تاکتیک ضدتحریمی «هند»

تعادل |  گروه تجارت |

هند از تاکتیک‌های جدید خود برای تداوم مراودات تجاری با ایران رونمایی کرد.  سفیر جدید هند در تهران با حضور در پارلمان بخش خصوصی، از چهار شیوه مهم برای رفع معضلات پیش روی فعالان اقتصادی دو کشور سخن گفت. باتوجه به اینکه تجار ایرانی همچنان با موانع بانکی برای تجارت با این کشور مواجهند، در گام نخست دولت هند در حال رایزنی برای راه اندازی بانکی دیگر در کنار یوکو بانک هند، به منظور تسهیل در همکاری‌های اقتصادی بین دو کشور است. اما دومین کانالی که هندی ها برای پشت سر گذاشتن مشکلات بانکی پیشنهاد دادند، بهره گیری از شیوه «مبادله کالا با کالا» است؛ روشی که می تواند بخشی از تحریم ها علیه ایران را خنثی سازد. «تجارت ترجیحی و اضافه شدن محصولات جدید به سبد تجاری ایران و هند» را می‌توان سومین تاکتیک برای افزایش مناسبات فی‌مابین تهران و دهلی نو عنوان کرد. از دیگر رویکردهایی که دولتمردان هند قصد دارند از طریق آن سطح روابط تجاری دو کشور ارتقا دهند، در نظر گرفتن ظرفیت های «بندر شهید بهشتی» است. از آن‌سو، اما پارلمان بخش خصوصی نیز درخواست هایی از طرف مقابل داشت. «اصلاح افزایش تعرفه‌های وارداتی برخی کالاهای صادراتی ایران به هند» و «حل مشکلات موجود در حوزه «قرنطینه محصولات کشاورزی ایران» از جمله آنها بود.

  هند در آینه تجارت ایران

«هند» همواره یکی از شرکای عمده تجاری ایران به شمار می رود، که حتی در دوران قبل تحریم‌ها نیز در بی اثرکردن بخشی از محدودیت‌های اقتصادی علیه ایران نقش کلیدی را ایفا کرد. دولتمردان این کشور حتی با وجود تهدیدهای بازدارنده، روابط خود با ایران را در بخش‌های مختلف نفتی و غیرنفتی ادامه داد. به‌طوری‌که براساس داده های آماری از روند تجارت غیر نفتی ایران در سال 97، کشور «هند»، در رتبه پنجم شرکای تجاری ایران جای داشته است. جزئیات روند تجارت با این کشور بیانگر این است که حدود 2 میلیارد و 43 میلیون دلار کالا به «هند» صادر کرده‌اند و در مقابل حدود 2 میلیارد و 595 میلیون دلار کالا از این کشور وارد کرده‌اند. از این رو، تراز تجاری ایران با هند تا پایان سال 97 منفی و برابر با 552 میلیون دلار عنوان شده است. اما حجم کلی تجارت ایران و هند با احتساب (نفت و میعانات گازی)، به 14 میلیارد دلار می رسد. اما در این میان، دو طرف به دنبال راهکارهایی برای توسعه مبادلات تجاری فی مابین هستند.

حالا کشور «هند» در دوره بازگشت دوباره تحریم‌های آمریکا، نقشه راه تازه‌ای را برای توسعه روابط اقتصادی و تجاری خود با ایران ترسیم کرده است. «استفاده از مکانیسم «روپیه» با عاملیت «یوکو بانک» برای تسهیل روابط تجاری با ایران در دوره تحریم‌ها»، «توافق برای برقراری تجارت ترجیحی»،‌ «تمدید خرید نفت ایران از سوی هند»، «سرعت‌بخشی به توسعه بندر چابهار»، «تسهیل در صدور ویزا به بازرگانان دو کشور»، «تعریف افق جدید تجاری تا مرز ۲۰ میلیارد دلار»، «تاسیس یک بانک خصوصی ایرانی در هند» و «وعده معافیت مالیاتی برای فروش نفت ایران به هند» جدیدترین اقداماتی است که برای حفظ و گسترش مناسبات دوجانبه، در دستور کار سیاست‌گذاران و فعالان دو کشور قرار گرفته است.

اما مشکلات بانکی همچنان به عنوان مانعی جدی در برابر فعالیت های اقتصادی طرف ایرانی با این کشور وجود دارد. از سوی دیگر، «یوکو بانک» هند نیز که قرار بود تا با استفاده از مکانیسم «روپیه» روابط تجاری با ایران را تسهیل کند، به دلیل فعالیت‌های انحصاری در ارتباط با تجار ایرانی، موانع زیادی در برابر فعالیت‌های طرف ایرانی به وجود آورده است. «تأخیر در تسویه پرداخت‌ها» مهم‌ترین عاملی بود که موجب بروز مشکلاتی برای تجار ایرانی و هندی شده است، اما برای عبور از این مشکل، «بانک IDBI » هند نیز وارد صحنه شد. اما با این حال، پیش از این نیز فعالان اقتصادی ایران از مقامات هندی خواستار آن بودند تا «یوکو بانک» هند، در ایران شعبه دایر کند. محمدحسین بنی اسدی، مسئول میز هند در وزارت امور خارجه طی اظهاراتی تأکید کرده بود که یوکو بانک هند باید اقدامات ملموس‌تری انجام دهد تا بتواند تجارت بین صادرکنندگان و واردکنندگان ایرانی و هندی را تسهیل کند. بنی اسدی سپس خطاب به «صابر ناظم» نماینده ارشد «یوکو بانک» در ایران گفته است:  «اینکه بانک UCO یک نماینده در ایران داشته باشد، کافی نیست و این بانک باید یک شعبه در کشور ما دایر کنند.» این مقام ایرانی در آن زمان از مذاکره دو بانک هندی دیگر برای ورود به بازار ایران خبر داده بود.

در همین راستا، سفیر جدید هند برای آشنایی بیشتر با مشکلات و راهکارهای موجود در ارتباط با ایران به دیدار رئیس پارلمان بخش خصوصی ایران آمد. مقامات هندی در این دیدار ضمن تأکید بر اراده قوی هندوستان برای ادامه همکاری‌های خود با ایران، از برنامه ریزی این کشور برای در نظر گرفتن یک بانک جدید در کنار «یوکو بانک» خبر داده و در عین حال پیشنهاد می‌دهند تا برای پشت سر گذاشتن مشکلات بانکی، از شیوه مبادله «کالا با کالا» استفاده شود.

  مشکلات تجار ایرانی با هند

اما آنچه در این نشست مطرح شد به گسترش سطح روابط دو کشور از آنچه تاکنون شاهد آن بوده‌ایم، مربوط می‌شود. به باور رئیس اتاق ایران با توجه به همکاری‌های دو کشور در «چابهار»، به‌زودی شاهد تأثیرگذاری «ایران و هند» در منطقه خواهیم بود. غلامحسین شافعی تصریح کرد: با وجود اینکه هنوز مشکلات بانکی به قوت خود باقی است و «یوکو بانک» هند به دلیل فعالیت‌های انحصاری در ارتباط با تجار ایرانی، موانع زیادی در برابر فعالیت‌های طرف ایرانی به وجود می‌آورد، ما می‌توانیم ظرفیت‌های زیادی برای همکاری‌های دو جانبه برشماریم. او با توجه به برنامه‌ریزی‌های بلندمدتی که از سوی سران دو کشور صورت گرفته است، تأکید کرد: باید سیاست‌های جدیدی برای تسهیل روابط تدوین کرد. امروز شاهد افزایش تعرفه‌های وارداتی برخی کالاهای صادراتی ایران به هند هستیم؛ این در حالی است که همین محصولات در هندوستان یا تولید نمی‌شود و یا تولید آنها در سطح اندکی صورت می‌گیرد. به اعتقاد رئیس اتاق ایران لازم است در مورد نوع روابط دو کشور از شیوه‌های جدید استفاده شود.

شافعی در ادامه از برنامه تجار «افغانستان» برای راه‌اندازی پرواز مستقیم بین «مشهد»، «چابهار» و «بیرجند» خبر داد وگفت: بدون شک با راه‌اندازی این خط هوایی، همکاری‌های تجاری «ایران»، «هند» و «افغانستان» آسان‌تر می‌شود. رئیس پارلمان بخش خصوصی همچنین به لزوم همکاری وزارت راه «ایران» و «هند» برای سرمایه‌گذاری در بندر چابهار اشاره کرد و خواستار حل مشکلات موجود در حوزه «قرنطینه» محصولات کشاورزی در ارتباط بین ایران و هند شد.

  برنامه کاری هند برای تجارت با ایران

در ادامه این دیدار، «گدام دارمندرا»، سفیر جدید هند در تهران از تصمیم راسخ مقامات هندی برای تداوم همکاری‌های خود با ایران سخن گفت. بر اساس اظهارات او،‌ در حال حاضر «هند» درگیر انتخابات و تعیین دولت جدید است و برای همین سفارت هند در تهران به دنبال رویکردها و روش‌های جدید در ارتباط با مناسبات خود با ایران است. «گدام دارمندرا»، با توجه به حجم 14 میلیارد دلاری روابط «ایران» و «هند»، تأکید کرد: اگر بتوانیم در روند تجارت خود، محصولات جدیدی را اضافه کنیم، حجم مناسبات بین دو کشور افزایش خواهد یافت.

سفیر هند در تهران با توجه به اینکه در گذشته نیز با مشکلات مشابهی در بخش بانکی روبه‌رو بوده‌ایم، از رایزنی با مقامات یک بانک جدید و استفاده از خدمات آن در توسعه روابط تجاری با ایران خبر داد. او در عین حال از مذاکره با مقامات ایرانی برای در نظر گرفتن «بندر شهید بهشتی» در مسیر توسعه روابط تجاری بین ایران و هند خبر داد وگفت: با این کار می‌توانیم سطح روابط دو کشور را ارتقا دهیم. از طرفی تمرکز بیشتر روی بندر چابهار و ظرفیت‌هایی که در این بندر وجود دارد می‌تواند در این مسیر کمک‌کار باشد. «گدام دارمندرا»، مذاکره در مورد تجارت ترجیحی بین دو کشور را از جمله برنامه‌های آتی هند در ارتباط با ایران عنوان کرد وافزود: مبادله کالا با کالا ایده خوبی است که می‌تواند در دور زدن مشکلات بانکی ناشی از تحریم‌ها علیه ایران به ما کمک کند.

از دیگرسو،‌ ابراهیم جمیلی، رئیس اتاق مشترک ایران و هند نیز به برخی مشکلات موجود اشاره کرد و گفت: مقررات هند برای صادرات محصولات پتروشیمی به این کشور محدودکننده است. در نتیجه مصرف‌کنندگان هندی مجبور هستند، نیاز خود را گران‌تر تأمین کنند. در این رابطه راهکارهایی وجود دارد تا منافع دو طرف را تأمین کند. این فعال اقتصادی همچنین پیشنهاد داد: با همکاری اتاق مشترک و سفارت هند در تهران، مرتب نشست‌های تجاری بین فعالان اقتصادی دو کشور برگزار شود.