کاهش ریسک در روابط کارگزاری بانکی
علی ذاکری نیری| کارشناس بانکی|
پرسشنامه ولفسبرگ هنگام درخواست برقراری روابط کارگزاری میان دو بانک رد و بدل می‌شود و سنجشی برای اندازه‌گیری میزان ریسک احتمالی بانک در برقراری روابط کارگزای با بانک مقابل است.
با وجود اینکه در حال حاضر، با توجه به تحریم‌های ظالمانه موجود بخشی از روابط بین‌المللی سیستم بانکی با مشکل مواجه شده، حفظ بانک‌های طرف قرارداد فعلی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. ضمن اینکه امکان برقراری روابط جدید نیز وجود دارد، هر چند که با مشکلات متعددی مواجه شده است. البته برقراری روابط کارگزاری با بانک‌های بین‌المللی مستلزم تلاش و اهتمام لازم در جهت رعایت استانداردهای بانکی و انطباق با قوانین و مقررات بین‌المللی است. این استانداردها در حوزه‌های حاکمیت شرکتی، شناسایی و پایش و کنترل ریسک، مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم، مبارزه با فساد و ارتشا، حسابرسی و کنترل داخلی، و سایر مواردی است که این اطمینان را به همراه می‌آورد که برقراری روابط پولی و اعتباری با بانک مقابل از حداقل ریسک برخوردار است.از فرآیند شناسایی مشتری و افتتاح حساب گرفته، تا شناسایی و ارزیابی ریسک و ارایه گزارش‌ها به منظور شفاف‌سازی فعالیت‌ها و تراکنش‌ها، استانداردهایی وجود دارد که باید مورد توجه قرار گرفته و در فرآیندها و طراحی خدمات و محصولات بانک‌ها پیاده‌سازی شوند. توصیه‌های کمیته بازل، استاندارد کوزو، استانداردهای ارایه شده توسط گروه کشورهای عضو همکاری‌های اقتصادی (OECD)، و توصیه‌های ۴۰ گانه گروه ویژه اقدام مالی (FATF) از جمله مهم‌ترین این استانداردها هستند.پرسشنامه ولفسبرگ یکی از ابزارهایی است که به منظور مبادله اطلاعات لازم در راستای رعایت قوانین و مقررات و مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم، توسط گروه ولفسبرگ تدوین شده است. محتوای قابل استفاده از این پرسشنامه و اهمیت تبادل این اطلاعات آن قدر برای بانک‌ها اهمیت دارد، که بدون اینکه اجباری برای به کار بردن این پرسشنامه وجود داشته باشد، اغلب بانک‌ها (شامل بانک‌های بزرگ و کوچک) استفاده از آن را در دستور کار خود قرار داده‌اند. این پرسشنامه هنگام درخواست برقراری روابط کارگزاری میان دو بانک رد و بدل می‌شود. بانک‌ها با توجه به اطلاعاتی که از این پرسشنامه دریافت می‌کنند، میزان ریسک احتمالی خود را در برقراری روابط کارگزاری با بانک مقابل می‌سنجند. فرض هم بر پاسخگویی بر اساس صداقت و واقعیت موجود بانک‌ها است. اهمیت این اطلاعات و فرمت این پرسشنامه به حدی است که شرکت سوئیفت نیز قراردادی با گروه ولفسبرگ امضا کرده است.
گروه ولفسبرگ یک انجمن غیردولتی متشکل از
۱۳ بانک بین‌المللی است. توسعه استانداردهای صنعت مالی در زمینه سیاست‌های مبارزه با پولشویی (AML)، شناسایی مشتریان (KYC)، و مبارزه با تامین مالی تروریسم (CFT) هدف این انجمن است. فعالیت‌های این انجمن را می‌توان به فعالیت‌های مبارزه با پولشویی گروه ویژه اقدام مالی در سطح بین دولی تشبیه کرد. گروه ولفسبرگ معتقد است که توصیه‌های FATF در خصوص مبارزه با پولشویی «بیش از حد توصیفی و در عین حال خیلی کم قابل درک است».مستندات متنوعی توسط گروه ولفسبرگ شامل اصول، راهنماها، و سوالات متداول تدوین و منتشر می‌شود. از جمله این مستندات می‌توان به این موارد اشاره کرد: «بیانیه‌ای در خصوص تامین مالی تروریسم»، «اصول مبارزه با پولشویی برای بانک‌های کارگزار»، «راهنمایی در خصوص رهیافت مبتنی بر ریسک برای مدیریت ریسک‌های پولشویی»، «سوالات متداول در خصوص اشخاص دارای رتبه سیاسی)»، «اصول تامین مالی تجاری»، «راهنمایی در خصوص برنامه‌های تطبیق مبارزه با ارتشا و فساد»، و بیانیه‌ای که معیارهای افزایش شفافیت تراکنش‌های بین‌المللی را مورد تاکید قرار می‌دهد تا اثر بخشی برنامه‌های بین‌المللی مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم را ارتقا بخشد.
پرسشنامه مذکور اخیرا مورد بازنگری قرار گرفته و پرسش‌های پیشین با جزییات بیشتر و به صورت کامل‌تری مطرح شده‌اند. به‌طوری که تعداد سرفصل‌ها از ۱۰ به ۱۳ عنوان و تعداد سوالات در مجموع از
۱۴۰ به بیش از ۳۰۰ سوال افزایش یافته است. این موضوع نشان‌دهنده افزایش اهمیت میزان تطبیق بانک‌ها با قوانین و مقررات، هنگام درخواست برای برقراری روابط کارگزاری است.فارغ از اینکه مبادله این پرسشنامه یکی از اساسی‌ترین گام‌های درخواست یا پذیرش برقراری روابط کارگزاری میان بانک‌ها است، چک لیست سودمندی نیز برای بانک‌ها، به ویژه بانک‌های ایرانی است. از آنجایی که هزینه پیاده‌سازی استانداردها برای از سرگیری روابط با بانک‌های بین‌المللی، از طریق عقد قرارداد با شرکت‌های ارایه‌دهنده خدمات مشاوره و راه‌حل‌های مربوطه در این حوزه بسیار بالاست، بانک‌ها می‌توانند از این پرسشنامه به عنوان چک لیست استانداردهای لازم برای رسیدن به سطح مطلوب استفاده کنند. اقدامی که می‌تواند ضمن کاهش هزینه‌های مربوط به شناسایی شکاف میان وضع موجود با وضع مطلوب، با تشخیص اینکه در چه حوزه‌هایی باید چه اقداماتی صورت بگیرد تا این شکاف در کمترین زمان ممکن از بین برود، کمک شایانی به بانک‌ها در راستای رسیدن به سطح مطلوب استانداردهای جهانی کند.
