سهم حوزه انرژی از مذاکرات فشرده ایران و روسیه
گروه انرژی| نادی صبوری|
در دو روز اخیر هیاتی 600 نفره از روسیه و به ویژه ناحیه فدرال قفقاز شمالی راهی ایران شدند تا در پانزدهمین کمیسیون مشترک تجاری ایران و روسیه و دومین همایش مشترک تجاری-فرهنگی ایران و قفقاز شمالی شرکت کنند. برنامه‌ای که وزرای دو طرف در حاشیه آن 5 بار با یکدیگر دیدار کردند. همچنین دیروز الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه وارد تهران شد تا در ادامه به اصفهان رفته و در روز آخر همایش که در این شهر برگزار می‌شود حضور داشته باشد. اما ره‌آورد این موضوع برای حوزه انرژی چه بود و فعالان اقتصادی حوزه انرژی چطور می‌توانند شاهد اثر این برنامه بر فعالیت‌های خود باشند؟
در هر گوشه و کناری افراد مختلفی دور هم جمع شده و در حال بالا و پایین کردن کلمات هستند تا به یک بند جامع برای گنجاندن در تفاهم‌نامه‌هایی که خروجی پانزدهمین اجلاس همکاری مشترک ایران و روسیه و دومین همایش ایران- قفقاز شمالی خواهد بود برسند. سرفصل‌های کلی صحبت‌ها در حوزه‌های «صنعت»، «انرژی»، «حمل و نقل»، «ICT» و «هوافضا» بوده است. ترکیب کارگروه‌هایی که در دو روز گذشته در حال بحث در مورد رفع مشکلات تجارت مشترک میان ایران و فدراسیون روسیه به ویژه حوزه قفقاز شمالی بودند را هم افراد دولتی و هم نمایندگان کمپانی‌های خصوصی دو طرف تشکیل می‌دادند. در حوزه انرژی 4 نماینده از شرکت نام‌آشنای گس‌پروم حضور داشتند.
گس‌پروم در گذشته تفاهم‌نامه‌هایی کلی با شرکت ملی گاز ایران منعقد کرده بود و از سوی دیگر ایران نیز ابراز تمایل کرده بود این شرکت روسی به پروژه صادرات گاز ایران- پاکستان وارد شده و بخش فایننس این خط لوله در پاکستان را که این کشور به دلیل مشکلات مالی آن را ادامه نمی‌دهد عهده‌دار شود. در حاشیه کارگروه انرژی همایش ایران- روسیه و ایران- قفقاز شمالی 4 نماینده از جمله مدیر شعبه سن‌پترزبورگ این شرکت و مدیر شعبه ایران در کنار 2 نماینده دیگر حضور داشتند. پیگیری «تعادل» نشان می‌داد آنها بیش از هر چیز تمایل به سرمایه‌گذاری و ورود در حوزه مخازن گازی ایران را دارند. همچنین صحبت‌هایی میان نمایندگان این شرکت و نمایندگان شرکت ملی گاز ایران در خصوص ورود گس‌پروم به پروژه صادرات گاز ایران-پاکستان نیز رد و بدل شد. اما جز حضور گس‌پروم، برخی مسائل و تفاهم‌های دیگر منعقد شده در جریان این مراسم می‌تواند بر فعالیت حوزه انرژی اثر بگذارد. یکی از جدی‌ترین موضوعاتی که میان دو طرف در سطح بالا به نتیجه رسیده و در امتداد آن قرار شد طرف ایرانی و روسی از امکانات هم دیدن کنند موضوع برقراری یک خط هوایی میان ایران- قفقاز شمالی و مسکو است.
اتفاقی که می‌تواند برای تجارت ایران با روسیه در حوزه انرژی و همچنین تبادلات نفت و کالاهای دیگر مفید باشد. برقراری ارتباط میان بندر فریدون‌کنار و بندر ماهاچکالا مساله دیگری بود که دو طرف در زمینه انجام اقداماتی برای آن به نتایج قابل توجه و ملموسی دست پیدا کردند. این اتفاق نیز قطعا می‌تواند برای تاجران و صادرکنندگان حوزه انرژی ایران امکانات جدیدی برای توسعه تجارت فراهم کند. آیه کاتبی کارشناس نفت و انرژی که در یکی از کارگروه‌های مشترک حضور یافته بود درباره دیدگاهش در خصوص نتیجه چنین صحبت‌هایی به «تعادل» گفت: «به نظر من با توجه به اینکه در ایران تجربه تجارت بین‌الملل کمتر بوده است چنین برنامه‌هایی در ذات مفید هستند و فضایی را ایجاد می‌کنند که درک بهتری از این مساله به وجود بیاید اما به نظر من باید فضا به سمت تهیه یک نقشه راه برود تا کارگروه‌ها عملیاتی‌تر باشند» نماینده امور بین‌الملل وزارت نفت نیز که در کارگروه انرژی حضور داشت در تشریح ارزیا‌بی‌اش از سطح شرکت روس‌ها در حوزه انرژی این کارگروه به «تعادل» گفت: از روسیه هیات خیلی بزرگ، هدفدار و با مطالعه آمدند و در بالاترین سطح شرکت کردند. از طرف ایرانی هم استقبال خوبی شده است.»
او در ادامه می‌گوید: «من فکر می‌کنم با توجه به شناختی که دو طرف از یکدیگر دارند و شناختی که ما در چند سال اخیر از توانایی شرکت‌های روس در حوزه نفت و گاز پیدا کردیم آنها نیز از ساختار و توانمندی ما اطلاع دارند می‌توانیم در سال‌های آینده در بخش انرژی شرکت‌های مشترک خوبی داشته باشیم»
ایران امیدوار است مذاکرات به زودی به قرارداد منتج شود و این افق نیز در میان مسوولان دولتی ایران وجود دارد که نتیجه این صحبت‌ها در حوزه انرژی به‌طور ملموس دیده شود.
سرگی چباتاریف وزیر قفقاز شمالی دیروز پس از پایان نشست خود با وزیر نیروی ایران در پاسخ به این پرسش «تعادل» که آیا با توجه به پایین بودن قیمت انرژی در ایران این توصیه را به صاحبان شرکت‌ها در قفقاز شمالی دارند که در صورت همکاری‌های مشترک واحدهای خود را در ایران تاسیس کنند عنوان کرد: «بله این موضوع بسیار مهمی است و طبق اصول اقتصادی بطور قطع فاکتور قیمت انرژی اهمیت دارد. ما تاکنون چنین مسائلی را مطرح کرده و در ادامه نیز این خاصیت‌ها را به صاحبان شرکت‌ها در قفقاز شمالی انتقال خواهیم داد».
ایران در چند سال اخیر مشارکت با کمپانی‌های کشور روسیه در حوزه انرژی را بیش از گذشته آغاز کرد و در این راستا چندین تفاهم‌نامه میان شرکت ملی نفت ایران و چندین شرکت روسی از جمله لوک‌اویل، تات‌نفت، زاروبژنفت، گس‌پروم و چند شرکت دیگر منعقد شد. این تفاهم‌نامه‌ها هنوز به مرحله قرارداد و اجرایی شدن نرسیدند. الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه عصر دیروز برای پیوستن به همایش مشترک ایران روسیه وارد تهران شد و ابتدا به وزارت نفت رفت تا با بیژن زنگنه وزیر نفت ایران دیدار کند. پیش‌بینی می‌شود همکاری‌های نفتی و گازی دو کشور در کنار مسائل اوپک و غیر اوپک از موضوعاتی باشد که 2 وزیر در این دیدار به آن بپردازند. نواک سپس به اصفهان خواهد رفت تا روز آخر همایش اقتصادی ایران-روسیه را در کنار رضا اردکانیان وزیر نیروی ایران به پایان برساند. قرار است این دو به عنوان روئسای کارگروه اقتصادی در ایران و روسیه، خروجی کارگروه‌ها را به عنوان تفاهم‌نامه به امضا برسانند.
