کوفی عنان در سن 80 سالگی درگذشت
گروه جهان
کوفی عنان نخستین دبیر کل آفریقایی سازمان ملل، شنبه در سن ۸۰ سالگی در سویس پس از سپری کردن یک دوره کوتاه بیماری درگذشت. در دوره ده ساله دبیرکلی کوفی عنان در سازمان ملل (1997 تا 2006) حوادث مهمی در جهان رخ داد که اثرات بسیاری از آنها تاکنون باقی است از جمله: شیوع ایدز در جهان، حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر، حمله امریکا به افغانستان، حمله امریکا به عراق و درگیری‌های خونین دیگر در آفریقا و خاورمیانه.
کوفی عنان طی 40 سال کار در سازمان ملل، از بخش کارگزینی شروع کرده بود و پس از سرپرستی بخش بودجه به کار در امور سیاسی و رسیدگی به پرونده‌های برقراری صلح ارتقا یافته و بالاخره به دبیر کلی رسیده بود؛ به همین دلیل بود که شناخت عمیقی از دستگاه وسیع و عملکرد پیچیده سازمان ملل داشت. او تدوین سند اهداف توسعه هزاره را بزرگ‌ترین دستاورد خود می‌دانست. در این سند برای نخستین‌بار کشورهای مختلف در اموری چون فقر، نابرابری و مرگ و میر کودکان اهدافی در سطح جهانی تعریف کردند.
کوفی عنان هشتم آوریل ۱۹۳۸ در غنا به دنیا آمد. او اولین دبیرکلی بود که از میان کارکنان سازمان ملل برای دبیرکلی این نهاد برگزیده شد و به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی و شماری از زبان‌های آفریقایی مسلط بود. عنان در دانشگاه علوم و تکنولوژی شهر کوماسی غنا تحصیل کرد و تحصیلات تکمیلی خود را نیز در سال 1961 در رشته اقتصاد در دانشکده «مک آلستر» مینه‌سوتا امریکا گذراند. او در سال 1965 با یک زن نیجریه‌ای ازدواج کرد که حاصل آن یک دختر و یک پسر بود. اما این ازدواج عمر چندانی نداشت و او در دهه 70 میلادی از همسرش جدا شد و سپس در حالی‌که در ژنو مشغول کار بود، در سال 1984 با یک وکیل زن سوئدی ازدواج کرد.
کوفی عنان برای نخستین‌بار در سال 1962 به عنوان کارمند سازمان بهداشت جهانی در ژنو به سازمان ملل پیوست. خاویر پرز دکوئیار دبیر کل وقت سازمان ملل، کوفی عنان را به عنوان دستیار دبیر کل و مسوول مدیریت و منابع انسانی و ایمنی و امنیت کارکنان (90-1987) منصوب نمود. با الحاق کویت به عراق، 900 کارمند سازمان ملل در این کشور باقی ماندند. کوفی عنان توانست طی مذاکره با رژیم صدام حسین این افراد را آزاد کند که موقعیت او را در سازمان ملل تقویت کرد. عنان سپس به عنوان مسوول بودجه (92-1990) و عملیات‌های صلح‌بانی در زمان پطروس غالی فعالیت کرده و مدت کوتاهی نیز فرستاده ویژه سازمان به یوگسلاوی بود. در همین زمان بود که انتقادهای زیادی متوجه عملکرد عنان شد. رومئو دلایر فرمانده کانادایی نیروهای حافظ صلح سازمان ملل در روآندا، گفته کوفی عنان به درخواست‌های مکرر وی پاسخ نداده و مسوول اصلی انفعال سازمان ملل در قبال نسل‌کشی 800 هزار نفر است. سناریوی مشابهی نیز در بوسنی و زمانی که 400 تن از حافظان صلح توسط صرب‌ها گروگان گرفته شدند رخ داد. گفته شده، کوفی عنان درخواست‌های مکرر ژنرال برنارد خاویر را نادیده گرفته و اجازه داد تا کشتاری که قابل پیشگیری بود به وقوع بپیوندد.
کوفی عنان سرانجام در حالی جانشین پطروس غالی شد که سازمان ملل در آستانه ورشکستگی بود. حامیانش بر این باورند که او توانست حضور سازمان ملل را در عرصه جهانی قوی‌تر و موثرتر کند. عنان در این زمان دست به تعدیل‌های گسترده در سازمان ملل زد و هزار نفر نیروهای انسانی این سازمان در مقر نیویورک را کم کرد، اقدامی که با استقبال دولت وقت امریکا روبرو شد. اما حمله دولت جورج بوش پسر به عراق با بهانه مداخله پیشگیرانه و تسلیحات کشتار جمعی دولت صدام حسین باعث شد که کوفی عنان رابطه خوب گذشته را با دولت امریکا نداشته باشد. عنان بارها اشغال عراق توسط نیروهای امریکایی و متحدانش را غیرقانونی خواند.
دبیرکل سابق سازمان ملل همچنین درگیر رسوایی مالی نفت در برابر غذا در عراق شد. در دسامبر ۲۰۰۴ اعلام شد «کوجو عنان» پسر کوفی عنان از شرکت سویسی طرف قرارداد برنامه نفت سازمان ملل در برابر غذا حق الزحمه دریافت کرده است. کوفی عنان در سخنرانی خداحافظی خود از سازمان ملل در سال 2006، در اقدامی بی‌سابقه با انتقاد شدید از دولت جورج بوش، امریکا را به نقض حقوق بشر تحت پوشش مبارزه با تروریسم متهم کرد. او در دسامبر همین سال از مقام خود کناره گرفت و جای خود را به بان کی مون، از کره جنوبی داد. کوفی عنان بعدها در مصاحبه‌ای با نشریه تایم در سال2013 از حمله امریکا به عراق به عنوان تاریک‌ترین نقطه دوران دبیرکلی خود نام برد.
کوفی عنان در سال‌های اخیر به عنوان رییس کمیسیون مسوول رسیدگی به بحران میانمار فعال بود. در سال ۲۰۱۶ بنیاد کوفی عنان (در حوزه توسعه پایدار و برقراری صلح فعالیت می‌کرد) و دفتر مشاوره دولتی به درخواست آنگ سان سوچی رهبر دوفاکتوی میانمار، یک کمیسیون مشورتی را برای ایالت راخین میانمار تاسیس کرد. این کمیسیون یک نهاد ملی بود و اکثر اعضای آن از میانمار بودند. وظیفه اصلی آن بررسی چالش‌های پیچیده ایالت راخین و ارایه پیشنهادهایی برای برطرف کردن این چالش‌ها عنوان شده بود. عنان پیشتر هم نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه بود. سازمان ملل و اتحادیه عرب در سال 2012 وی را به نمایندگی خود در امور سوریه انتخاب کردند تا راه‌حلی برای مناقشه آن کشور بیابد اما از آنجایی که کاری از پیش نبرد جای خود را به استفان دی‌میستورا داد.
آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد، با ادای احترام به یاد و خاطره عنان، سلف خود را نیرویی خواند که به سوی نیکی هدایت می‌کرد. عنان موفق شده بود در سال ۲۰۰۱ به همراه سازمان ملل جایزه صلح نوبل را به‌دلیل فعالیت‌های انسان‌دوستانه به خود اختصاص دهد.
