چرا امریکا به طالبان امتیاز می‌دهد؟

گروه جهان|  تلاش‌های امریکا برای گفت‌وگو با طالبان در زمینه صلح افغانستان، بیش از هر چیز دیگری بیانگر عقب‌نشینی آشکار از موضع سابق این کشور در برابر این گروه است. امریکا اوایل طالبان را به فعالیت‌های تروریستی و همکاری با گروه‌های تروریستی دیگر از جمله شبکه القاعده متهم می‌کرد. در همین راستا، حضور نظامی خود و کشورهای هم‌پیمانش در افغانستان را تحت عنوان مبارزه با تروریسم توجیه می‌کرد. بعدها که بحث خروج نظامیان خارجی از افغانستان مطرح شد، واشنگتن، جنگ افغانستان را به جنگ داخلی تقلیل داد و طالبان را گروهی شورشی خواند. به همین دلیل، مسوولیت جنگ و صلح افغانستان نیز تنها به عهده کابل گذاشته شد و ماموریت نظامیان خارجی صرفاً به آموزش و مشاوره به نظامیان افغان محدود شد. این وضعیت تا روی کار آمدن دونالد ترامپ رییس‌جمهور کنونی امریکا، ادامه یافت؛ کسی که در سال‌های پیش از رسیدن به ریاست‌جمهوری مخالف سرسخت جنگ امریکا در افغانستان بود. با این حال، با روی کار آمدن ترامپ در امریکا، موضع این کشور در برابر طالبان و کشورهای حامی این گروه از جمله پاکستان، تهاجمی‌تر شد. رییس‌جمهور امریکا به نیروهای کشورش در افغانستان اختیارات بیشتری داد. به نظر می‌رسید که واشنگتن با افزایش فشارهای نظامی به طالبان تصمیم دارد این گروه را به پای میز مذاکره برای صلح با دولت افغانستان بکشد. اما حالا مشاهده می‌شود که این فشارهای نظامی نتوانسته راه به جایی ببرد و برعکس باعث شده است تا طالبان مناطق بیشتری را تصرف کند. فشارهای سیاسی امریکا علیه پاکستان و قطع بخشی از کمک‌هایش به این کشور هم نتوانسته در معادله جنگ و صلح افغانستان تغییری ایجاد کند. هشت صبح افغانستان می‌نویسد: در سال جاری، وضعیت جنگ در افغانستان طوری بوده که امریکا را ناگزیر کرده است در مواجهه با طالبان، راه‌های تازه‌ای را دنبال کند. یکی از این راه‌ها، شروع گفت‌وگوهای مستقیم درباره آینده افغانستان با این گروه بوده است. دیپلمات‌های امریکایی امسال دست‌کم سه بار با نمایندگان سیاسی طالبان در قطر دیدار و درباره سرنوشت افغانستان گفت‌وگو کردند. حتا اخیرا وزارت خارجه‌ امریکا یک نماینده ویژه برای صلح افغانستان گماشته است و از طریق آن تلاش دارد تا گروه طالبان را به پای میز مذاکره با دولت افغانستان بکشاند. این همه تلاش‌ها درست در حالی انجام می‌شود که افزایش فشارهای نظامی علیه طالبان نتوانسته است معادله جنگ در افغانستان را به نفع دولت تغییر دهد. با مرور بی‌ثباتی موضع امریکا در برابر طالبان و نیز تلاش‌های تازه این کشور برای وادار کردن طالبان از راه گفت‌وگو برای آشتی با دولت افغانستان، می‌توان چنین نتیجه گرفت که نگاه امریکا به طالبان با گذشت زمان دچار تغییرات بسیار عمیق شده است. در نگاه کنونی امریکا، نسبت فعالیت‌های تروریستی به طالبان برداشته شده و فعالیت این گروه فعلاً یک نوع شورش در برابر دولت است. همچنین جنگ با طالبان تا نابودی این گروه، دیگر برای امریکا در اولویت نیست بلکه آشتی میان طالبان و دولت افغانستان در اولویت سیاست‌های این کشور در قبال افغانستان قرار دارد. به همین دلیل است که دیپلمات‌های امریکایی از جمله زلمی خلیل‌زاد با انجام دیدارهایی با نمایندگان طالبان، یک نوع اعتبار سیاسی به این گروه بخشیده است، گویی که طالبان یک گروه قابل مذاکره است و باید به مطالباتش توجه شود. امریکا با بخشیدن چنین اعتباری به طالبان، تصمیم دارد این گروه را از چنگ کشورهای رقیب خود بیرون بیاورد. تا زمانی که امریکایی‌ها، طالبان را در لباس یک گروه تروریستی ببینند و بر نابودی این گروه پافشاری کنند، جنگ در افغانستان برای آنها پیچیدگی‌های بیشتری پیدا خواهد کرد. دلیل آن این است که طالبان نیز برای بقایش متوسل به کشورهای رقیب امریکا در سطح جهانی و منطقه‌ای خواهد شد و این چیزی دور از انتظار نیست. با روی دادن چنین اتفاقی (هرچند تا حدودی اتفاق هم افتاده) امریکا وارد یک جنگ طولانی خواهد شد و برای به نتیجه رساندن این جنگ، چاره‌ای جز صرف هزینه‌های هنگفت مالی، تسلیحاتی و نیروی انسانی از جمله نظامی نخواهد داشت. اما با بخشیدن چنین اعتباری به طالبان، میزان هزینه‌های امریکا در افغانستان در ابعاد مختلف کاهش می‌یابد و راه‌های بهره‌کشی دیگر کشورها از این گروه نیز بسته می‌شود. این هدفی است که امریکا متناسب با منافع ملی خود در مواجهه با گروه طالبان در افغانستان دنبال می‌کند. اما پیامد اینگونه تلاش‌ها برای افغانستان چیست؟ قدر مسلم این است که دولت افغانستان در امر جنگ و صلح با طالبان از استقلال لازم برخوردار نیست. وابستگی افغانستان به کشورهای مختلف از جمله امریکا در ابعاد سیاسی، اقتصادی و نظامی بسیار آشکار است. بخش بیشتر نیازهای مالی، نظامی و تسلیحاتی دولت افغانستان در جریان سال‌های گذشته و سال‌های آینده از جانب امریکا تامین شده و خواهد شد. تا زمانی که این وابستگی وجود داشته باشد، دولت افغانستان انتخابی جز تمکین به سیاست‌های امریکا در خصوص جنگ و صلح خود ندارد. اما بدیهی است که آن‌چه منافع امریکا اقتضا می‌کند، لزوماً برابر با اقتضای منافع افغانستان نیست. در معادله صلح با طالبان نیز نتیجه همین است. صلحی که امریکایی‌ها در نظر دارند، با صلحی که دولت و مردم افغانستان در پی آن هستند متفاوت است. در حال حاضر، برای امریکایی‌ها برطرف کردن تهدید استفاده از طالبان توسط قدرت‌های رقیب‌شان و نیز کوتاه کردن مسیر صلح افغانستان و پایان جنگ در این کشور در اولویت قرار دارد. از این رو، برای این کشور، ارزش‌هایی مثل دموکراسی، حقوق بشر، آزادی و عدالت در درجه دوم اهمیت قرار گرفته است. این در حالی است که دولت و مردم افغانستان برای به دست آوردن این ارزش‌ها و پاسداری از آنها، قربانی‌های فراوانی داده‌اند و این ارزش‌ها را دوست دارند حفظ کنند.