست‌کم 60 قطعه آببندان به مساحت 2 هزار و 200 هکتار با حجم آبگیری 6.2 میلیون مترمکعب وجود دارد که بعضی از آنها سال‌هاست که لایروبی و ترمیم نشده است.
آببندان‌ها در سال هایی نه چندان دور مهم‌ترین منبع تامین آب کشاورزی به ویژه اراضی شالیزاری در مازندران بودند. آبگیری این ذخیرگاه‌های آبی در فصل پاییز انجام می‌شود ولی در بیشتر از یک دهه گذشته بسیاری از آببندان‌ها به خاطر همراهی نکردن کشاورزان در پرداخت عوارض و حق آبه رو به خشکیدن رفتند.
گزارش آب منطقه‌یی جویبار نشان می‌دهد آببندان‌های روستاهایی همچون میستان، انارمرز، روشندان، شهنه کلا، میان ده، اسماعیل کلا و سید محله در سال‌های اخیر به دلیل پرداخت نکردن حق آبه و عدم لایروبی و ترمیم، آبگیری نشده و خشک شده است.
بخشدار مرکزی جویبار پاییز پارسال به خبرنگار ایرنا گفته بود که بخشی از کشاورزان منطقه از سال 84 به بعد نسبت به پرداخت عوارض و حق آبه خود اقدام نکردند و به همین دلیل نیز شرکت آب به آنها اجازه آبگیری آببندان‌ها را نداد. بر اساس مصوبه شرکت آب منطقه‌یی، کشاورزان باید برای هر هکتار زمین شالیزاری که از ذخیره آببندان‌ها آبیاری می‌شود، مبلغ 157هزار تومان پرداخت کنند که انباشت این مبلغ برای بیش از 12 سال برای بسیاری از آنان سنگین شد.
کارشناسان کشاورزی و آب منطقه‌یی هشدار داده‌اند که سریال کمبود آب کشاورزی در مازندران دنباله‌دار است و چنان چه کشاورزان به کشت جایگزین روی نیاورند و بر کشت دوم برنج اصرار بورزند، فصل‌های جدید این سریال با بازیگران بیشتری از مناطق مختلف استان رونمایی خواهد شد.
این هشدار کارشناسان را داده‌های هواشناسی و وزارت نیرو نیز تایید می‌کند؛ چنان که در تازه‌ترین گزارش هواشناسی مازندران مشخص شده است که میزان بارندگی در نیم فصل اول سال زراعی جاری (مهر تا اسفند 96) نسبت به مدت مشابه سال زراعی گذشته 14 درصد و نسبت به دوره بلندمدت 30 ساله 17 درصد کاهش یافته است.
