نقشه جدید ارزی و کانال تسویه بدهی ۲ میلیارد دلاری عراق

آنچه حاصل سفر رییس کل بانک مرکزی به عراق در هفته گذشته است توافق نامه بانکی میان دور کشور است که براساس آن جزییات مکانیزم پرداخت مالی بین دو کشور درمورد بدهی‌های ناشی از صادرات گاز و برق ایران به عراق مشخص شده است که برای این منظور برپایه دستور پرداخت بانک مرکزی ایران بدهی پرداخت یا منتقل می‌شود و درآمدهای صادراتی نیز در همین چارچوب قرار می‌گیرد. عبدالناصر همتی پس از امضای این توافق نامه اعلام کرد که بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با کشورهای روسیه، ‌ترکیه، هند و چین به راهکارهای مناسب مالی برای مبادلات دست یافته‌ است. ‌ بر این اساس صادرکنندگان ایرانی می‌توانند از طریق بانک‌های عراقی فعالیت کنند و در همین راستا نیز بانک‌های ایرانی می‌توانند ‌در بانک‌های عراقی حساب دیناری و یورویی داشته باشند‎.‌‌ همچنین مبادلات گاز و نفت با این حساب‌ها انجام می‌شود.‌ در این زمینه شرکت‌های عراقی هم می‌توانند در بانک‌های ایرانی افتتاح حساب کنند و مبادلات خود را با دینار انجام دهند که در این مورد رییس بانک الرشید عراق پیش قدم شده و پیشنهاد تاسیس یک شعبه این بانک در ایران را داده که با استقبال طرف ایرانی ‌روبرو شده است. همتی اعلام کرد که پس از تحریم‌های امریکا در سال جاری و محدودیت‌های تجاری ایران با کشورهای همسایه و اروپایی، گشایش این مبادلات بین بانکی می‌تواند زمینه ساز مبادلات تجاری ایران با دیگر کشورها از طریق کانال ویژه بانک مرکزی عراق برای تامین نیازمندی‌های کالایی و ارزی کشور با ریسک کمتر باشد. ضمن اینکه مشکل انتقال ارز نیز با این سازوکار در مورد عراق که به عنوان یکی از شرکای تجاری مهم کشور و از مقاصد جذاب صادراتی کالاهای ایرانی است مرتفع خواهد شد. همچنین این مکانیزم پرداخت بر پایه حساب‌های یورویی و دیناری است که براساس توافقات انجام گرفته، بدهی‌های ناشی از صادرات گاز و برق به عراق براساس دستور پرداخت بانک مرکزی ایران پرداخت یا منتقل می‌شود که در نقطه متقابل ایران از منابع حاصل می‌تواند جهت تسویه برخی خدمات، مانند صدور ویزای اربعین یا واردات برخی کالاها اقدام کند. درهمین زمینه حمید حسینی دبیرکل اتاق مشترک ایران و با اشاره به اینکه ایران درسال 2018 ارزش صادرات ایران به عراق از مرز 8 میلیارد دلار گذشت و توانست جایگاه بالاتر صادراتی را نسبت به رقیب خود یعنی ترکیه به دست آورد، اظهار داشت: در این سال ارزش صادرات ترکیه هفت میلیارد و 350 میلیون دلار بود که ایران توانست با وجود تحریم‌ها و محدودیت‌های مبادلات بانکی مرزهای افزایش صادراتی را جابه‌جا کند.

وی با بیان اینکه براساس آمار صادرات ایران به عراق در سال 2018 نشان می‌دهد که در این سال، 8 میلیارد و 750 میلیون دلار کالا به عراق کالا صادر شده است که این رقم شامل ترانزیت، توریسم درمانی و بخشی از اقلام نفتی محاسبه شده نمی‌شود. براین اصل باید برای سال جدید بر روز صادرات خدمات به دلیل تداوم آن بیشتر برنامه‌ریزی کرد زیرا صادرات کالا ممکن است با وقفه مواجه شود.

به گفته حسینی آخرین تحولات تجاری و امضای تفاهم نامه‌های همکاری مشترک بین روسای بانک مرکزی و اتاق‌های بازرگانی دو کشور، عراق را در صدر مقاصد صادراتی ایران قرار داده است که در راستای توسعه همکاری‌های تجاری دوکشور، استقبال عراق از سرمایه‌گذاران ایرانی، تلاش برای ایجاد تسهیلات در مبادی مرزی، مذاکرات بانک‌های مرکزی دو کشور برای گشایش اعتبار از طریق ریال و دینار و اقدام برای تسویه بدهی مربوط به گاز و برق را می‌توان از نقاط قوت این نشست‌ها و توافقنامه‌ها دانست.

وی با تصریح براینکه با جایگزینی بانک‌های ایرانی به جای صرافی‌های عراقی مشکل پیمان سپاری ارزی نیز حل شده است، ابراز داشت: بانک مرکزی با جایگزین کردن بانک‌های ایرانی به جای صرافی‌های عراقی مشکل پیمان‌سپاری صادرکنندگان به عراق را حل کرد که در این شرایط شاهد روند رو به رشد صادرات در ماه‌های آینده خواهیم بود. طی توافق بانک مرکزی با طرف عراقی مقرر شده است که به جای اینکه ارز و دینار حاصل از صادرات کالاهای ایرانی به عراق به صراف عراقی داده شود و صراف به صادرکننده ریال پرداخت کند، بانک‌های ایرانی جایگزین صرافی‌ها در عراق شوند.

دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق یادآورشد: براین اساس مقرر شد تا شعب بانک‌های ملی و پارسیان مستقر در عراق به نمایندگی از بانک مرکزی دلار یا دینار صادرکننده ایرانی را در عراق خریداری کرده و در مقابل ریال را به قیمت روز ارز از این شعبات دریافت کند که با ایجاد این مکانیزم مشکل پیمان سپاری ارزی و قیمت ارز نیمایی برای فعالان اقتصادی مرتفع خواهد شد. حسینی از دیگر دستاوردهای این سفر را حل و فصل طلب 2 میلیارد دلاری شرکت گاز و توانیر ایران از عراق دانست و عنوان کرد: گام‌های مهم و نهایی در این زمینه برداشته شده که با توجه به سفر رییس کل بانک مرکزی به عراق این مشکل تا 90 درصد رفع شده است زیرا بر اساس قرارداد منعقده با عراق مقرر شده بود که برق صادراتی ایران به این کشور براساس دلار و گاز صادراتی بر اساس یورو محاسبه شود اما با شروع تحریم‌ها و مشکل مبادلات بانکی عراق قادر به پرداخت هزینه برق و گاز وارداتی از ایران بر مبنای این دو ارز نبود، در حالی که شرکت گاز و توانیز ایران اصرار بر دریافت بهای صادرات گاز و برق براساس یورو و دلار بودند. وی در ادامه خاطرنشان ساخت: یکی از دغدغه‌های شرکت‌های گاز و توانیر ایران پیش از این در عدم پذیرش طلب خود به صورت دینار، کاهش فاصله قیمتی بین نرخ رسمی دینار و بازار آزاد بود که با به حداقل رسیدن این فاصله نگرانی بابت زیان ناشی از تفاوت قیمت برای این شرکت‌ها به حداقل رسیده است.  دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق در ادامه از رشد 53 درصدی صادرات به عراق خبر داد و افزود: عراق که از ابتدای امسال در رتبه دوم واردات کالا از ایران قرار داشت از مهرماه به مدت سه ماه رتبه نخست واردات را به خود اختصاص داد، اما در دی ماه امسال با اختلاف هشت میلیون و 12هزارکیلوگرم دوباره در رتبه دوم قرار گرفت. براین اساس تا پایان دی ماه امسال 16 میلیون و 749 هزار تن کالا به ارزش هفت میلیارد و 514 میلیون و 823 هزار دلار به عراق صادر شده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته از نظر وزنی 53 درصد و از نظر ارزشی 44.75 درصد رشد داشته است. همچنین یحیی آل اسحاق رییس اتاق ایران و عراق نیز پیرامون شرایط حال حاضر مناسبات اقتصادی ایران و عراق گفت: روابط ایران و عراق در شرایط بهتری نسبت به گذشته قرار دارد و اعداد و ارقام عملکردی نشان می‌دهد که طی 9 گذشته 7 میلیارد و 600 میلیون دلار صادرات به عراق داشته‌ایم و به احتمال زیاد با مذاکرات انجام گرفته تا پایان سال با احتساب صادرات خدمات فنی و مهندسی و انرژی به عدد 12 میلیارد دلار دست پیدا خواهیم کرد..

وی افزود: رقم صادراتی کسب شده متناسب با اقتضائات گذشته بوده و با توجه به امضای موافقت نامه‌های حوزه پولی و بانکی اخیر و نیز بازبینی در مدیریت اقتصادی دو کشور، بر این باورم که وضعیت مناسبات تجاری ایران و عراق به مراتب بهتر خواهد شد. آل اسحاق با اشاره به عملکرد مطلوب رییس بانک مرکزی در این زمینه گفت: خوشبختانه طی مذاکرات رییس بانک مرکزی کشورمان با روسای بانک‌ها، اعضای اتاق بازرگانی و فعالان اقتصادی عراق، مراحل نهایی برای اجرای توافق نامه‌های پولی و بانکی در حال انجام است. رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق اذعان داشت: حل مسائل بانکی و بازشدن گره مناسبات پولی، کلید توسعه مناسبات تجاری دو کشور است که خوشبختانه دو طرف در این رابطه همکاری‌های لازم را انجام داده‌اند و در این رابطه نخست وزیر عراق، حمایت جدی از مذاکرات دو جانبه و توافق‌های انجام شده، داشته بطوریکه آن را پایه گسترش روابط تجاری دو کشور توصیف کرده است.

به گزارش پایگاه خبری اگزیم نیوز طبق توافق انجام شده، قرار است بانک مرکزی ایران حساب‌های یورویی و دیناری داشته باشد و مبادلات گاز و نفت با این حساب‌ها انجام شود، همچنین شرکت‌های عراقی هم می‌توانند در بانک‌های ایرانی حساب افتتاح کنند و مبادلات خود را با دینار انجام دهند.

آل اسحاق تحقق تاسیس یک بانک عراقی در ایران را گامی بلند در توسعه مناسبات اقتصادی دو کشور توصیف کرد و گفت: خوشبختانه همه جریانات و نهادهای مجری این طرح در دو کشور، در تلاش مستمر برای عملیاتی کردن آن هستند.