تصویب اجرای عملیات آژاکس

دهم تیرماه 1332 طرح عملیات براندازی دولت محمد مصدق با نام عملیات آژاکس به تصویب نهایی وزارتخانه‌های امور خارجه امریکا و انگلیس رسید. این طرح زمینه‌های اصلی کودتای 28مرداد را فراهم کرد.

عملیات تی‌پی‌آژاکس (T.P.AJAX) (گویش آژاکس هم رایج است) اسم رمز عملیات سازمان سیا در کودتای ۲۸مرداد است. عملیات «تی‌پی‌آژاکس» به عنوان نخستین عملیات قهری براندازی برون‌مرزی سازمان سیا محسوب می‌شود.  AJAX نام تجاری یک ماده پاک‌کننده و شوینده شرکت «کلگیت پالمولیو» است که در امریکا و اروپا استفاده می‌شود. این ماده هنوز هم به همین نام در بازار موجود است. T.P. مخفف نام حزب توده TUDEH PARTY است. منظور از این نام، عملیات پاکسازی حزب توده از ایران است. دستور عملیات کودتا از طرف چرچیل به خاطر انتقام ملی شدن صنعت نفت و از طرف آیزنهاور به خاطر ترس از حاکم شدن کمونیسم بر ایران صادر شده بود. شاه با قصد آنان موافقت کرد. خلع مصدق به وسیله کودتا قرار بود در عملیات چکمه در سال ۱۳۳۱ انجام شود. اما حزب توده متوجه شد و به مصدق گزارش داد. مصدق هم با تعطیل کردن سفارت انگلیس در تهران و اخراج تمام دیپلمات‌های انگلیسی این برنامه را ناکام گذاشت.

بار دیگر قرار بود، خلع مصدق در کودتای ۲۵مرداد ۱۳۳۲ انجام شود. در نیمه شب روز ۲۴ مرداد ۱۳۳۲ رمز عملیات آژاکس یعنی «حالا دقیقا نیمه‌ شب است» به صورت رمز از رادیو بی‌بی‌سی اعلام شد. این کودتا هم کشف و به مصدق گزارش شد. مصدق هم دستور بازداشت سرهنگ نعمت‌الله نصیری را که برای بازداشت او آمده بود، صادر کرد.

سرانجام 28مرداد 1332 با به‌ کارگیری اراذل و اوباش، دولت قانونی مصدق سقوط کرد و فضل‌الله زاهدی عامل کودتا نخست‌وزیر شد و مصدق و تعداد زیادی از نزدیکان او به همراه جمع زیادی از روزنامه‌نگاران و فعالان سیاسی دستگیر و برخی نیز اعدام شدند.