قول اروپا برای حفظ برجام
گروه ایران
برجام از روزهای زمستانی خود فاصله می‌گیرد، اگر اروپا بتواند اجرای 9 مطالبه ایران را درباره این توافق تضمین کند. مطالباتی که سه‌شنبه شب در جلسه ظریف با وزرای خارجه آلمان، فرانسه و بریتانیا به‌همراه رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تصویب رسید. «حفظ و تعمیق روابط اقتصادی با ایران»، «تداوم فروش نفت، گاز، میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی ایران و تعاملات مالی مربوطه»، «تعاملات موثر بانکی با ایران»، «ادامه روابط حمل‌ونقل موثر دریایی، زمینی و هوایی و خط‌آهن با ایران»، «تامین بیشتر اعتبارات صادراتی اتحادیه اروپا و ایجاد مسیرهای ویژه در حوزه‌های مالی، بانکی، بیمه‌یی و تجاری با هدف تسهیل همکاری‌های اقتصادی و مالی شامل تسهیل همکاری‌های اقتصادی و مالی شامل ارائه حمایت‌های عملی از تجارت و سرمایه‌گذاری»، «تکمیل و اجرای بیشتر یاداشت‌های تفاهم و قراردادهای منعقده بین شرکت‌های اروپایی و طرف‌های ایرانی»، «سرمایه‌گذاری بیشتر در ایران»، «حمایت از فعالان اقتصادی اتحادیه اروپا و تامین فضای اطمینان‌بخش حقوقی» و «ایجاد هرچه بیشتر فضای شفاف و قانونمند اقتصادی»
9 بندی است که موگرینی در بیانیه‌یی از آنها به‌عنوان ستون مذاکرات روزهای آینده کارشناسان اروپایی و ایرانی نام برد.
مذاکرات نباید خیلی طولانی باشد. وزیر امور خارجه ایران می‌گوید که این زمان بیش از دو ماه نخواهد بود. اما طرفین چقدر به یافتن راه‌حل‌های عملی برای بی‌اثر کردن تحریم‌های امریکا امیدوارند؟ پاسخ به این سوال در هفته‌های آینده و زمانی که مذاکره کارشناسان به‌طور جدی آغاز شود، مشخص خواهد شد.
با این حال فضای ابهام‌آلودی بر مذاکرات سایه انداخته است تا آنجا که مقامات ایرانی از اظهارنظر شفاف درباره توانایی اروپا برای دور زدن تحریم‌های امریکا اجتناب می‌کنند، نه امیدوارانه سخن می‌گویند، نه ناامید هستند. آنها توپ را به زمین اروپا انداخته و حیات و ممات برجام را به توانایی اروپایی‌ها گره زده‌اند.
سیاستی برخلاف آنچه امریکایی‌ها در پی آن بودند؛ آنجا که مقامات ایالات‌متحده سعی داشتند با فشار، ایران را تصمیم‌گیر حیات یا نابودی برجام نشان دهند، اینکه مقامات ایرانی یا محدودیت برنامه موشکی و کرنش درباره مسائل منطقه‌یی را در کنار برجام می‌پذیرند یا آنکه برجام به کار خود پایان می‌دهد و این ایران است که منجر به نابودی توافق شده.
اظهارات مقامات ارشد ایران نشان می‌دهد که آنان در این بازی گرفتار نشده‌اند. ظریف در همین رابطه، ماندگاری برجام را دفاع اروپا از منافع خودش می‌داند، نه چیزی فراتر از آن. در عین حال وزیر امور خارجه ایران تاکید کرده که خیالباف نیست که معتقد باشد اروپا رابطه‌اش را با امریکا به‌هم بزند. به گفته ظریف نه چنین چیزی امکان‌پذیر است و نه اروپایی‌ها خودشان چنین حرفی می‌زنند. وزیر امور خارجه کشورمان که پیش از بازگشت از بروکسل با خبرنگاران سخن می‌گفت، با اشاره به جلسه‌اش با سه کشور اروپایی گفت: «در جلسه دیروز درمورد اقدامات امریکا برای بی‌اثر کردن مذاکرات ایران با اروپا صحبت کردیم البته ما در چارچوب واقعیات صحبت می‌کنیم. اروپا متحد امریکاست و قرار نیست روابطش را با امریکا کنار بگذارد؛ اما الان برای اروپا زمان آن است که ببیند چگونه منافع خودش را دنبال کند.» او افزود: «اروپا و امریکا در موضوعاتی دارای اشتراک و در موضوعاتی اختلاف دارند؛ فعلا موضوع ایران موضوعی است که مورد اختلاف آنهاست معنی‌اش این نیست که امریکا و اروپا فردا با هم درگیر می‌شوند کما اینکه سال‌ها در مورد موضوعات دیگر با هم اختلاف داشتند اما اروپایی‌ها خط خود را دنبال کردند و امریکایی‌ها خط خودشان را دنبال کردند.»
به نظر می‌رسد خطی که اروپایی‌ها امروز آن را دنبال می‌کنند، تضمین ادامه توافقی است که برای آن
12 سال مذاکره شده. مقامات کشورهای اروپایی می‌گویند هر چه در توان دارند، خواهند گذاشت تا توافق را حفظ کنند. آنچنان که فدریکا موگرینی هم پس از پایان نشست وزرای خارجه سه کشور اروپایی با ظریف گفت که «به دنبال راه‌حل‌های عملیاتی و محکم برای حفظ برجام هستیم.» به اعتقاد رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا، مساله نخست حفظ و تقویت روابط اقتصادی ایران با اروپاست، از سوی دیگر مساله ادامه جریان نفت و گاز و مشتقات آن و تولیدات پتروشیمی و مواد مرتبط با آن مطرح است. آن‌طور که موگرینی گفت «معاملات بانکی موثر با ایران»، «ادامه روابط در زمینه حمل و نقل دریایی، هوایی و ریلی با ایران» و «اعتبارات صادرات و بیمه مالی در زمینه تجاری برای تسهیل همکاری اقتصادی و مالی» بخش‌های دیگری هستند که باید درباره آنها به ایران تضمین داده شود. تضمینی که باید به امضای سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس و اتحادیه اروپا برسد. در همین رابطه، آنگلا مرکل صدراعظم آلمان، روز گذشته در سخنانی در پارلمان کشورش از ضرورت حفظ توافق هسته‌یی سخن گفت. به باور مرکل، توافق هسته‌یی ایده‌آل نیست اما توافقی است که باید به آن پایبند بود و دیده‌بان هسته‌یی سازمان ملل پایبندی ایران به اصول توافق را تایید کرده است. به‌همین دلیل انگلیس، فرانسه وآلمان و اعضای اتحادیه اروپا بر این باور هستند که لغو توافق در وضعیت کنونی درست نیست.
هر چند در ادامه او مدعی شد که در کنار حفظ توافق هسته‌یی می‌توان به موضوع برنامه موشک بالستیک و نفوذ این کشور در منطقه خاورمیانه پرداخت.
مرکل روز سه‌شنبه نیز در همایش کنفدراسیون اتحادیه‌های کارگری آلمان در برلین بر ضرورت حفظ برجام تاکید کرده و گفته بود: تصمیم ترامپ درباره خروج از برجام، نشان از تغییر در روابط آلمان-امریکا و روابط اروپا-واشنگتن دارد. روزنامه گاردین انگلیس هم روز گذشته در مقاله‌یی به رویکرد اروپا در قبال یکه‌تازی‌های ترامپ پرداخت و نوشت که برخلاف کوتاه آمدن در به‌راه انداختن جنگ علیه عراق در سال 2003، این‌بار اروپایی‌ها باید راهی بیابند تا تبعات مخرب تصمیمات کاخ سفید را کاهش دهند. در این مقاله که در ادامه واکنش‌های منفی مقامات اروپا به تصمیم ترامپ درباره برجام نگاشته شده است، تاکید شده که از سال 1945 روابط ترانس آتلانتیک بر پایه اقتصاد و امنیت اروپا بوده است و تا به امروز هیچ رییس‌جمهوری در امریکا به اندازه ترامپ علیه اروپا و اصولی که از آن دفاع می‌کند، رویکرد خصمانه نداشته است. او از اروپایی‌ها خواسته در برابر تصمیمات ترامپ که خلاف منافع این قاره است، بایستند.
حال برای سنجش عزم و توانایی اروپا در دفاع از منافع خویش باید چند هفته‌یی صبر کرد و دید آیا آنها توان ارائه تضمین‌های عملی درباره 9 بندی که موگرینی آنها را اعلام کرد، دارند یا نه.
