ارز و نیاز به بازنگری در قیمت‌گذاری
برخی صنعتگران معتقدند که این روزها «صنعت همچون مرغ بسم‌الهی شده است که هم در عروسی ذبح می‌شود هم در عزا»، به‌گونه‌یی که همواره نگاه بیرونی به صنعتی‌ها ثبات قیمتی در مقابل زیان انباشته‌شان است. روالی که با افزایش قیمت مواد اولیه طی ماه‌های گذشته به خوبی پیکره صنعتی را زیر فشار افزایش هزینه‌ها قرار داده است و حالا با ثبات قیمت ارز در بازار و ثبت سفارش مواد اولیه با دلاری که نسبت به ماه‌های قبل حداقل افزایش 500 تومانی را شاهد بوده، موجب شده تا قیمت تمام شده صنعتگران افزایش چشمگیری یابد.
طی ماه‌های اخیر و پیش از اینکه دولت با ورود به بازار ارز دست به تک‌نرخی شدن بازار بزند هم بازار پر نوسان ارز موجب شد تا حاشیه سود تولید داخلی به قدری کاهش یابد که برخی تولیدکنندگان به سمت افزایش قیمت رفته و فشار کاهش زیان خود را به سمت مصرف‌کننده سوق دادند. در این بین اما برخی صنایع به دلیل نگاه دولتی و الزامات دولتی برای پایین نگاه داشتن قیمت و البته تعیین قیمت توسط دولت باید با وجود زیان‌هایی که از محل رشد قیمت‌های ناشی از افزایش قیمت ارز متحمل می‌شدند اما نباید هیچ گونه افزایش قیمتی روی محصولات نهایی خود داشته باشند موضوعی که به نظر می‌رسد در نهایت منجر به افزایش زیان‌های انباشته این صنایع شده و در بلندمدت موجب کاهش کارایی و کاهش کیفیت تولیدات خواهد شد.
یکی از این صنایع، گروه‌های خودروسازی هستند که به دلیل همکاری‌های فشرده با صنایع مرتبط دیگر همواره در دایره‌یی از تحولات قرار دارند و هرگونه نوسانات قیمتی در بازار مواد اولیه می‌تواند این گروه‌ها را وارد تنشی جدید کند. تنشی که با الزامات جدید استانداردسازی و الزامات رعایت کیفیت موجب می‌شود در بلندمدت کمر خودروسازان تاب تحمل فشارهای وارده را نداشته باشد و شاهد کاهش تولید در خطوط تولید باشیم.
این در حالی است که نرخ ارز در صورت خودکفایی در تامین مواد اولیه و کاهش وابستگی به خارج می‌تواند عاملی برای افزایش رقابت‌پذیری صنایع کشور باشد.
بطور قطع بیشترین تاثیر نرخ ارز بر نرخ مواد اولیه وارداتی خواهد بود و در این شرایط صنایعی که از طریق مواد اولیه و ماشین‌آلات خارجی تولید می‌شوند، بیشترین آسیب را از افزایش نرخ ارز متحمل خواهند شد چراکه با بالا رفتن هرگونه نرخ ارز، نرخ تمام‌شده محصولات نیز در بازار افزایش می‌یابد و تاثیر واقعی آن بر بدنه تولید در ماه‌های آینده بیشتر مشخص خواهد شد. هرچند بخشی از افزایش نرخ ارز، حباب قیمتی است و در صورتی که دولت نتواند تقاضای بخش تولید و بازار را به خوبی مدیریت کند نه تنها حباب نرخ شکسته نخواهد شد بلکه ممکن است شاهد افزایش بیشتر نرخ ارز در بازار باشیم.
تقاضای تولید برای ارز یک تقاضای مشخص و قابل پیش‌بینی است و دولت باید با تعریف درست و ساز و کار مناسب اقدام به جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز تولیدکنندگان در بازار ارز کند و با به دست آوردن این آمار تقاضای تولید برای ارز را محاسبه و براساس آن برنامه‌ریزی کند. هم‌اکنون تامین منابع مالی برای بخش تولیدی از نیازهای اساسی کشور است چراکه این مساله در سبد هزینه‌های تولید بخش قابل توجهی را به خود اختصاص می‌دهد. به هر میزان که تولیدکنندگان به منابع مالی دسترسی داشته باشند نرخ نهایی تولید کاهش پیدا کرده و کیفیت و توان رقابتی تولیدکنندگان داخلی نیز افزایش خواهد یافت. بطور قطع این نوسانات بر صنعت خودرو به‌ویژه قطعه‌سازی کشور که بخشی از مواد اولیه تولید را از خارج تامین می‌کند تاثیر خواهد گذاشت. این در حالی است که تا پیش از این برای تامین مواد اولیه مورد نیاز قطعه‌سازان، ارز مبادله‌یی اختصاص می‌یافت و با قطع آن مشکلات در این بخش بیشتر خواهد شد. براین اساس به هر میزان در صنایع مهم تولیدی همچون صنعت خودرو و قطعه‌سازی سرمایه‌گذاری شود و نگاه‌ها به این حوزه تغییر کند، توانمندی در این صنعت افزایش یافته و می‌توان قطعات باکیفیت و تیراژ بالاتر را در داخل تولید و به بازارهای دنیا صادر کرد. بی‌شک تلاش برای تامین مواد اولیه مورد نیاز در داخل و کاهش ارزبری در این بخش بر هزینه تولید قطعات و نرخ خودرو نیز تاثیر خواهد گذاشت.
و شاید هم‌اکنون بهترین زمان برای درخواست آزادسازی قیمت‌گذاری خودرو در بازار است تا ضمن ایجاد فضای رقابتی برای تولید محصولی با کیفیت، در بازار رقابت به دور از دلال بازی و رانت خودروسازان با توجه به هزینه‌های تمام شده روی خودروهای خود قیمت بگذارند و سهم بیشتری را در فضای جدید برای خود رقم بزنند.
موضوعی که سال‌هاست به یکی از آرزوهای خودروسازان مبدل شده است و به نظر می‌رسد حال که دولت ارز را تک‌نرخی کرده است بهترین زمان برای اجرای این هدف را در اختیار خودروسازان قرار داده است.
روالی که اگر پیاده‌سازی شود با توجه به قیمت‌گذاری خودرو در کف بازار امکان تغییر قیمت خرید مواد اولیه از جمله قطعات و... نیز فراهم شده و زنجیره خودرو روزگاری جدید را به خود می‌بیند. روزگاری که در نهایت به افزایش کیفیت محصول نهایی نیز منجر می‌شود.
شاید بر همین اساس است که هر چند با افزایش قیمت ارز، قیمت تولیدات آتی صنعت خودرو متاثر از دو بخش خواهد شد اما کارشناسان بر یک مسیر امیدوارکننده اشاره می‌کنند که می‌تواند مزیت مثبتی برای خودروسازان داشته باشد. به نظر می‌رسد که افزایش قیمت ارز بسیاری از معادله‌های خودروسازی را با تغییر و تحولات جدی روبه‌رو کرده و قطعه‌سازان با شکایت از افزایش قیمت مواد اولیه زمینه رشد قیمت خودرو را تا حدودی فراهم کرده‌اند.
در همین حال فراموش نکنیم که هنوز برای تولید خودرو وابسته به برخی مواد و قطعات هستیم که از همکاران خارجی تامین می‌شود و با افزایش قیمت ارز هزینه تمام شده واردات این قطعات نیز دستخوش تغییرات قیمتی شده است و با روال حاکم بر قیمت‌گذاری خودروسازان، این گروه‌های صنعتی برای پاسخ‌گویی به مشتریان خود مجبور هستند تا با تعداد کمتر خطوط تولید را زنده نگه دارند و با همان روال پرداختی‌ها خرید کمتری کنند تا شاید همکاری‌های منعقد شده ادامه یابد و خطوط تولید به خاک‌خوری ناشی از قیمت‌گذاری جدید ارز تبدیل نشوند.
گو اینکه اگر دولت زمینه قیمت‌گذاری خودرو در بازار آزاد را فراهم کند خودروسازان مجال بیشتری برای بازی با قیمت خودروهای تولیدی‌شان در فضای رقابتی جدید برای کسب بازار دارند. گو اینکه با توجه به قراردادهای منعقد شده با شرکای اروپایی و آسیایی در سال‌های بعد از برجام زمینه تولید خودروهای باکیفیت مطابق با خواست مردم نیز فراهم شده و اگر جذابیت‌های تولیدی نیز فراهم شود زنجیره خودروسازی کشور با خیالی آسوده‌تر به تولید خودروهای با کیفیت می‌پردازند. به گفته کارشناسان نرخ ارز به عنوان یکی از متغیرهای کلیدی اقتصاد، نقش اساسی در تعیین قیمت بسیاری از کالاها از جمله خودرو در کشور دارد. اثر این موضوع بر قیمت نهایی محصولات خودرویی از آن‌رو است که با توجه به افزایش قیمت ارز قیمت مواد اولیه روند صعودی یافته که این موضوع تاثیر فراوانی بر قیمت نهایی خودرو می‌گذارد. این موضوع از آن‌رو اهمیت دارد که خودروسازی کشور طی سال‌های گذشته لطمه‌های بسیاری به دلیل تغییر و تحولات ارزی متحمل شد. تجربه تلخ خودروسازان بعد از تشدید تحریم‌ها هر چند دلایل بسیاری داشت اما بسیاری از کارشناسان یکی از مهم‌ترین عوامل موثر بر تغییرات قیمتی را نوسانات قیمت ارز عنوان می‌کنند. موضوعی که کارشناسان از آن به عنوان جهش قیمت تمام شده خودروسازان نام می‌برند.
یکی از کارشناسان در این زمینه عقیده دارد که هیچ خودرویی نمی‌تواند ۱۰۰درصد داخلی باشد. حتی اگر تمام قطعات یک خودرو هم در داخل کشور تولید شود، به هر حال تامین مواد اولیه، ماشین‌آلات، تجهیز و نگهداری ماشین‌آلات قطعه‌سازان و بسیاری دیگر از موارد که در تولید دخیل هستند، به خارج از کشور بستگی دارد.
