جدال آبی دولت و مجلس
روحانی وعده داد آب خزر را به سمنان بیاورد، تعدادی از نمایندگان مجلس هم چندماه پیش طرح انتقال آب دریای عمان به سیستان و بلوچستان را ارائه کردند. دیروز هم حبیب الله دهمرده نماینده زابل گفت که طرح انتقال آب دریای عمان به زابل و زاهدان در مجلس به جریان افتاده است. دهمرده توصیح بیشتری درباره این گفته خود نداد، اما به نظر می رسد اشاره او به طرحی است که خردادماه امسال 42 نماینده آن را امضا کردند تا آب زابل و زاهدان تامین شود. طرحی که آخرین بار در مهرماه، چندتن دیگر از نمایندگان در طرح های پیشنهادی، استان هایی از فلات مرکزی، از قم گرفته تا اراک و اصفهان را هم به آن افزودند تا حامیان طرح را افزایش دهند. اما این طرح مخالفان جدی دارد؛ نمایندگان استان‌های شمالی و تعداد زیادی از کارشناسان و فعالان محیط زیست که اجرای این طرح ها را باعث نابودی اکوسیستم منطقه می دانند.
ایرادات فنی مرکز پژوهش ها
مرکز پژوهش های مجلس هم که گزارشی درباره این طرح نمایندگان نوشته، آن را دارای ابهام دانسته است. بر اساس گزارش این مرکز، برای رهایی از بحران های اجتماعی، تامین آب سیستان و بلوچستان از دریای عمان، با وجود مشکلات زیست محیطی آن، غیرقابل اجتناب است. همچنین براساس قانون برنامه پنجم حداقل ۳۰ درصد از آب آشامیدنی مردم مناطق جنوبی کشور باید از طریق آب‌شیرین‌کن تامین شود. اما گزارش مذکور به لحاظ فنی، طرح نمایندگان مجلس را دارای ایراداتی می داند. از جمله آنکه در متن طرح به حجم آب مورد نیاز جهت شیرین‌سازی و انتقال اشاره نشده است. همچنین مبدا و مقصد خاصی برای انتقال آب در نظر گرفته نشده است. از طرفی مسیر و نحوه انتقال آب نیز در طرح مشخص نشده است. بنابراین نمی‌توان هزینه‌های طرح را نیز برآورد کرد.
مرکز پژوهش های مجلس در بخش دیگری از ایرادات فنی خود به طرح مذکور می‌نویسد: «موارد مصرف آب در متن طرح مشخص نشده است. انتقال آب می‌تواند با هدف تامین آب در بخش شرب، کشاورزی، صنعت و یا محیط زیست انجام پذیرد. لذا لازم است در متن طرح به موارد مصرف و هدف از انتقال آب اشاره شود.»
در نهایت گزارش مذکور در ایراد فنی دیگری به طرح انتقال آب می‌نویسد: «در متن طرح، ابتدا به انتقال و سپس به شیرین‌سازی آب اشاره شده است، درحالی که قاعدتا در طرح‌های مشابه، ابتدا شیرین‌سازی و سپس انتقال آب انجام می‌گیرد.» اما گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در مورد محدودیت‌های بودجه‌ای این طرح می‌گوید که «درحال حاضر بودجه‌های عمرانی کشور بسیار محدود بوده و احتمالا در سال جاری نیز محدودتر خواهد شد. بنابراین با توجه به هزینه‌های بسیار بالای طرح‌های انتقال آب، به نظر می‌رسد که اجرای طرح‌های اینچنینی به لحاظ بودجه‌ای با مشکلاتی مواجه خواهد بود.»
جدال ادامه دار دولت و مجلس
پیش از این دولت در برنامه ششم توسعه هم بندی را برای انتقال آب از دریاچه ها به ویژه خزر به زیستگاه های حساس کشور آورده بود که نمایندگان با آن مخالفت کردند. نمایندگان مجلس دی ماه سال 95، در جریان بررسی قانون ششم توسعه، ماده 45 لایحه را درخصوص مساله آب مورد بررسی قرار دادند و بند «ه» درباره تکلیف دولت برای برداشت و انتقال آب از دریاچه‌های بسته به ویژه خزر، تالاب‌ها و سایر زیستگاه‌های حساس کشور برای تامین آب شرب در شرایط بحران دایمی را از متن برنامه ششم حذف کردند.
زمستان سال گذشته هم سازمان حفاظت محیط زیست مجوز انتقال آب دریای خزر به سمنان را صادر کرد که با واکنش مجمع نمایندگان مازندران روبرو شد. آنها در نامه‌ای خطاب به رئیس جمهور نوشتند: « شرایطی که کشور در موقعیت کنونی بیش از هر چیز نیاز به ایجاد روحیه وحدت و امید به آینده و باور به درایت و تدبیر مدیران و مسؤولان ارشد دارد جای بسی تعجب است که رئیس سازمان محیط زیست اقدام به صدور مجوز انتقال آب دریای خزر به سمنان را کرده است؛ این در حالی‌است که این مجوز در تعارض کامل با جهت‌گیری‌های ملی آمایش سرزمین است.» به باور این نمایندگان «تحقیقات انجام شده نشان می‌دهند که طرح‌های انتقال آب از لحاظ اقتصادی بسیار پرهزینه هستند.»
اما ظاهرا مخالفت های نمایندگان مجلس دهم، دولت را از اجرای طرح انتقال آب خزر به سمنان منصرف نکرد. روحانی باردیگر طرح انتقال آب دریای خزر به سمنان را مطرح کرد، نمایندگان مجلس به خصوص شمالی های پارلمان هم دوباره به مخالفت برخاستند. چنانکه علی محمد شاعری عضو هیئت رئیسه کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی سخنانی که درباره انتقال آب دریای خزر مطرح می شود را مانند سخنانی دانست که درباره اجرای پروژه پل بر روی دریاچه ارومیه عنوان می شد. به گفته ی او «پس از احداث پل بر روی دریاچه ارومیه مشخص شد که بررسی های کارشناسی لازم صورت نگرفته بود و احداث آن پل تبعات زیادی را برای محیط زیست و اکوسیستم دریاچه ارومیه ایجاد کرد.»
یوسف نژاد که عضو هیئت رئیسه مجلس و از نمایندگان مازندران است هم به این موضع دولت واکنش نشان داد و گفت: « مجامع رسمی سازمان های زیست محیطی اظهار نظر کردند که انتقال آب دریا خزر با اکوسیستم مازندران سازگاری ندارد و از لحاظ مالی نیز قابل توجیه نبوده و از نظر تکنیکی و به لحاظ تخصصی امکان انتقال آب دریا تا ارتفاع بیش از هزار متر امکان پذیر نیست.» این موضع نمایندگان در حالی است که به نظر دولت عزم جدی برای اجرای این طرح دارد و اگر منابع مالی داشته باشد، این طرح را اجرا خواهد کرد. با این حال باید دید این مناقشه چندین ساله که آغاز آن نه از دولت روحانی، که پیش تر در دولت احمدی نژاد بود، چه زمانی و با چه نتیجه ای به پایان می رسد.
