زندگی فقرا گران‌تر از ثروتمندان
گروه اقتصاد کلان|
بر اساس اعداد مربوط به تورم در میان دهک‌های مختلف هزینه‌ای، فاصله تورمی دهک‌ها در این ماه به ٠,٨ درصد رسید که نسبت به ماه قبل (٠.٥ درصد) ٠.٣ واحد درصد افزایش نشان می‌دهد. فاصله تورمی در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» نسبت به ماه قبل ٠.٢ درصد افزایش و در گروه عمده «کالاهای غیر خوراکی و خدمات» نسبت به ماه قبل ٠.٦ درصد افزایش نشان می‌دهد.
به گزارش «تعادل» مرکز آمار کشور بعد از چند روز از انتشار شاخص قیمت مصرف‌کننده در مرداد ماه، در این مرحله از گزارش دهی‌های خود نرخ تورم دهک‌های درآمدی کشور را اعلان کرده است. مرکز آمار به عنوان اصلی‌ترین نهاد ارایه آمارهای کشور محاسبه نرخ تورم دهک‌ها را از سال گذشته آغاز کرد؛ شاخص‌سازی‌ای که در آن شدت تغییرات هزینه‌ها و به بیان دقیق‌تر تغییرات قدرت خرید در میان طبقات درآمدی کشور را محاسبه می‌کند. به دلیل اینکه شاخص قیمت مصرف‌کننده برآیندی از میانگین تغییرات قیمتی یک سبد کالا و خدمات مصرفی متعارف در میان یک جامعه است و از جایی که این سبد متعارف در میان طبقات درآمدی گوناگون متفاوت است (طبقات پایین به دلیل درآمد کم سهم بیشتری از هزینه‌های خود را به نیازهای فوق‌العاده اولیه زندگی یعنی خوراکی‌ها اختصاص می‌دهد) به همین دلیل تغییرات قیمتی در کالاها و خدمات گوناگون تاثیرات متفاوتی در میان طبقات به جای می‌گذارد.
بر اساس گزارش مرکز آمار نرخ تورم کل کشور در مرداد ماه ١٣٩٧ برابر ٩,٧ درصد است که در دهک‌های مختلف هزینه‌ای در بازه ٩.٢ درصد برای دهک اول تا ١٠.٠ درصد برای دهک نهم نوسان دارد. محدوده تغییرات تورم دوازده ماهه در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» بین ١٠.٥ درصد برای دهک اول تا ١٢.٥ درصد برای دهک دهم است. هم چنین اطلاع مذکور در مورد گروه عمده «کالاهای غیر خوراکی و خدمات» بین ٨.٢ درصد برای دهک اول تا ٩.٥ درصد برای دهک دهم است.
دهک اول نشان‌دهنده ده‌درصد از خانوارهایی است که کمترین هزینه سالانه را داشته‌اند. بنابراین می‌توان گفت که‌این دسته از خانوارها جزو فقیرترین اقشار جامعه محسوب می‌شوند. در نقطه مقابل دهک دهم، ده‌درصد از خانوارهایی را نشان می‌دهد که بیشترین مبلغ را صرف هزینه سالانه خود کرده‌اند، لذا این دسته از خانوارها از مرفه‌ترین اقشار جامعه هستند.
این آمارها نشان می‌دهد که تورم دهک‌ها در ماه‌های گذشته یک مسیر جدید و متفاوت با روند قبلی آن می‌پیماید. پیش از این به علت وزن سنگین خوراکی‌ها در نوسانات نرخ تورم، طبقات پایین جامعه تجربه گرانی بیشتری نسبت به دهک‌های بالایی احساس می‌کردند، اما در چند ماه گذشته این جریان در مسیر متفاوتی قرار گرفته به این شکل که آمارها نشان می‌دهد دهک‌های بالای جامعه در هر سه شاخص تورم کل، خوراکی‌ها و غیر خوراکی‌ها تورم بیشتری در میان سبد خود مشاهده کرده‌اند. این موضوع به وضوح نشان می‌دهد که هر چند افزایش قیمت در گروه خوراکی‌ها بالا بوده اما نسبت به رشد کالاهایی که به گروه غیرخوراکی‌ها تعلق دارند، کمتر بوده است.
نتایج مرکز آمار نشان می‌دهد تورم نقطه به نقطه شاخص کل در دهک اول درآمدی در مرداد ماه 18 درصد بوده؛ درحالی‌که تورم برای پردرآمدترین دهک کشور 19.3 درصد برآورد شده است.این اختلاف نشان می‌دهد که تورم در ماه‌های اخیر در قشر پردرآمد جامعه بیشتر حس شده و برای اقشار کم درآمد نسبتا کمتر بوده است.
این اختلاف از آنجایی ناشی می‌شود که وزن کالاهای مختلف در سبد مصرفی خانوارها متفاوت در نظر گرفته شده است. دهک‌های کم‌درآمد به علت درآمد کمتر، هزینه کمتری را به تفریح و سرگرمی و حتی بهداشت و درمان اختصاص می‌دهند. از این جهت، وزن این کالاها در سبد مصرفی آنها کمتر است. در مقابل بیشترین سهم را خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها دارند. آنها بیشتر مخارج خود را معطوف این دسته از کالاها و در واقع ضروریات زندگی می‌کنند. بیش از 40 درصد از سبد مصرفی گروه‌های کم‌درآمد را خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها تشکیل می‌دهند. اگر در این کالاها گرانی اتفاق بیفتد، برای کم‌درآمدها بسیار قابل‌لمس است. در نتیجه اگر تورم خوراکی‌ها زیاد شود، فشار بر گروه‌های کم‌درآمد نیز افزایش خواهد یافت. برداشت دیگری که از این واقعیت می‌توان داشت، اینکه اگر تورم در اثر افزایش قیمت کالاهای خوراکی رشد کند، در آن صورت فشار بر قشر ضعیف افزایش خواهد یافت. از طرفی دیگر، اگر تورم از کانال افزایش قیمت کالاهای غیرخوراکی و خدماتی رشد کند، آنگاه فشار تورمی بر اقشار ضعیف کاهش خواهد یافت و شاخک‌های تورمی پردرآمدها فعال‌تر می‌شود. ضریب اهمیت خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در بالاترین دهک درآمدی کشور، 17 درصد است و 82 درصد اهمیت به کالاهای غیرخوراکی و خدمات اختصاص دارد. می‌توان گفت که هر گاه قیمت مواد غذایی نسبت به کالاهای غیرخوراکی بیشتر گران شود، در آن صورت فشار تورمی بر قشر کم‌درآمد تخلیه می‌شود. توضیحات بالا و آمارهای اعلام شده این انتظار را ایجاد می‌کند که باید نرخ تورم در گروه‌های خوارکی کمتر از گروه‌های غیر خوراکی بوده باشد که تورم در طبقات بالایی بیشتر شده است. اما این گزاره در محاسبات مرکز آمار نمود تام و مطلقی ندارد. جداول مرکز آمار نشان می‌دهد با اینکه تورم گروه‌های خوراکی از غیرخواراکی در سطوح بالاتری قرار دارد (خوراکی‌ها به ترتیب در میان دهک‌های اول و دهم 10.5 و 12.5 و برای غیرخوراکی‌ها 8.2 تا 9.5 درصد است) اما شدت تورم کل در میان طبقات بالایی بیشتر است. این موضوع به چند دلیل اتفاق افتاده است؛ اول اینکه شدت افزایش تورم در میان گروه غیرخوراکی نسبت به خوراکی بیشتر بوده است. در ثانی اینکه در گروه خوراکی‌ها آن دسته از کالاهایی که در میان طبقات بالایی مصرف بیشتری دارند، افزایش قیمت رخ داده است.بطور مثال سبد خوراکی گروه‌های کم درآمد بیشتر کالاهایی را دربرمی گیرد که از قیمت پایین‌تری برخوردارند و تنوع و کیفیت آن کمتر است. نکته سوم این است که نرخ تورم ماهانه که تورم خوراکی در میان آنها بیشتر است هنوز در تورم سالانه نمود نیافته است.گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که اتفاقا در بازه زمانی ماهانه (مرداد ماه) نرخ تورم در میان دهک‌های پایینی بیشتر از طبقات بالایی است. در حالی که دهک اول نرخ تورم ماهانه 5.9 درصد را تجربه کرده، دردهک دهم این نرخ به 5.2 درصد رسیده است.
