نرخ ارز داغ دل ایرلاین‌ها را تازه کرد
گروه راه و شهرسازی|
بالاگرفتن مشکلات ارزی شرکتهای هواپیمایی طی هفته‌های اخیر، بهانه‌ای شد تا ایرلاین‌ها برای رسیدگی به مطالبات ارزی و غیر ارزی خود به رییس‌جمهوری نامه بنویسند. نامه‌ای که در آن 6 راهکار برای حل مشکلات از سوی شرکتهای هواپیمایی ارایه شده است. حذف عوارض، حقوق گمرکی و مالیات بر ارزش افزوده قطعات هواپیما، حذف عوارض روی بلیت هواپیما نظیر عوارض شهرداری و هلال احمر و صدور گواهی معافیت از ارزش افزوده برای ایرلاین، از موارد طرح شده از سوی شرکتهای هواپیمایی برای رفع مشکلات صنعت هوایی مطرح شد.
راهکارهای ارایه شده از سوی شرکتهای هواپیمایی درحالی است که بحران فعلی صنعت هوانوردی با حذف ایرلاین‌ها از لیست دریافت‌کنندگان ارز دولتی آغاز شد و دراین میان اگرچه سازمان هواپیمایی، انجمن شرکتهای هواپیمایی و بانک مرکزی مذاکراتی را برای کاهش مشکلات و موانع فعالیت‌های ایرلاین‌ها برگزار کردند، اما این رایزنی‌ها بی‌نتیجه ماند و با وجود اینکه قرار بود شرکتهای هواپیمایی ارز مورد نیازشان را از سامانه نیما (نظام یکپارچه معاملات ارزی) دریافت کنند اما همچنان سنا (سامانه نظارت ارزی)، ارز ایرلاین‌ها را مشخص می‌کند.
البته به نظر می‌رسد که بانک مرکزی با وجود وعده‌هایی که به شرکتهای هواپیمایی داده است اما برنامه مشخصی برای حمایت از صنعت هوانوردی در شرایط کنونی ندارد و همین بی‌مهری بانک مرکزی تلنگر اصلی را به شرکتهای هواپیمایی برای نوشتن نامه به رییس‌جمهوری وارد کرد.
در واقع با تأمین ارز مورد نیاز شرکتهای هواپیمایی توسط سنا به علت بالابودن بودن نرخ ارز دراین سامانه، مشکلات ایرلاین‌ها به‌شدت افزایش یافته است آنها در شرایط کنونی نه توان بهره‌گیری از خدمات فرودگاهی، استفاده از قطعات جدید برای تعمیر هواپیماها و ... را دارند و نه اینکه به علت جهش قیمت بلیت توانایی جذب مسافر برای تأمین نقدینگی مورد نیاز خود را دارند و پیش بینی می‌شود با ادامه این مشکلات، ایرلاین‌های کوچک از چرخه رقابت خارج شوند و در این میان نگاهی به 6 راهکار ایرلاین‌ها به رییس‌جمهوری برای حل مشکلات صنعت هوانوردی هم به خوبی حکایت از وضعیت وخیم شرکتهای هواپیمایی برای ادامه وضع موجود را دارد.
البته موضوعی که در نگاه نخست به نامه ایرلاین‌ها مشخص می‌شود این است، درحالی که مشکل کنونی این صنعت نوسانات بازار ارز و بالابودن هزینه‌های ارزی آنهاست، شرکتهای هواپیمایی به مشکلات دیگر این صنعت هم اشاره کرده‌اند، موضوعاتی که در شرایط بحرانی فعلی، حل آنها چندان کمکی به حل بحران نمی‌کند و انتظار می‌رفت که شرکتهای هواپیمایی در نامه به رییس‌جمهوری تمرکز خود را بر حل مشکل ارز گذاشته و خواستار حل این مشکل شوند و در گام‌های بعدی و پس از حل مشکل تأمین ارز به بحث حذف عوارض و مالیات و ... بپردازند.
مشکلات و راهکارهای حل آن
در نامه شرکتهای هواپیمایی و انجمن شرکتهای هواپیمایی به رییس‌جمهوری 6 مشکل به عنوان مشکلات اصلی ایرلاین‌ها آمده است که عبارتند از: عدم تخصیص ارز، دریافت عوارض و حقوق گمرکی و ....
در این نامه بحث عدم تخصیص ارز به موقع و به میزان کافی و با نرخ‌های رسمی به عنوان نخستین مشکل آمده است. به گفته ایرلاین‌ها نرخ ارز گاهی تا ۱۰ درصد مازاد بر نرخ‌های رسمی کارمزد به آن تعلق می‌گیرد و زمان تخصیص از ثبت تا پرداخت بسیار طولانی است و همین موضوع مشکلات عدیده‌ای را برای ایرلاین‌ها به همراه داشته است.
ایرلاین‌ها برای حل این مشکل راهکاری را هم پیشنهاد داده‌اند. به گفته شرکتهای هواپیمایی کل ارز مورد نیاز صنعت در یک سال بدون در نظر گرفتن خرید و توسعه ناوگان و فقط برای پوشش هزینه‌های عملیاتی مبلغ یک میلیارد دلار است، تخصیص این مبلغ از سوی بانک مرکزی با نرخ ثابت و ترجیحی برای جلوگیری از نوسان قیمت بلیت و افزایش هزینه و دلالی در اروپا بسیار ضروری است و با توجه به اینکه هزینه‌های ارزی این صنعت عمدتاً به صورت پیش پرداخت است، این ارز باید به صورت تنخواه به شرکتهای هواپیمایی پرداخت شود.
حذف عوارض و حقوق گمرکی
اما مشکل دیگری که ایرلاین‌ها به آن اشاره کرده‌اند بحث دریافت عوارض و حقوق گمرکی و مالیات بر ارزش افزوده برای قطعات، لوازم و اجزا اصلی هواپیما در حالی که طبق قانون، هواپیما از حقوق و عوارض گمرکی معاف است، شرکتهای هواپیمایی پیشنهادی هم برای حل این مشکل ارایه داده‌اند که تسری معافیت و حذف همه عوارض، حقوق گمرکی و مالیات بر ارزش افزوده به هواپیما و لوازم و قطعات و اجزای آن و با توجه به اینکه فعالیت هواپیماها پشت نقطه صفر مرزی است. براساس پیشنهاد آنها لازم است این معافیت فقط به شرکتهای هواپیمایی و نمایندگان رسمی آنان تخصیص یابد تا از دلالی و واسطه‌گری جلوگیری شود.
پرداخت عوارض فرودگاهی به ریال
سومین معضلی که درنامه ایرلاین‌ها به رییس‌جمهوری آمده است، محاسبه و پرداخت هزینه تعرفه خدمات فرودگاهی و پروازی حتی در پروازهای داخلی برمبنای دلار در حالی که درآمد و فروش خدمات شرکتهای هواپیمایی بر اساس «ریال» است، مشکلی که کارشناسان صنعت هوایی هم طی یک ماه اخیر به آن اشاره کرده‌اند و خواستار رسیدگی به آن شده‌اند.
ایرلاین‌ها در سومین پیشنهاد خود خواستار اصلاح ماده ۶۳ قانون وصول برخی از درآمدهای دولت شدند تا همه تعرفه‌های خدمات فرودگاهی و پروازی برای شرکتهای هواپیمایی داخلی براساس ریال محاسبه و پرداخت شود و دلار به‌طور کامل حذف شود.
حذف عوارض شهرداری
اما وضع عوارض متعدد روی بلیت از جمله عوارض شهرداری (۵ درصد)، عوارض هلال‌احمر (یک درصد) یا عوارض ایمنی، از دیگر نارضایتی‌های شرکتهای هواپیمایی است، آنها درباره دریافت این عوارض اعلام کرده‌اند که در هیچکدام از کشورها چنین عوارضی به خدمات هوایی وضع نمی‌شود، زیرا این موضوع موجب گران‌تر شدن نرخ خدمات و کاهش تقاضا می‌شود و برهمین اساس خواستار حذف این عوارض شدند.
درواقع بحث حذف همه عوارض غیر ضروری وضع شده، روی بلیت هواپیما از جمله عوارض شهرداری، هلال احمر و غیره دیگر پیشنهادی است که شرکتهای هواپیمایی خواستار حذف آن توسط رییس‌جمهوری شدند.
صدور گواهی معافیت از ارزش افزوده
بحث دیگری که ایرلاین‌ها نسبت به آن گلایه دارند این است که حمل‌ونقل هوایی معاف از مالیات بر ارزش افزوده است. درحالی که شرکتهای هواپیمایی باید بابت خرید همه کالا و خدمات و حتی عوارض گمرکی، مالیات بر ارزش افزوده پرداخت کنند و چون بلیت معافیت دارد نمی‌توانند مالیات‌های پرداختی را از مشتریان دریافت و آن را به عنوان هزینه در دفاتر ثبت کنند.
پیشنهادی که ایرلاین‌ها مطرح کردند این است که حمل‌ونقل هوایی از مالیات بر ارزش افزوده معاف است و ضرورت دارد مانند سایر کشورها برای شرکتهای هواپیمایی گواهی معافیت از ارزش افزوده صادر شود تا با ارایه این گواهی بتوانند همه مایحتاج خود را بدون پرداخت مالیات بر ارزش افزوده تأمین کنند، همچنین ورود هواپیما و لوازم و قطعاً هم مشمول این معافیت شود که با این روش بهای تمام‌شده خدمات شرکتهای هواپیمایی کاهش می‌یابد.
معافیت از ثبت سفارش اجزای اصلی
اما آخرین مشکلی که شرکتهای هواپیمایی به آن اشاره کرده‌اند، کاهش حدود بیش از 50 درصدی درآمد شرکتهای هواپیمایی ناشی از افزایش نرخ رسمی ارز است، با توجه به اینکه بیش از ۶۰ درصد هزینه‌های شرکتهای هواپیمایی ارزی است و با محاسبه نرخ برابری حدود ۱۱۰۰۰ ریالی دلار، در سال ۱۳۹۰ قیمت هر ساعت صندلی پرواز مبلغ ۴۶ دلار بود اما امروز نرخ هر ساعت صندلی پرواز با توجه به عدم تخصیص ارز کافی تقریباً به زیر ۲۶ دلار کاهش پیدا کرده است. برهمین اساس برای حل مشکل آنها پیشنهادی ارایه داده‌اند که به دلیل وجود تحریم‌ها، ورود هواپیما و اجزای اصلی آن از ثبت سفارش معاف شود و برای ملزومات مصرفی و غیره مانند قبل ثبت سفارش به صورت تنخواه انجام شود.
