بازیافت زباله اولویت شهردار جدید باشد
عباس ریاضت
کارشناس شهری
کشور ما این روزها با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کند، یکی از مهم‌ترین این مشکلات، آلودگی‌های زیست محیطی است. با توجه به تمرکز جمعیت و تغییر در سبک زندگی در شهر‌ها، ما شاهد افزایش میزان تولید زباله در کلانشهرهایی همچون تهران هستیم. در سال‌های پیش زباله‌های تولید شده توسط شهروندان در سطل‌های غیر استاندارد در جلوی خانه‌ها یا سر کوچه‌ها قرار می‌گرفت و به صورت سنتی جمع‌آوری می‌شد. این روند به تدریج بهتر شد و ساعت 21 شب جمع‌آوری زباله توسط ماشین‌های مکانیزه حمل زباله صورت می‌گرفت. با توجه به افزایش جمعیت و افزایش سرانه تولید زباله و کم بود، تعداد سطل و بازه زمانی طولانی مراجعه ماشین حمل زباله، شاهد پر شدن و سر ریز سطل‌ها هستیم.
ضمن اینکه امکان تفکیک و بازیافت زباله‌ها در این شرایط وجود ندارد یا به روش‌های غیرمعمول و توسط متکدیان و کارتن خواب‌ها انجام می‌شود، در صورتی که در دانمارک حدود ۱۰ هزار نفر در تجارت جمع‌آوری زباله فعالیت می‌کنند. در کشور ترکیه سطل‌های زباله به یک‌منبع زیر زمین متصل هستند، بنابراین هیچ‌وقت زباله از درون سطل‌ها بیرون ریخته نمی‌شود و منبع زیر زمین توسط ماشین‌های مخصوص خارج و منتقل می‌شوند.
روزانه بیش از ۴۰ هزار تن زباله در کشور تولید می‌شود که سهم تهران ۷۰۰۰ تن است، یعنی هر نفر در تهران حدود یک تا ۵ کیلو گرم زباله تولید می‌کند. این سرانه در کل کشور برای هر نفر ۷۰۰ گرم است که فقط ۵ درصد آن بازیافت می‌شود. در صورتی که در کشورهای توسعه یافته نظیر آلمان که بیش از ۹۰ هزار تن زباله تولید می‌کنند، ۸۰ درصد آن بازیافت می‌شود و به آن لقب طلای سفید می‌دهند. همچنین کشور سوئد به منظور بازیافت زباله و بازیافت انرژی، ۸۰ هزار تن زباله را از نروژ وارد می‌کند و ۳۶ درصد آن را بازیافت می‌کند تا بتواند ۲۰ درصد از برق مورد نیاز مردم را تامین کند. چین بزرگ‌ترین وارد‌کننده زباله در جهان برای بازیافت آن است . باتوجه به اینکه جمعیت چین بیش از یک میلیارد نفر است طبیعی است که در این کشور روزانه زباله زیادی تولید شود. با این اوصاف، بازیافت زباله در چین ضرورتی اجتناب ناپذیر است. فقط در شهر پکن، پایتخت چین، 17 میلیون نفر زندگی می‌کنند و آنها روزانه کوه عظیمی از زباله تولید می‌کنند. یکصد هزار نفر در بخش بازیافت زباله شهر پکن فعال هستند. نکته جالب این است که در کارخانه‌های بزرگ بازیافت زباله در پکن، فقط زباله‌های خود چینی‌ها بازیافت نمی‌شود. زباله‌ها از دیگر کشورهای جهان نیز به چین انتقال داده می‌شود تا بازیافت شود. در واقع، چین بزرگ‌ترین وارد‌کننده زباله در جهان برای بازیافت کردن آن است. بخشی از زباله‌هایی که در امریکا دور ریخته می‌شود از چین سر در می‌آورد. این زباله‌ها پس از بازیافت در قالب کالاهای جدیدی به کشورهای غربی فروخته می‌شود.
با توجه به وضعیت بد اقتصادی که با آن مواجه هستیم، لازم است مدیریت شهری به صورت جدی بحث تفکیک زباله در محل را پیگیری کند تا بتواند از آن کسب درآمد کند. برای مثال، در کشور سوییس تفکیک زباله در محل و حتی در سوپرمارکت‌ها انجام می‌شود و بطری‌های به رنگ سبز را از بطری‌های قهوه‌ای جدا می‌کنند . همچنین هر دو هفته یک بار برای جمع‌آوری گیاهان و شاخ و برگ درختان خانه‌ها و باغچه‌ها به صورت رایگان، اقدام می‌کنند و زباله‌های تفکیک نشده برای شهروندان هزینه خواهد داشت و شهروندان برای هر‌کیسه زباله تفکیک نشده، حداقل مبلغ یک یورو باید پرداخت کنند.
همچنین در برخی از کشورها، برای هر نوع زباله یک نوع خاصی از سطل طراحی شده است که درب ورودی و رنگ متمایز دارد .در کشور ما نیز طرح تفکیک زباله در برخی ادارات دولتی با توزیع سطل‌های از جنس کارتن پلاست انجام می‌شود.
همچنین برای منازل خانگی و آپارتمان‌ها سطل‌های تولید کمپوست در بازار موجود است. این سطل‌ها در مدت ۲۴ ساعت می‌توانند مواد عالی و زباله‌ها را به کمپوست تبدیل کنند و حتی منجر به درآمد زایی برای خانواده شوند. سازمان‌های مربوطه می‌توانند با تخصیص وام به خانواده‌ها، آنها را تشویق به خرید این دستگاه کنند و سپس به جای دریافت اقساط وام، کود و کمپوست را از آنها تحویل بگیرند. بدین‌ترتیب زباله‌های‌‌تر نیز در همان منبع بازیافت می‌شوند و زباله‌های خشک نیز همراه با کمپوست از شهروندان تحویل گرفته می‌شود. حتی می‌توان این طرح را در مقیاس بزرگ‌تر برای کل آپارتمان‌های دارای شوتینگ زباله پیاده‌سازی کرد و بدین‌ترتیب پس از مدتی، ساکنان می‌توانند از معافیت‌های عوارض شهرداری و ... برخوردار شوند و حتی از فروش کود به دست آمده سایر مخارج ساختمان و مشاعات را تامین کند.
با توجه به تغییراتی که در مدیریت شهری در این روزها داشته‌ایم، شایسته است شهردار جدید، بحث تفکیک و بازیافت زباله را در اولویت قرار دهد تا بتوانیم با تولید برق و انرژی، وابستگی خود را به صادرات نفت کاهش دهیم و دوران تحریم و رکود اقتصادی را با موفقیت پشت سر بگذاریم.
