جهش دوباره نفت از روی سکوی اوپک
گروه انرژی|علیرضاکیانی|
تصمیم اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت و متحدان آن و برخی از کشورهای غیر عضو در اوپک به رهبری روسیه در روز جمعه باعث شد تا قیمت نفت در نخستین روزکاری بازار در هفته جدید، افزایش یابد. این کشورها که در وین جمع شده بودند روز جمعه تصمیم گرفتند تا از ماه ژانویه تولید خود را کاهش دهند.
با این وجود، دورنمای قیمت در سال آتی به دلیل کاهش رشد اقتصادی جهان همچنان نامعلوم است. قیمت اوراق آتی برنت با 36 سنت یا 0.6 درصد افزایش در ساعت 7:48 به وقت گرینویچ در روز دوشنبه، به 62 دلار و 3 سنت رسید.
قیمت نفت پس از آن افزایش یافت که اوپک و برخی تولیدکنندگان دیگر من‌جمله یکی از سنگین‌وزن‌های بازار یعنی روسیه روز جمعه اعلام کردند که مشترکا تولید نفت را به میزان روزانه 1 میلیون و 200 هزار بشکه کاهش خواهند داد. از این میزان، 800 هزار بشکه سهم اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت و 400 هزار بشکه سهم متحدان این سازمان است.
به گزارش رویترز به نقل از فعالان بازار، بسته شدن میدان نفتی الشراره در لیبی نیز در افزایش بهای برنت ایفای نقش کرد. تولید روزانه این میدان روزانه 315 هزار بشکه نفت بود.
با این وجود، قیمت نفت خام وست‌تگزاس‌اینترمدیت نتوانست عملکرد برنت را تکرار کند و روز دوشنبه 10 سنت کاهش قیمت را تجربه کرد و روی قیمت 52 دلار و 51 سنت در هر بشکه ایستاد. رویترز، کاهش قیمت نفت خام ایالاتمتحده در روز اول کاری هفته را به «عدم به حساب آمدن رونق صنعت نفت امریکا در میزان کاهش اعلام شده اوپک» نسبت داد.
بانک مریل‌لینچ در یادداشتی که روز دوشنبه منتشر کرد آورد که افزایش عرضه نفت ایالاتمتحده در ماه‌های اخیر می‌تواند «زنگ خطری» برای اوپک باشد. محدودیت‌های اوپک بر عرضه نفت پس از سقوط قیمت از رکوردهای 4 ساله در ابتدای اکتبر به زیر 60 دلار در هر بشکه، اتخاذ شد.
در هفته گذشته برای نخستین‌بار در 75 سال گذشته، ایالاتمتحده موفق شد تا بیشتر از مقداری که نفت و سوخت به خاک خود وارد می‌کند به خارج از مرزهای خود صادر کند.
یک دهه پیش، خالص واردات انرژی با یک‌چهارم مقدار مصرف انرژی برابری می‌کرد. حال این رقم به کمتر از 5 درصد رسیده است. این روند ادامه دارد چنانکه وزارت انرژی ایالاتمتحده پیش‌بینی کرده است که ایالاتمتحده تا سال 2022 به یکی از صادرکنندگان اصلی نفت در جهان بدل خواهد شد.
دورنمای مبهم توازن عرضه و تقاضا
بعد از اعلام تصمیم اوپک، بسیاری از تحلیلگران عقیده داشتند که کاهش تولید برای از میان برداشتن مازاد عرضه کافی نخواهد بود. بانک امریکایی مورگان استنلی اما، نظر به‌نسبت متفاوتی را در یادداشت روزانه خود در مورد دورنمای بازار نفت ابراز کرد. این بانک اظهار می‌کند که کاهش تولید نفت از سوی اوپک «احتمالا برای ایجاد موازنه در بازار در نیمه اول سال 2019 کافی خواهد بود و از افزایش حجم ذخایر جلوگیری خواهد کرد».
در یادداشت این بانک همچنین آمده است که «مورگان استنلی انتظار دارد که برنت در فصل دوم سال 2019 به بشکه‌ای 67 دلار و 50 سنت برسد». این در حالی است که پیش‌بینی قبلی این بانک از قیمت هر بشکه برنت در فصل دوم سال آتی، 77 دلار و 50 سنت بود.
بانک آو امریکا نیز با مورگان استنلی هم‌نظر است. این بانک در گزارش روزانه خود می‌نویسد که حجم کاهش مورد توافق در وین «قاعدتا برای ثبات نسبی در بازار نفت کافی خواهد بود و احتمالا قیمت برنت و وست‌تگزاس‌اینترمدیت را به ترتیب به میانگین انتظاری 70 دلار در هر بشکه و 59 دلار در هر بشکه در سال 2019 برساند».
البته همچنان نظرات متفاوتی پیرامون میزان کاهش تولید نفت خام اوپک مطرح می‌شود. برای مثال ادوارد بل از بانک اماراتی ان‌بی‌دی در این باره به رویترز گفت که میزان کاهش‌های مورد بحث از سوی اوپک برای «ایجاد تنگنا در بازار کافی نخواهد بود». منظور آقای بل از تنگنا، ایجاد مازاد تقاضا نسبت به عرضه در بازار است. وی همچنین از انتظار خود از ایجاد «مازاد عرضه 1 میلیون و 200 هزار بشکه‌ای در فصل اول سال 2019» می‌گوید و این مازاد را به افزایش میزان تولید در اقصی نقاط جهان مربوط می‌داند.
سنگین‌تر شدن وزنه رشد اقتصادی
اما در حالی که مباحثی پیرامون کافی یا ناکافی بودن میزان کاهش عرضه نفت خام از سوی اوپک و متحدانش مطرح می‌شود، برخی تحلیلگران نیز بحث را فراتر برده و اعتقاد دارند که بازار در حال حاضر بیش از آنکه به «اوپک» و عملکرد تولیدکنندگان نفتی وابسته باشد، چشم‌انتظار وضعیت رشد اقتصادی در جهان است.
قیمت نفت از ماه اکتبر به دلیل بروز نشانه‌هایی از کاهش رشد اقتصادی و اعطای مافیت به مشتریان نفتی ایران از سوی امریکا حدود 30 درصد از ارزش خود را از دست داد.
ژاپن، چهارمین مصرف کننده نفت در جهان، روز گذشته رشد اقتصادی خود در فصل سوم سال جاری را معادل منفی 2.5 درصد تعدیل کرد که این امر از تیره شدن افق تقاضای غول صنعتی آسیا برای نفت در آینده نزدیک حکایت دارد. برآورد پیشین ژاپن از رشد اقتصادی‌اش در فصل سوم 2018، مثبت 1.2 درصد بوده است.
در همین حال، دو اقتصاد اول جهان یعنی ایالاتمتحده وچین نیز در جنگی تجاری با یکدیگر درگیر شده‌اند؛ جنگی که در نگاه رویترز می‌تواند به تیره شدن شرایط سرمایه‌گذاری و کاهش رشد اقتصادی در جهان منجر شود.
با این همه، تاکنون و در عمل، تقاضای چین برای نفت در جهتی مخالف با انتظار بسیاری از تحلیلگران در حال حرکت است. چین، بزرگ‌ترین واردکننده نفت در جهان، روز شنبه اعلام کرد که واردات این کشور در ماه نوامبر، 8.5 درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافته و به 10 میلیون 430 هزار بشکه در روز رسیده است. به گزارش رویترز، این نخستین‌باری است که چین بیش از 10 میلیون بشکه در روز نفت وارد می‌کند. گزارش‌های اقتصادی نشان می‌دهد که آینده می‌تواند شاهد ثبت رکوردهای جدید از سوی دومین اقتصاد بزرگ جهان باشد.
این افزایش تقاضا تنها به دلیل افزایش خرید نفت چین برای بالابردن میزان ذخایر استراتژیک خود نیست. رویترز، افزایش تعداد پالایشگاه‌های جدید و عرضه بیشتر سوخت را دلیل دیگری برای افزایش تقاضای نفت چین می‌داند.
جان کمپ تحلیلگر ارشد نفتی در یادداشتی که در رویترز منتشر شده است می‌نویسد: «معامله‌گران همچنان انتظار وضعیت مازاد عرضه را دارند. چشم‌انداز ضعیف رشد اقتصادی در کنار معافیت‌هایی که از امریکا به خریداران نفت خام ایران داده شد در این موضوع اثر داشته است»
در ادامه این یادداشت آمده است: «مدیران صندوق‌های پوشش ریسک نسبت به اینکه کاهش عرضه از سوی اوپک بتواند اثر ضعیف بودن رشد اقتصادی را از بین ببرد تردید دارند.» کمپ این تحلیل را بر اساس رفتار این مدیران مطرح کرده است. مدیران صندوق‌های پوشش ریسک اکنون پوزیشن‌های خرید بسیار کمی را نسبت به پوزیشن‌های فروش در اختیار دارند.
کمپ اعتقاد دارد در واقع فایده کاهش تولید نفت خام از سوی اوپک و متحدانش این است که از افزایش میزان ذخایر نفتی و تکرار سقوط شدید بهای نفت خام مشابه سال 2015-2014 جلوگیری خواهد کرد. بهای نفت خام در سال 2014 افت شدیدی را تجربه کرد و از سطوح بالای 100 دلار در هر بشکه به قیمت‌های 40 دلار در هر بشکه در اواسط 2016 نیز نزدیک شد.
او در ادامه می‌نویسد: «اما اوپک ابزار چندانی را برای مقابله با اوضاع رو به وخامت اقتصادی در اختیار ندارد. این اوضاع بر قیمت‌های پایین نفت خام برای حفظ رشد تولید و تحریک تقاضا احتیاج دارد»
