فرصت طلبان در کمین دارایی مردم
گروه بنگاه‌ها|
«مادر جان؛ سود خوبی میده؛ طرف کاسبه با پول شما تجارت می‌کنه؛ نگرانی بابت نزول و ربا هم نداشته باش. شما هم بیا پولت رو بده دست این بابا، سود 50درصدی عالیه. من خودم هم هرچی پول نقد و پس‌انداز و... داشتم، سپرده دادم بهش.»
حتما شما هم اخیرا کلماتی از این جنس را در محافل خانوادگی و در مجامع دوستانه شنیده‌اید. این جملات و جملاتی از این دست عباراتی است که این روزها در بسیاری از خانواده‌های ایرانی تکرار می‌شوند؛ عباراتی که هرچند پایه و اساس اقتصادی و علمی درست و حسابی ندارند و بیشتر بر اساس آمال و آرزوهای افراد مطرح می‌شوند اما از چنان درجه نفوذی در افکار عمومی برخوردارند که در زمان کوتاهی بخش قابل توجهی از نقدینگی سرگردان جامعه را به سمت خود هدایت می‌کند. در نهایت اتفاقی که نباید بیفتد به وقوع می‌پیوندد و دامنه وسیعی از پرونده‌های مرتبط با کلاهبرداری و غیره در مجامع قضایی و...تشکیل می‌شوند. این در حالی است که تجربیات بیش از 4دهه گذشته از شرکت‌های مضاربه‌ای (دهه 60خورشیدی) تا موسسات مالی غیرمجاز (دهه 90 خورشیدی) نشان می‌دهد که این شکل و شمایل از فعالیت‌های مالی نه تنها کمکی به بهبود شاخص‌های اقتصادی خانواده‌های ایرانی نمی‌کند بلکه در اغلب مواقع کل دارایی‌هایی آنان را به باد می‌دهد. لیست بلندبالایی از خانواده‌هایی که به دلیل اعتماد به چنین موسساتی همه دارایی خود را از دست داده‌اند آنقدر زیاد است که ضرورت اطلاعرسانی شفاف در این زمینه را یاد آور می‌سازد.
در شرایط غبار آلود اقتصادی و در حالی که سونامی نقدینگی افسارگسیخته برخاسته از موسسات مالی غیرمجاز همچنان در ابعاد و زوایای گوناگون جامعه مشاهده می‌شود؛ برخی از افراد فرصت طلب با وعده پرداخت سودهای بالا از نیازهای معیشتی مردم سوءاستفاده می‌کنند و بعد از جمع‌آوری هزاران میلیارد تومان نقدینگی مردم از دسترس دستگاه قضایی و طلبکاران خارج می‌شوند.
به اعتقاد تحلیلگران اقتصادی این مساله به معنای عدم توانایی بانکها در پاسخگویی به نقدینگی موجود در جامعه است. بنابراین به منابع پاسخ داده نشده در بازار غیر متشکل پولی پاسخ داده می‌شود. مشکلی که طی روزهای اخیر هم نمونه‌های فراوانی از آن در سطح جامعه مشاهده شده و تخلفات گسترده‌ای در این زمینه کشف شده است.
چند می‌گیری نقدینگی ات را تحویل دهی
برای آگاهی از کم و کیف فعالیت‌های افرادی که دارایی‌های خود را با هدف دریافت سود بیشتر در اختیار این شرکت‌ها قرار می‌دهند از طریق یکی از اقوام با یکی از خانواده‌هایی که در شهریور ماه 97 بیشتر از 400میلیون تومان پول نقد خود را در اختیار کاسبی قرار داده‌اند که به آنها وعده سود 50 درصدی می‌دهد؛ قرار گفت‌وگو گذاشتم. اعظم بانوی پیری است که در دهه 70 زندگی خود حدود 100میلیون تومان از پول نقد خود را با هدف دریافت سود بیشتر در اختیار فردی که خود را سری دوز معرفی کرده قرار داده است.
از او درباره این اقدام می‌پرسم می‌گوید: « روزگار من جدای از حقوق بازنشستگی از طریق سود بانکی تامین می‌شود. قبلا دارایی و پول نقدم را در بانکها سپرده‌گذاری می‌کردم و با سودی که از بانک دریافت می‌کردم روزگارم را سپری می‌کردم، اما با کاهش سود بانکی دریافتی‌ام از بانکها کمتر شد . من فرزند و نوه و عروس و داماد دارم و هزینه‌های زندگی‌ام بالاست .»
از اعظم خانم درباره نحوه آشنایی با فردی که به وی وعده سود بیشتری داده می‌پرسم که می‌گوید: «همسر نوه‌ام در یک کارگاه خیاطی در جنوب تهران کار می‌کند. صاحب کار او سود 50درصدی برای سپرده‌ها می‌داد؛ اول عروس و نوه‌ام؛ پول‌هایشان را در این موسسه سپرده‌گذاری کردند و چند ماهی سودهای 50درصدی گرفتند. بعد به من پیشنهاد کردند که دارایی‌ام را در این موسسه سپرده‌گذاری کنم. من هم بعد از مدتی قبول کردم و همه نقدینگی‌ام را به دست این فرد دادم و در عوض آن یک چک دریافت کردم. »
از این بانوی کرجی پرسیدم که نگران نیست که همه دارایی‌اش در این شرکت به باد برود؛ می‌گوید: « نوه‌ام به من اطمینان داده است که کار این بابا رو حساب و کتاب است. چون چک هم از طرف گرفته‌ام خیالم راحت است.» وقتی برای اعظم خانم توضیح می‌دهم که اکثریت قریب به اتفاق افرادی که مورد کلاهبرداری این افراد قرار می‌گیرند؛ چک و سفته داشته‌اند اما نتوانسته‌اند به سپرده خود دست پیدا کنند؛ اخم می‌کند و می‌گوید: « شما هم اگر پول و پله‌ای داری بردار بیار بگذار تو این شرکت تا سود بالا دریافت کنی؛ من خودم بعد از سپرده‌گذاری چند نفر ار اقوام و دوستانم را تشویق کرده‌ام که سپرده‌هاشان را از این طریق سپرده‌گذاری کنند.»
در حالی که نتوانسته‌ام اعظم خانم را قانع کنم که این شرکت‌ها برای کلاهبر داری اقدام به جذب دارایی‌های مردم می‌کنند به دنبال پاسخی برای این پرسش گشتم که برای هدایت نقدینگی سرگردان در اختیار مردم چه راهکاری باید در پیش گرفته شود؟
مهار نقدینگی
یکی از فعالان اقتصادی در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان نقدینگی موجود در جامعه را به سمت تولید واقعی و مولد هدایت کرد می‌گوید: «: تاکنون 600 هزار میلیارد تومان از نقدینگی موجود در بازارهای مسکن، خودرو و طلا خنثی شده و میزان باقی مانده از خیل نقدینگی‌ها حدود ۴۰۰ هزار میلیارد تومان است که باید برای آن برنامه‌های مناسبی تدارک دیده شود.
عبدالله مشکانی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به تحولات فعلی بازار ارز و بروز تخلفات گسترده اقتصادی و کلاهبرداری را معلول خیل نقدینگی ارزیابی کرد و گفت: واقعیت این است که افزایش نرخ ارز معلول افزایش حجم نقدینگی در اقتصاد است و نه علت آن. در حالی که در حال حاضر همه تلاش‌ها معطوف به کنترل نرخ ارز به عنوان معلول شده است که این قضیه خود می‌تواند باعث افزایش واردات کالاهای قاچاق و تضعیف تولید ملی شود. کارشناس مسائل اقتصادی با بیان اینکه دولت باید دست از سیاست تخصیص نرخ ارز به کالاهای لوکس بردارد، گفت: اقلامی مانند لوازم آرایشی نباید توسط دولت یارانه ارزی بگیرند، چراکه این به اتلاف سرمایه‌ها منجر می‌شود. وی با بیان اینکه برآورد می‌شود حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار میلیارد تومان در بازارهای خودرو، مسکن و طلا خنثی شده باشند، ادامه داد: حدود ۴۰۰ هزار میلیارد تومان از این نقدینگی باقی مانده است که متاسفانه در کوتاه‌مدت راهی برای جذب آن وجود ندارد و حتی ممکن است منجر به تورم کالایی هم شود.
استفاده از کارشناسان
درمیان این اظهارنظرهای مختلف، دبیرکل کانون صرافان ایران تحلیلی از نوسانات ارزی کشور ارایه کرد که مبتنی بر آن می‌توان تصویری از مشکلات هدایت نقدینگی به سمت تولید نیز دست یافت. ترکاشوند با اشاره به این واقعیت که نقدینگی باید به سمت تولید هدایت شود از دولت خواست که راهبرد جهت‌گیری نقدینگی به سمت تولید را با استفاده از دیدگاه‌های کارشناسی طراحی و اجرا کند.. «رضا ترکاشوند» در گفت‌وگو با ایرنا اظهار داشت: همه می‌دانیم که هزینه‌های دولت روز به روز در حال افزایش است و حتی مسوولیت ناشی از صندوق‌های بازنشستگی نیز به آن اضافه شده است. رویه همه دولت‌ها در سال‌های گذشته این بوده که نیاز بازار ارز را در داخل تامین می‌کرده تا هم نیاز خود به ریال را تامین کند و هم عرضه و تقاضا در بازار را متعادل نگه دارد. در همه این سال‌ها شاهد بودیم که با افزایش تقاضا در بازار، دولت نیز به عنوان بازارساز، عرضه را بیشتر می‌کرد تا تعادل در نرخ‌های ارز حفظ شود. مجموعه اظهاراتی که نشان می‌دهد دولت در شرایط فعلی باید به دنبال تزریق آرامش روانی به جامعه و اطلاعرسانی مناسب برای هدایت نقدینگی سرگردان به سمت تولید داشته باشد.
